ከዕፅዋት የሚቀመሙ መድኃኒቶች በሰላም ተመገብ

የኢንዶኔዥያውያን ሰዎች ከእፅዋት መድኃኒት አሁንም ያምናሉ. በአካባቢው የሚገኙትን የእርባታን መድሃኒቶች ወይም የተለያዩ ዕፅዋት መድሃኒቶች ለምሳሌ እንደ ጄንሸ, አልዎ ቬራ, ስቱሮሊን, ፕሮቲሊስ ወይም ጂንጌ ቢቤባ ይታያል. በኢንዶኔዥያ ውስጥ ከእፅዋት የሚወሰዱ መድኃኒቶች መጨመር በአገሪቱ ከሚገኙ የተለያዩ የዕፅዋት ዓይነቶች ጋር ተያይዟል.

ኢንዶኔዥያ የተትረፈረፈ የእንስሳት ሀብቶች ከሆኑት አገሮች አንዷ ናት. ነገር ግን ከእነዚህ ተፈጥሯዊ ንጥረ ነገሮች የተሰራ መድሃኒት ለምግቦቹ ደህንነቱ የተጠበቀ ነውን? ከእጽዋት የሚመነጩ መድኃኒቶች የሚዘጋጁት ከበሽታዎች ወይም ከተክሎች ውህዶች የተደባለቀ በሽታ ለማከም ወይም ጤናን ለመጠበቅ ነው. የእጽዋት መድኃኒት ቅጠሎች ከቅቦች, አበቦች, ዛፎች, ከዛፎች, ፍራፍሬዎች ሌላው ቀርቶ ዘርን ሊያዘጋጁ ይችላሉ. ከዚያም እነዚህ ንጥረ ነገሮች በኬሚካሎች, በፕላስቲኮች, ዘይቶች, ቅባቶች, ወይም ሻይ ውስጥ የታሸጉ ናቸው. ከተፈጥሯዊ ንጥረ ነገሮች የተሠራ ስለሆነ ሰዎች ከዕፅዋት የሚቀመሙ መድኃኒቶች ደህና እንደሆኑና በተለይም ከዕፅዋት የተቀመሙ መድኃኒቶች ለረጅም ጊዜ ጥቅም ላይ እንደዋሉ ከተጠቀሙበት ለመሞከር አይሞክሩም. በኢንዶኔዥያ ውስጥ ከዕፅዋት የተቀመሙ መድሃኒቶች ደንቦች እና ሕጋዊነት ማዘጋጀት በመሠረቱ, በ ኢንዶኔዥያ ውስጥ የሚመረቱ የእፅዋት መድሃኒቶች ለምግብ ፍጆታው ደህንነት ሲባል የምርት ውጤቱ በ BPOM RI ተመዝግቧል.

በኢንዶኔዥያ ውስጥ ብቻ ዕፅዋት መድኃኒት በሁለት ይከፈላሉ, ማለትም ባህላዊ ዕፅዋት እና ልማዳዊ አትክልት መድሐኒት. ባህላዊ የእፅዋት መድሃኒት እንደ ባህላዊ መድሃኒት ወይም ከዕፅዋት የተቀመመ መድሃኒት ይታወቃል. እነዚህ ቅመማ ቅመሞች በዘር የሚተላለፍ ስለሆነ ለ ኢንዶኔዢያ ባህላዊ ቅርስ መነሻ ገፅነት ጥቅም ላይ ውለዋል. ያልተለመዱ የኬሚካል መድሃኒቶች የዚህ መድሃኒት ይዘት የኢንዶኔዥያን ዝርያዎች በባህላዊ መድኃኒት ታሪክ ውስጥ የለም ወይም ከትውልድ ወደ ትውልድ የሚተላለፍ ሳይሆን ለሥጋ አካል ጠቃሚ ነው. ከእጽዋት መድኃኒት ምርቶች በፊት እንዲሰራጭ ከመፍቀድዎ በፊት, ህብረተሰቡ ጎጂ የሆኑ ንጥረ ነገሮችን እንዳይጎዳ ለመከላከል በቅድሚያ BPOM RI ተከታታይ ሳይንሳዊ ሙከራዎችን ያደርጋል. ይሁን እንጂ ከትውልድ ወደ ትውልድ ጥቅም ላይ የዋሉ የኬሚካል መድሃኒቶች በተደጋጋሚ ክሊኒካዊ ሙከራዎች ማድረግ አያስፈልጋቸውም.

ምንም እንኳን ተጨማሪ ማስረጃዎች ቢኖሩም. በምርት ላይ የተደረጉ የምርመራ ሙከራ ሂደት የተጠቀሙበት የእጽዋት እውነቶች, የተጠቀሙበት ተክሎች ክፍሎች, ጥሬ ዕቃዎችን እንዴት ማዘጋጀት እና የተንቆጠቆጡ ውህዶችን መለየት ያካትታል. ጥቅም ላይ የዋሉ የማጓጓዣ ዘዴዎች, የጥሬ ዕቃዎች እና የተሞከሩ ምርቶች ማዘጋጀት ያስፈልጋል. በኢንዶኔዥያ ውስጥ የሚሸፍኑ ዕፅዋት መድሃኒት ለጤና አደገኛና አደገኛ ስለሚሆን የአልኮል ኬሚካሎች (BKO) አይኖራቸውም. በጥያቄ ውስጥ ያሉትን የ BKO ምሳሌዎች እንደ ማቆም መድሃኒት ወይም እንደ ሲዲንፋል እንደ ደም መድሃኒት እንደ ማቆም ናቸው. BPOM RI ሰዎች የኬሚካል መድሃኒቶችን ከ BKO ይዘት ጋር እንዳይወስዱ በግልጽ ይከለክላል.

በተጨማሪም BPOM RI እነዚህን እቃዎች ያካተቱ ከዕፅዋት የተቀመሙ መድኃኒቶች ይወስዳሉ. የኬሚካል መድሃኒቶች ውጤታማነት ክሊኒካዊ የኬሚካል መድኃኒቶች በጣም ውስብስብ ይዘት እና ስራን አላቸው. በአብዛኛው ተፈጥሯዊ ቢሆንም የተፈጥሮ መድኃኒት ግን ሙሉ በሙሉ ደህና ነው ማለት አይደለም. ከህክምና መድሐኒት በተለየ መልኩ የዕፅዋት መድሐኒት ህመምን ለማከም የተለያዩ ዘዴዎች አሏቸው. የተለመዱ መድሃኒቶች በሽታውን ለማከም የሚያግዙ ከሆነ, የእጽዋት መድሃኒት በአጠቃላይ በሰውነት መልሶ ማገገሚያ ሂደት ውስጥ የበለጠ ሚና ይጫወታሉ.

ሁሉም ዕፅዋት በአጠቃላይ የፀረ-ሙቀት ጠጣሮች ወይም ንጥረነገሮች አላቸው. ከፀሐይ መከላከያ መድሃኒት ውስጥ ይህ ፀረ-ቫይጂንት እንቅስቃሴ እንደ የካንሰር, የማስታወስ ችሎታ መቀነስ, የአልዛይመር በሽታ, የስኳር በሽታ, እና እንደ ኤቲዜስክለሮሲስ የመሳሰሉት የልብ እና የደም ህመሞች ያሉ በሽታን ለመከላከል ጥቅም ላይ እንዲውል ያደርገዋል. ከተለያዩ ጥናቶች ውስጥ የሳይንስ እውነታዎች እስከ አሁን ድረስ ከዕፅዋት የተቀመሙ መድሃኒቶች በጥንቃቄ እና በተጨባጭ ማስረጃዎች የማይደገፉ ናቸው.

አንዳንድ ሰዎች የእጽዋት መድኃኒቶችን ከወሰዱ በኋላ ጥሩ ስሜት እንደሚሰማቸው ይናገራሉ, ነገር ግን ከእፅዋት ከተወሰዱ በኋላ መመርመርን የሚገልጹ ሪፖርቶች አሉ. ስለዚህ የህክምና መድሃኒትን እንደ የሕክምና ዘዴ ለመጠቀም ከፈለጉ, በመጀመሪያ ሐኪም ማማከር አለብዎት.

ከዕፅዋት የሚቀመሙ መድኃኒቶችን ለመውሰድ አስተማማኝ ምክሮች በአብዛኛው እንደ ዕጽዋት መድሃኒት የሚጠቀሙባቸው ተፈጥሯዊ ንጥረነገሮች ለጤና አገልግሎት ደህንነታቸው የተጠበቀ ናቸው. ምንም እንኳን ደህንነቱ የተጠበቀ ቢሆንም ከእጽዋት የሚመነጩ መድሃኒቶች በአካል ውስጥ ቀላል እና ከባድ የሆኑ የጎንዮሽ ጉዳቶችን ሊያስከትሉ ይችላሉ.

ሊኖሩ ስለሚችሉ የጎንዮሽ ጉዳቶች መረጃ ብዙውን ጊዜ በጥቅሉ ላይ ተዘርዝሯል. አደጋን ለማስወገድ ለመድሐኒት መድሃኒቶች በጥንቃቄ የመውሰድ ምክሮች እዚህ አሉ. በ BPOM RI የተመዘገቡ ምርቶችን መግዛትዎን እርግጠኛ ይሁኑ.የመቃጠያ ማብቂያ ቀኑን መፈተሽዎን አይርሱ. የአጠቃቀም መመሪያዎችን በጥቅሉ ላይ ከተዘረዘሩት ክትባቶች ጋር አብሮ ይጠቀሙ. ተጨማሪ ለማወቅ ከፈለጉ እነዚህን ምርቶች ተጠቃሚዎችን ያነጋግሩ. ስለ ምርቶቻቸው በግልጽ.

ከመመገብዎ በፊት በመጀመሪያ ከሐኪሙ ጋር መማከርዎን ያረጋግጡ. የእጽዋት መድኃኒቶች በሁሉም ሰው ሊበላ አይችልም

ke‘it͟s’iwati yemīk’ememu mediḫanītochi beselami temegebi

ye’īnidonēzhiyawiyani sewochi ke’it͟s’iwati mediḫanīti āhunimi yaminalu. be’ākababīwi yemīgenyutini ye’iribatani medihanītochi weyimi yeteleyayu ‘it͟s’iwati medihanītochi lemisalē inide jēnishe, āliwo vēra, siturolīni, pirotīlīsi weyimi jīnigē bībēba yitayali. be’īnidonēzhiya wisit’i ke’it͟s’iwati yemīwesedu mediḫanītochi mech’emeri be’āgerītu kemīgenyu yeteleyayu ye‘it͟s’iwati ‘ayinetochi gari teyayizwali.

īnidonēzhiya yetetireferefe ye’inisisati hābitochi kehonuti āgerochi ānidwa nati. negeri gini ke’inezīhi tefet’irwawī nit’ire negerochi yetesera medihanīti lemigibochu dehininetu yetet’ebek’e newini? ke’its’iwati yemīmenech’u mediḫanītochi yemīzegajuti kebeshitawochi weyimi ketekilochi wihidochi yetedebalek’e beshita lemakemi weyimi t’ēnani lemet’ebek’i newi. ye’its’iwati mediḫanīti k’it’elochi kek’ibochi, ābebochi, zafochi, kezafochi, firafirēwochi lēlawi k’erito zerini līyazegaju yichilalu. kezīyami inezīhi nit’ire negerochi bekēmīkalochi, bepilasitīkochi, zeyitochi, k’ibatochi, weyimi shayi wisit’i yetashegu nachewi. ketefet’irwawī nit’ire negerochi yetešera silehone sewochi ke‘it͟s’iwati yemīk’ememu mediḫanītochi dehina inidehonuna beteleyimi ke‘it͟s’iwati yetek’ememu mediḫanītochi lerejimi gīzē t’ik’imi layi inidewalu ketet’ek’emubeti lememokeri āyimokirumi. be’īnidonēzhiya wisit’i ke‘it͟s’iwati yetek’ememu medihanītochi denibochi ina ḥigawīneti mazegajeti bemešeretu, be īnidonēzhiya wisit’i yemīmeretu ye’it͟s’iwati medihanītochi lemigibi fijotawi dehinineti sībali yemiriti wit’ētu be BPOM RI temezigibwali.

be’īnidonēzhiya wisit’i bicha ‘it͟s’iwati mediḫanīti behuleti yikefelalu, maletimi bahilawī ‘it͟s’iwati ina limadawī ātikiliti mediḥānīti. bahilawī ye’it͟s’iwati medihanīti inide bahilawī medihanīti weyimi ke‘it͟s’iwati yetek’ememe medihanīti yitawek’ali. inezīhi k’imema k’imemochi bezeri yemītelalefi silehone le īnidonēzhīya bahilawī k’irisi menesha get͟s’ineti t’ik’imi layi wilewali. yalitelemedu yekēmīkali medihanītochi yezīhi medihanīti yizeti ye’īnidonēzhiyani ziriyawochi bebahilawī mediḫanīti tarīki wisit’i yelemi weyimi ketiwilidi wede tiwilidi yemītelalefi sayihoni lešiga ākali t’ek’amī newi. ke’its’iwati mediḫanīti miritochi befīti inidīserach’i kemefik’ediwo befīti, hibiretesebu gojī yehonu nit’ire negerochini inidayigoda lemekelakeli bek’idimīya BPOM RI teketatayi sayinisawī mukerawochini yaderigali. yihuni inijī ketiwilidi wede tiwilidi t’ik’imi layi yewalu yekēmīkali medihanītochi betedegagamī kilīnīkawī mukerawochi madiregi āyasifeligachewimi.

minimi inikwani tech’emarī masirejawochi bīnorumi. bemiriti layi yetederegu yemirimera mukera hīdeti yetet’ek’emubeti ye’its’iwati iwinetochi, yetet’ek’emubeti tekilochi kifilochi, t’irē ‘ik’awochini inidēti mazegajeti ina yetenik’ot’ek’ot’u wihidochini meleyeti yakatitali. t’ik’imi layi yewalu yemagwagwazha zedēwochi, yet’irē ‘ik’awochi ina yetemokeru miritochi mazegajeti yasifeligali. be’īnidonēzhiya wisit’i yemīshefinu ‘it͟s’iwati medihanīti let’ēna ādegenyana ādegenya silemīhoni ye’ālikoli kēmīkalochi (BKO) āyinorachewimi. bet’iyak’ē wisit’i yalutini ye BKO misalēwochi inide mak’omi medihanīti weyimi inide sīdīnifali inide demi medihanīti inide mak’omi nachewi. BPOM RI sewochi yekēmīkali medihanītochini ke BKO yizeti gari inidayiwesidu begilits’i yikelekilali.

betech’emarīmi BPOM RI inezīhini ik’awochi yakatetu ke‘it͟s’iwati yetek’ememu mediḫanītochi yiwesidalu. yekēmīkali medihanītochi wit’ētamaneti kilīnīkawī yekēmīkali mediḫanītochi bet’ami wisibisibi yizeti ina sirani ālachewi. be’ābizanyawi tefet’irwawī bīhonimi yetefet’iro mediḫanīti gini mulu bemulu dehina newi maleti āyidelemi. kehikimina mediḥānīti beteleye meliku ye‘it͟s’iwati mediḥānīti himemini lemakemi yeteleyayu zedēwochi ālwachewi. yetelemedu medihanītochi beshitawini lemakemi yemīyagizu kehone, ye’its’iwati medihanīti be’āt’ek’alayi besewineti meliso magegemīya hīdeti wisit’i yebelet’e mīna yich’awetalu.

hulumi ‘it͟s’iwati be’āt’ek’alayi yet͟s’ere-muk’eti t’et’arochi weyimi nit’irenegerochi ālachewi. ket͟s’eḥāyi mekelakeya medihanīti wisit’i yihi t͟s’ere-vayijīniti inik’isik’asē inide yekaniseri, yemasitawesi chilota mek’enesi, ye’ālizayimeri beshita, yesikwari beshita, ina inide ētīzēsikilerosīsi yemesaseluti yelibi ina yedemi himemochi yalu beshitani lemekelakeli t’ik’imi layi inidīwili yaderigewali. keteleyayu t’inatochi wisit’i yesayinisi iwinetawochi isike āhuni diresi ke‘it͟s’iwati yetek’ememu medihanītochi bet’inik’ak’ē ina betech’ebach’i masirejawochi yemayidegefu nachewi.

ānidanidi sewochi ye’its’iwati mediḫanītochini kewesedu beḫwala t’iru simēti inidemīsemachewi yinageralu, negeri gini ke’it͟s’iwati ketewesedu beḫwala memerimerini yemīgelits’u rīporitochi ālu. silezīhi yehikimina medihanītini inide yeḥikimina zedē lemet’ek’emi kefelegu, bemejemerīya ḥākīmi mamakeri ālebiwoti.

ke‘it͟s’iwati yemīk’ememu mediḫanītochini lemewisedi āsitemamanyi mikirochi be’ābizanyawi inide ‘its’iwati medihanīti yemīt’ek’emubachewi tefet’irwawī nit’irenegerochi let’ēna āgeligiloti dehininetachewi yetet’ebek’e nachewi. minimi inikwani dehininetu yetet’ebek’e bīhonimi ke’its’iwati yemīmenech’u medihanītochi be’ākali wisit’i k’elali ina kebadi yehonu yegoniyoshi gudatochini līyasiketilu yichilalu.

līnoru silemīchilu yegoniyoshi gudatochi mereja bizuwini gīzē bet’ik’ilu layi tezerizirwali. ādegani lemasiwegedi lemediḥānīti medihanītochi bet’inik’ak’ē yemewisedi mikirochi izīhi ālu. be BPOM RI yetemezegebu miritochini megizatiwoni irigit’enya yihunu.yemek’at’eya mabik’īya k’enuni mefeteshiwoni āyirisu. ye’āt’ek’ak’emi memerīyawochini bet’ik’ilu layi ketezerezeruti kitibatochi gari ābiro yit’ek’emu. tech’emarī lemawek’i kefelegu inezīhini miritochi tet’ek’amīwochini yanegagiru. sile miritochachewi begilits’i.

kememegebiwo befīti bemejemerīya keḥākīmu gari memakeriwoni yaregagit’u. ye’its’iwati mediḫanītochi behulumi sewi lībela āyichilimi.