Ăn dặm là bước đệm đầu đời giúp con phát triển toàn diện và hoàn thiện khả năng ăn uống sau này. Tuy nhiên, những cha mẹ có con lần đầu vẫn còn bỡ ngỡ không biết lúc nào nên cho bé ăn dặm, các món ăn dặm nào là phù hợp nhất, đồ ăn nào con dùng được, đồ ăn nào con không dùng được...Để giúp cha mẹ có cái nhìn tổng quan và đúng nhất về ăn dặm, những thông tin sau đây sẽ hướng dẫn chi tiết về ăn dặm theo khuyến nghị của Viện Dinh dưỡng Quốc gia.
1. Thế nào là ăn dặm?
Để cho trẻ ăn dặm đúng cách đầu tiên chúng ta phải biết rõ ăn dặm là gì? Ăn dặm nghĩa là cho bé ăn bổ sung các loại đồ ăn khác ngoài sữa mẹ, gồm có tinh bột, các loại vitamin từ rau, thịt, cá, trứng, hoa quả, sữa... Những loại thực phẩm này chỉ có tác dụng bổ sung dưỡng chất giúp bé phát triển một cách toàn diện chứ không thay thế được sữa mẹ. Sữa mẹ mang lại nhiều yếu tố kháng khuẩn giúp trẻ tăng sức đề kháng, giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh. Vì thế mẹ vẫn cần cho em bé bú đầy đủ, tiến hành giảm lượng sữa và tăng lượng ăn dặm dần theo độ tuổi của con.
2. Lúc nào nên bắt đầu cho bé ăn dặm
Viện Dinh dưỡng Quốc gia khuyến nghị, sau 6 tháng tuổi là thời điểm phù hợp nhất cho bé bắt đầu ăn dặm. Vì từ 6 tháng tuổi trở đi, bé tăng trưởng nhanh chóng, tốc độ tăng trưởng cao có nghĩa là nhu cầu dinh dưỡng cũng tăng lên. Sữa mẹ thời điểm ấy không đủ đáp ứng dinh dưỡng cho bé, đặc biệt là sau 6 tháng, sữa mẹ bắt đầu loãng và ít dần đi. Chính vì thế, trẻ cần được dung nạp thêm chất dinh dưỡng bằng cách ăn dặm để có thể phát triển toàn diện và khỏe mạnh.
6 tháng tuổi là thời gian phù hợp bắt đầu cho trẻ ăn dặm
Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia, từ 6 - 12 tháng tuổi, sữa mẹ mang lại hơn một nửa nhu cầu dinh dưỡng của trẻ nhỏ. Từ 12 - 24 tháng tuổi, sữa mẹ cung cấp ít nhất một phần ba nhu cầu dinh dưỡng của trẻ.
3. Tác hại của việc cho con ăn dặm quá sớm hoặc quá muộn
Nhiều cha mẹ cho bé ăn dặm quá sớm, thậm chí từ khi bé mới được 3 - 4 tháng, việc làm này tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ gây hại đến sức khỏe của bé như:
- Có khả năng tác động xấu đến hệ tiêu hóa do hệ tiêu hóa của em bé còn non nớt, chưa làm quen được với một số loại thực phẩm.
- Thức ăn không đảm bảo, khó tiêu hóa khiến con bị tiêu chảy, táo bón.
- Trẻ ăn dặm sớm khiến bé bú mẹ ít đi, các chất dinh dưỡng trong sữa mẹ bị thiếu hụt ở con trẻ, đặc biệt là các chất giúp tăng đề kháng.
- Trẻ bú ít gây tăng nguy cơ mang thai sớm ở người mẹ.
- Nếu cho bé nhỏ ăn dặm quá muộn (sau 9 tháng) sẽ khiến trẻ bị thiếu các chất dinh dưỡng quan trọng cho quá trình phát triển, dẫn đến nguy cơ bị suy dinh dưỡng, còi xương, thiếu máu...
4. Nguyên tắc cho bé ăn dặm đúng cách
- Cho bé ăn dặm từ ít đến nhiều
Thời gian đầu cho bé ăn dặm, gia đình nên tập cho cháu bé dùng từng chút một. 1 - 3 hôm đầu tiên có thể cho cháu ăn từ 5 - 10ml thức ăn. Thêm lượng ăn dần dần để dạ dày và hệ tiêu hóa của trẻ có thời gian làm quen và thích nghi với một loại thực phẩm mới không phải sữa mẹ.
Cho bé ăn dặm 1 bữa/ngày. Khi con đã quen dần có thể tăng lên 2 bữa/ngày và bổ sung bữa phụ như hoa quả, sữa chua, váng sữa...
- Cho bé ăn dặm từ lỏng đến đặc
Nên cho trẻ ăn bột loãng từ 2 - 3 ngày sau đó tăng dần độ đặc lên. Tăng độ thô dần dần, từ bột đến cháo rây, cháo nguyên hạt, cơm nát... để trẻ có thể mau chóng thích nghi được các loại đồ ăn như người lớn.
Cho trẻ ăn các loại thức ăn mềm, dễ nhai và dễ nuốt vì lúc này trẻ chưa mọc răng hoặc mọc rất ít răng.
- Chế biến đồ ăn dặm cho bé đầy đủ dinh dưỡng, hợp vệ sinh
Bước đầu con tập ăn chỉ nên ăn các loại thực phẩm dễ tiêu hóa như cháo và các loại rau, củ, quả. Tuy nhiên, từ 9 - 11 tháng cần cho trẻ ăn đầy đủ 4 nhóm thức ăn gồm: gạo; thịt, trứng; cá, tôm, cua; rau, củ và dầu hoặc mỡ... Ngoài ra, nên cho trẻ ăn nhiều hoa quả để dung nạp thêm các loại vitamin cần thiết cho cơ thể, giúp trẻ mau lớn, phát triển khỏe mạnh hơn.
Cho trẻ ăn dặm đầy đủ dinh dưỡng từ ngũ cốc, rau củ quả, thịt cá, dầu mỡ
Khi chế biến đồ ăn dặm cho bé yêu, cần lựa chọn các loại thực phẩm sạch, đảm bảo vệ sinh. Tốt nhất nên sử dụng các loại thực phẩm có nguồn gốc rõ ràng vì hệ tiêu hóa của bé rất non nớt, rất dễ bị vi khuẩn tấn công.
5. Thực đơn ăn dặm phù hợp với độ tuổi
- Thực đơn ăn dặm cho trẻ từ 6 - 12 tháng
Bé từ 6 - 8 tháng tuổi: Ở thời gian này, trẻ đang tập ăn, vì vậy nên cho em bé ăn các loại đồ ăn mềm và dễ tiêu. Hệ tiêu hóa của bé cũng đang làm quen dần với thức ăn, nên cho trẻ ăn từng chút một, mỗi tuần tăng lượng ăn của trẻ lên một chút. Trước tiên nên ăn 1 bữa/ngày, rồi tăng lên 2 bữa/ngày, đồng thời tăng độ đặc của cháo.
Tìm hiểu thêm: Thực đơn ăn dặm kiểu Nhật cho bé yêu 6 tháng
Trẻ từ 9 - 11 tháng: Thời điểm này có thể cho trẻ ăn 3 - 4 bữa bột đặc một ngày. Ngoài rau củ quả, nên cho bé yêu ăn thêm trứng, thịt, cá, hải sản và đặc biệt là dầu hoặc mỡ. Vẫn tiếp tục cho bé yêu bú sữa mẹ hoặc uống sữa công thức mỗi ngày.
- Thực đơn ăn dặm cho trẻ từ 12 - 23 tháng
Khi con được 1 tuổi, có thể ăn đa dạng các loại thức ăn và ăn 4 bữa/ngày. Trong một bữa cần cho trẻ ăn đầy đủ tinh bột; trứng hoặc thịt, cá; rau và dầu mỡ.
- Thực đơn ăn dặm cho trẻ từ 24 - 36 tháng
Thời điểm này bé đã có thể ăn cơm với các loại thức ăn như người lớn. Tuy nhiên cần tránh những thức ăn quá cứng và dai, thức ăn có khả năng gây nghẹn, hóc.
Từ sau 2 tuổi, nhiều bé đã không còn bú mẹ. Vì vậy bữa ăn cần bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng, đảm bảo cho sự tăng trưởng của trẻ. Ngoài 3 - 4 bữa ăn chính mỗi ngày có thể cho bé ăn thêm 1 - 2 bữa phụ.
Cho con ngồi ăn cơm chung với cả gia đình để con học cách ăn uống, gắp đồ ăn và nhai kỹ thức ăn.
Lưu ý: dù ở độ tuổi nào cha mẹ cũng không nên cho bé ăn nhiều các loại đồ ăn vặt như bánh, kẹo, bim bim, khoai tây chiên... vì sẽ làm cho trẻ đầy bụng, bỏ bữa.
6. Những sai lầm thường gặp khi cho trẻ ăn dặm
Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia, dưới 1 tuổi, thận của con còn yếu, không thể tải quá 1g muối mỗi ngày. Không nêm thêm các loại gia vị mặn vào khẩu phần ăn của con. Bản thân thực phẩm đã cung cấp đủ nhu cầu của trẻ.
Từ sau 1 tuổi, có thể nêm một chút muối hoặc mắm, chú ý nên nêm nhạt. Tốt nhất là tập cho trẻ ăn nhạt từ nhỏ để duy trì sức khỏe sau này.
Cho bé ăn cháo ngọt: Phụ huynh không nên dùng quá nhiều đường cho trẻ. Với người lớn, lượng đường dung nạp tối đa trong một ngày là 20g. Vậy nên, không nên cho trẻ ăn quá nhiều đường sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe.
Chỉ cho con ăn cháo với nước thịt, nước hầm xương: Nên thay đổi các loại thực phẩm giàu đạm thường xuyên, băm nhỏ thịt cá vào trong cháo để bữa ăn của con đa dạng và lạ miệng hơn.
Không sử dụng dầu mỡ khi nấu đồ ăn dặm cho bé: con cần được bổ sung chất béo từ dầu mỡ với một lượng vừa đủ để cơ thể hấp thụ tối đa các chất dinh dưỡng. Có thể sử dụng các loại dầu thực vật dành riêng cho con như: dầu óc chó, dầu hạt cải...
Tập cho trẻ ăn cơm quá sớm khi chưa có răng: Việc nuốt chửng cơm sẽ khiến dạ dày trẻ phải hoạt động quá sức.
Nguồn tham khảo: https://www.friso.com.vn/kinh-nghiem-hay/cho-tre-an-dam-kieu-truyen-thong