อริยสัจ ๔

---

ทุกข์ สมุทัย นิโรธ มรรค

---

ทุกข์

คือความแตกสลาย ความหมายไป สภาพที่ทนได้ยาก ได้แก่ชาติชรา มรณะ

---

สมุทัย

สายปฏิจจสมุปบาทฝ่ายเกิด เพราะมีอวิชชาเป็นปัจจัยจึงมีสังขารทั้งหลาย เพราะมีสังขารเป็นปัจจัยจึงมีวิญญาณ เพราะมีวิญญาณเป็นปัจจัยจึงมีนามรูป เพราะมีนามรูปเป็นปัจจัยจึงมีสฬายตนะ เพราะมีสฬายตนะเป็นปัจจัยจึงมีผัสสะ เพราะมีผัสสะเป็นปัจจัยจึงมีเวทนา เพราะมีเวทนาเป็นปัจจัยจึงมีตัณหา เพราะมีตัณหาเป็นปัจจัยจึงมีอุปาทาน เพราะมีอุปาทานเป็นปัจจัยจึงมีกพ เพราะมีภพเป็นปัจจัยจึงมีชาติ เพราะมีชาติเป็นปัจจัย, ชรามรณะ | โสกะปริเทวะทุกขะโทมนัสอุปายาสทั้งหลายจึงเกิดขึ้นครบถ้วน: ความเกิดขึ้นพร้อมแห่งกองทุกข์ทั้งสิ้นนี้ย่อมมีด้วยอาการอย่างนี้

---

นิโรธ

สายปฏิจจสมุปบาทฝ่ายดับ เพราะความจางคลายดับไปโดยไม่เหลือแห่งอวิชชานั้นนั่นเที่ยว, จึงมีความดับแห่งสังขาร เพราะมีความดับแห่งสังขารจึงมีความดับแห่งวิญญาณ เพราะมีความดับแห่งวิญญาณจึงมีความดับแห่งนามรูป เพราะมีความดับแห่งนามรูปจึงมีความดับแห่งสฬายตนะ เพราะมีความดับแห่งสฬายตนะจึงมีความดับแห่งผัสสะ เพราะมีความดับแห่งผัสสะจึงมีความดับแห่งเวทนา เพราะมีความดับแห่งเวทนาจึงมีความดับแห่งตัณหา เพราะมีความดับแห่งตัณหาจึงมีความดับแห่งอุปาทาน เพราะมีความดับแห่งอุปาทานจึงมีความดับแห่งภพ เพราะมีความดับแห่งภพจึงมีความดับแห่งชาติ เพราะมีความดับแห่งชาตินั้นแลชรามรณะโสกะปริเทวะทุกขะโทมนัสอุปายาสทั้งหลายจึงดับสิ้น: ความดับลงแห่งกองทุกข์ทั้งสิ้นนี้ย่อมมีด้วยอาการอย่างนี้, ดังนี้

---

มรรค

สัมมาสังกัปโป ความดำริชอบ สัมมาวาจา การพูดจาชอบ สัมมากัมมันโต การทำการงานชอบ สัมมาอาชีโว การเลี้ยงชีวิตชอบ สัมมาวายาโม ความพากเพียรชอบ สัมมาสติ ความระลึกชอบ สัมมาสมาธิ ความตั้งใจมั่นชอบ

---