ایران شناسی قسمت چهارم : ارگ بم

ارگ بم – شماره ثبت در فهرست آثار ملي ۵۱۹

ارگ بم بزرگترین سازهٔ خشتی در جهان بود که محل آن در نزدیکی شهر بم در استان کرمان در جنوب شرقی ایران قرار دارد. در تاریخ 5 دی 1382، در اثر زلزلهٔ شدیدی که شهر بم و حومهٔ آن را تحت تأثیر قرار داد، ارگ بم تقریباً به طور کامل از بین رفت.

در معماری این شهر باستانی، دو بخش جدا از هم دیده می شوند:

بخش حکومتی که در درونی ترین دیوار قرار گرفته و شامل دژ نظامی، عمارت چهار فصل، سربازخانه، چاه آب 40 متری و اصطبل به گنجایش 200 اسب است.
بخش رعیت نشین که اطراف بخش حکومتی است و شامل ورودی اصلی شهر، مسیر اصلی متصل کننده ورودی شهر به دژ و بازار در امتداد آن، نزدیک به 400 خانه و ساختمان های عمومی مانند مدرسه و مکان ورزش است.این اتفاق یکی از غم انگیز ترین اتفاقات برای تاریخ دوستان بود .اثری که هیچ مانندی نداشت به طور کل از بین رفت

این ارگ عظیم که در مسیر جادهٔ ابریشم قرار دارد سده 5 پیش از میلاد ساخته شده است و تا سال 1850 پس از میلاد نیز همچنان مورد استفاده بود. به طور قطع مشخص نیست چرا پس از آن دیگر مورد استفاده قرار نگرفت.
ساكنان ارگ بم در حدود يكصد و پنجاه سال پيش ، براي آخرين بار مأواي ارگ را ترك نموده ودرون باروي شارستان و در ميان باغ ها و نخلستان هاي بيرون از شهر سكني گزيدند.

بعد ار تخریب ارگ بم بر اثر زلزله، کشورهای بسیاری به بازسازی آن کمک کردند. از جمله، ایرینا بوکووا، دبیر کل یونسکو در بازدید دوره‌ای از اماکن تاریخی ۸ اردیبهشت ماه ۹۳ به بم رفت. وی گفت: «یونسکو نخستین سازمانی بود که پس از زلزله بم به این شهر آمد.
در كاوش هاي سالهاي اخيردر فضاي دروازه اسپيكان كه در باروي شارستان و در شمال غربي ارگ واقع است ، تاسيسات آب رساني مخفي ارگ آشكار گرديد .آب دو رشته قنات در ساختمان پخشگاه همجوار با اين دروازه ، چند بخش شده و بخشي از آن از طريق تنبوشه به ساختمان شترگلو واقع در خندق غربي مي رسيده و به ميان ارگ هدايت مي شده و در ساختمان حمام بخش غربي مردم نشين ظاهر مي گرديده است .