Hayalet Uzuv Sendromu

Hayalet uzuvları, hayatımda ilk defa 2013 yılında, bilimsel hazırlık eğitimi aldığım dönemde sıradışı bir hocamın tavsiye ettiği (Yazarı ünlü nörobilimci V.S Ramachandran)"Beyindeki Hayaletler" kitabı ile öğrenmiş oldum.

"Hayalet Uzuv" tanımlaması ilk kez 1871 yılında Philadelphialı Doktor Silas Weir Mitchell tarafında kullanılmıştır. Peki hayalet uzun nasıl bir şeydir ?

Hayalet Uzuv Sendromu Nedir ?

Hayalet Uzuvlar, kişinin kopmuş ya da kesilmiş bir uzvunun sanki hala varmış gibi varlığının hissedilmesi durumunu ifade ediyor. Kulağa gerçekten çok çılgınca geliyor farkındayım. Yani bir düşünsenize kolunuz yok ama siz olmayan bu kolun acısını hissediyorsunuz.

Var olmayan bir şeyin varlığını hissedip bu da yetmezmiş gibi acısının hissi ??? Bu kadar garipliğin tek sorumlusu tabii ki beyinden başkası olamazdı.

Hayalet Uzuv Sendromu Neden Olur ?

Farklı açıklamalar olsa da içlerinde en popüler ve kabul gören görüşe göre; güdükteki ( kesilen uzuvdan kalan parça) yıpranıp kıvrılmış sinir uçlarının ateşlendiği ve harekete geçtiği, böylece hala oradaymış gibi düşünülmesini sağlayacak şekilde yüksek beyin merkezlerinin aldandığı şeklindedir.
Kısaca şöyle düşünebiliriz; tamam uzuv kesildi yok fakat hala reseptörlerim yanı alıcılarım varlığını sürdürüyor bu durumda hissetmem hiç akla aykırı gelmiyor.

Bu duruma farklı bir açıdan bakan Lord Nelson, ruhun varlığına kanıt olarak düşünüp, şöyle söylemiştir(kendisi de hayalet uzuv sendromuna hastasıdır.);

" Eğer kol alındıktan sonra varlığını sürdürebiliyorsa, birey de neden vücudun yok olmasından sonra yaşamaya devam etmesin?"
Düşünmek gerekiyor bu konuyu :)

Hayalet Uzuv Sendromu ile ilgi Örnekler

Bu kısma yazılacak o kadar örnek var ki tek tek yazma gibi bir şansım yok maalesef. Genel olarak bakarsak eğer; elleri kesilmiş olmasına rağmen avuç içinin kaçınmasından deliye dönenlerden tutunda ayakaları olmamasına rağmen cinsel birliktelikte parmak uçlarının karıncalandığını söyleyenlerden, kolları olmamasına rağmen kolunun (hayalet uzvunun ) felç geçirdiğini söyleyenlere kadar çeşitli vakalar kayda geçmiştir.

Bazen düşünüyorum eğer benim bir hayalet uzvum olsaydı bunu paylaşabilir miydim diye ? Durum çok ilginç olmasının yanında kişinin sosyal hayatını ve kendine karşı kuşkulu yaklaşmasına sebep olacak kadar da engelleyici bir durum. Peki çözümü var mı bu sendromun ?

Hayalet Uzuv Sendromunun Çözümü Var mıdır ?

Ramachandran'ın şu sözü gerçekten hayat kurtarıcı nitelikte; bilimsel devrim yapmak için karmaşık makinelere gereksinim olmadığını farkettim, ihtiyacımız olan tek şey birkaç iyi önsezi. Nitekim hayalet uzuv sendromununun tedavisini yüzde yüz olmasa da ciddi anlamda tedavi etmeyi basit bir ayna kutusu (mirror box) ile çözmeye çalışmıştır.( Kendi ifadesiyle 3 dolara mal etmiş:)

Ramachandran'ın hayalet uzuv şikayeti olan hastaları için düzeneği "Ayna Kutusu" (Mirror Box)

Beyin hakkında bildiklerimiz o kadar az ki öğrendikçe bakalım neler çıkacak ortaya.
Bir sonraki yazıda görüşmek üzere.

Kaynakça

V.S. Ramachandan,Beyindeki Hayaletler ,4. Basım

V.S. Ramachandan, Öykücü Beyin, 1.Basım

McCabe, C. S., Haigh, R. C., Ring, E. F. J., Halligan, P. W., Wall, P. D., & Blake, D. R. (2003). A controlled pilot study of the utility of mirror visual feedback in the treatment of complex regional pain syndrome (type 1). Rheumatology, 42(1), 97-101.