Wino w starożytnej Grecji i Rzymie

Witam, cieszę się, że moje wpisy o winie cieszą się powodzeniem. W poprzednim opisałem historię wina w starożytnym Egipcie i Mezopotamii. Dzisiaj przejdę do zagadnień bliższych nam czasowo i geograficznie - mianowicie do Grecji i do Rzymu.

Świat grecki

Uprawa winorośli rozprzestrzeniała się dzięki kolonizacji greckiej (ale także i fenickiej) oraz podbojom Aleksandra Wielkiego. Mimo, że w starożytnej Grecji rozcieńczone wodą wino było napojem przeznaczonym do codziennej konsumpcji, to upojenie alkoholowe (zwłaszcza w okresie Grecji archaicznej) nie było społecznie akceptowane. Wyjątek stanowiły sympozjony, w czasie których często wina nadużywano. Były to charakterystyczne dla greckiej kultury uczty, w których uczestniczyli wolni obywatele. Przebieg jednego z sympozjonów opisał Platon w słynnym dialogu Uczta.

Sympzjon, malowidło ścienne V wiek p.n.e., domena publiczna

Harfistka z pijącym mężczyzną, kylix, około 510 p.n.e. - domena publiczna

Handel winem (obok obrotu zbożem i oliwą) stanowił ważną część ekonomii świata starożytnego; szczególnie istotny był dla rozwoju cywilizacji kreteńskiej a później także państw-miast Grecji okresu klasycznego. Grecy sprzedawali wino plemionom barbarzyńskim, jednakże kultura picia alkoholi (szczególnie nieumiarkowane picie czystego wina) wprawiała Greków w osłupienie. Zobacz relację Herodota o Persach.

W starożytnej Grecji wyróżniano wina słodkie (glykos), mocne (skleros) i lekkie (leptos), oprócz tego wina dzielono ze względu na kolor na: ciemne (melas), czerwone (erythros), białe (leukos) i złociste (kirros). Dla biednych i niewolników produkowano wina z drugiego tłoczenia (deuterios).
Wino w starożytności miało także charakter obrzędowy. W uroczystościach ku czci Dionizosa swój początek ma starożytny teatr.

A kiedy nie ma wina, nie ma też i boskiej
Miłości ani innej pociechy na świecie.

Eurypides, Bachantki, fragment

Menada, malowidło na attyckim kyliksie biało gruntowanym, V wiek p.n.e., Staatliches Antikensammlungen w Monachium - domena publiczna

Według mnie najpiękniejsze przedstawienie Dionizosa znajduje się w Monachium. Ja daję jedynie link
Do przewożenia i przechowywania wina (ale także i oliwy) służyły amfory. Objętość amfory rodyjskiej liczyła 26 litrów. Podobnie jak w starożytnym Egipcie amfory posiadały stemple z szeregiem informacji, w tym nazwą wina, godłem wytwórni oraz datą napełnienia naczynia. Do mieszania wina z wodą służyły kratery. Do podawania wina na stół oraz jego konsumpcji służył cały szereg naczyń: deinosy, oinochoe, kyatosy,kotyle, kantarosy, kyliksy, rytony oraz fiale.

Amfory - domena publiczna (pixabay.com)

Starożytny Rzym

Starożytny Rzym przejął tradycje winiarskie od Greków, Etrusków i Fenicjan. Podobnie jak u Greków i Fenicjan sprzedaż wina plemionom barbarzyńskim przynosiła duże zyski, a rzymskie wino było znane w Galii i Germanii dużo wcześnie niej, nim przybyły tam rzymskie legiony. Po podbojach rzymskich teren, na którym uprawiano winorośl znacznie się powiększył. Niemal wszędzie tam gdzie pojawili się Rzymianie sadzono winną latorośl. Historia wielu spośród słynnych winiarskich regionów Francji, Niemiec, Włoch, Portugalii i Hiszpanii sięga czasów rzymskich. Winnice w Galli zaczęły na większą skalę powstawać od czasów Juliusza Cezara, natomiast intensywną uprawę winnic nad Mozelą i Dunajem nakazał cesarz Marek Aureliusz. Do stolicy cesarstwa trafiały jednak tylko wina znad Rodanu i Hiszpanii, bowiem uważano, że tylko one mogą równać się z trunkami wytwarzanymi na Półwyspie Apenińskim.

Jeszcze raz amfory - domena publiczna

W starożytnym Rzymie wino było powszechnie pite. Trunku (rozcieńczonego najczęściej wodą) nie odmawiano nawet niewolnikom. Zdarzały się przypadki, że brak wina kończył się zamieszkami. Picie czystej wody, ze względu na kiepskie warunki sanitarne, mogło się źle skończyć. Wino służyło więc jako specyficzny środek odkażający.
Dzieła wielu rzymskich pisarzy, m.in. Katona Starszego, Columelli, Horacego, Warrona, Wergiliusza i Pliniusza Starszego, pomagają nam zrozumieć nie tylko role jaką wino odgrywało w kulturze imperium, ale i ówczesne praktyki związane z uprawą winorośli i produkcja wina. Wiele z technologii i zasad wypracowanych w czasach rzymskich znajduje zastosowanie we współczesnym winiarstwie.

Robotnicy na winnicy - mozaika, Cherchell , czasy rzymskie - domena publiczna

SENTENCJE O WINIE PO ŁACINIE

In vino veritas - W winie prawda - Pliniusz Starszy (23-79 ne.)
Bonum vinum laetificat cor hominis - dobre wino raduje serce człowieka
Vino pellite curas – winem odpędźcie troski - Horacy

Na dzisiaj myślę, że starczy. Jak zwykle zachęcam do głosowania, komentowania. Miło mi też będzie, gdy grono osób obserwujących moje wpisy będzie się powiększać. (Chciałem napisać "dajcie też follow")