Blockchain-a dela eta, euskaldun jendearekin batzean kontzeptu batzuez hitz egin eta ez dugu hitz euskaldunik topatzen. Orain dela gutxi ateratako “Sare Sozialen Hiztegia”-ak emandako laguntza ikusita, nola ez genuke lan tade bat antolatuko, denon artean, antzeko zerbait egiteko?
Hemen, bada, lehen pausoak…!
Animatzekotan hementxe utziko dugu telegram-en erabiltzen dugun taldea.
https://t.me/joinchat/AMAuDUAfsIV2n-zc5vhWzg
Juizio gutxi, teknologoak gara eta! Eta juiziorik egitekotan animatu taldean parte hartzera! :)
BLOCKCHAIN Hiztegia
Ezagutu itzazu bloke-kate teknologiaren eta adimendun kontratuez hitz egiteko terminoak gure hiztegiaren bitartez.
Adostasuna
Sareko parte-hartzaile guztiek transakzioen baliozkotasunean ados daudenean gertatzen da, banatutako liburu horien guztien kopia zehatzak direla bermatuz.
Aktibo digitala
Merkatuko balioarekin elektronikoki tranferitu daitekeen ondasun ukiezina.
Altcoins
Bitcoin-en arrakastaren ostean abiarazi ziren kriptotxanponak. Askok bitcoin-en hautemandako muga estaltzeko eta alternatiba hobeak eskaintzen dituzte. Barietate handia dago.
ASIC
"Aplikazio espezifikoen zirkuitu integratua”-ren akronimoa da (Application Specific Integrated Circuit). ASICak zeregin zehatz bakar bat egiteko diseinatutako siliziozko txipak dira. Bitcoin-en kasuan, SHA-256, hash-ak prozesatzeko eta bitcoin berriak minatzeko diseinatuta daude.
Baieztapena
Transakzioaren hash-a ebatzi eta Blockchain-era gehitzea da. Bloke katean egindako transakzioa sareak egiaztatzen duenean lortzen da. Hau meatze izeneko prozesu baten bitartez gertatzen da, matematika ariketa bat konpontzeko egin beharrekoa. Behin baieztatu ondoren, transakzioa ezinezkoa da gastu bikoitzaren arazoa saihesteko. Transakzio batek baieztatze hori zenbat eta gehiago izan, orduan eta zailagoa izango da gastu bikoitza gertatzea.
Bitcoin (maiuskula)
Protokoloa eta ordainketa sarea. Bitcoin-ek erabiltzen dituen teknologia multzo zehatza. Meatzarieri eskatzen zaien lan proban oinarritzen da (PoW, proof of work), nondik errekonpentsa bat jasotzen duten lanean jarrai dezaten.
bitcoin (minuskula)
Kriptotxanpon ospetsua. Blockchain teknologiaren aplikazioen lehen arrakasta kasua.
Blockchain
Liburu nagusi mota bat da, "blocks" izeneko paketeetan (blokeetan) grabatutako datu digital aldaezinez osatua.
Bloke bakoitza hurrengoari lotuta dago sinadura kriptografiko baten bidez. Bloke kate horiek, liburu orokor gisa erabil daitezke, beharrezko baimenak dituen edonork partekatu eta kontsulta ditzake. Blockchain-a, bertan jatorri izan duten eragiketa guztien erregistro historikoa izango da.
bloke
Blockchain bateko erregistroak dituen informazio-paketea.
Bloke esploratzailea
Online tresna, non blockchain-eko transakzio guztiak, iragana eta oraina ikusteko balio digun. Informazio erabilgarria eskaintzen dute, hala nola sarearen hash-tasa eta eragiketen bilakaera.
Blokeen altuera
Bloke katean konektatutako bloke kopurua da. Adibidez, Altuera 0, lehen blokea izango litzateke, Genesis Block deitzen zaiona.
Blokearen saria
Meatzari batek blokea ebaztean ("hashear") lortzen duen saria da. Meatzaria sustatzeko modu bat da. Eragiketak egiaztatzeko prozesuak txanpon berriak sortzen ditu eta meatzariak horietako zati bat lortzen du. Saria aldatu egiten da kriptotxanpon bakoitzaren politikaren arabera.
DAO
Deszentralizatutako Erakunde Autonomoa-ren akronimoa da (Decentralised Autonomous Organization). Giza esku-hartzearen premiarik gabe jarduten duten erakundeak, eta kontrol mota guztiak aurrez ezarritako arau multzo ustelezin bati lotuta dauden erakundeak dira.
Dapp
Kode irekiko aplikazio deszentralizatua, modu autonomoan funtzionatzen duena, informazioa gordetzen du blockchain-ean eta ezarritako protokoloaren arabera funtzionatzen du.
Ethereum
Aplikazioentzako Kontratu adimendunak erabiltzen dituen bloke kate plataforma deszentralizatua.
EVM
Ethereum Makina Birtualaren akronimoa (Ethereum Virtual Machine). Turing osoa duen makina birtuala, EVM kodea exekutatzea ahalbidetzen dio edozein parte-hartzaileri. Ethereum-en nodo bakoitzak EVM-n funtzionatzen du bere bloke katea adostasunean mantentzeko.
Fork
Fork batek bloke katearen beste bertsio bat sortzen du, sortutako bi kateak sarean aldi berean funtzionatuz.
Fork gogorra
Aurretiaz balidaturik ez zeuden blokeak balidatzea, edo alderantziz. Fork mota honen ondorioz, nodo eta erabiltzaile guztiek softwarearen protokoloaren azken bertsiora eguneratu behar dute.
Gako pribatua
Sekuentzia alfanumerikoa, modu kriptografikoan transakzioa egin eta sinatu ahal izateko sortutakoa. Gako pribatua bakarra da eta ezin da transferitu. Bere galerak, horri lotutako aktiboak berreskuratzea ezinezkoa egingo du.
Gastu bikoitza
Diru kopuru bat behin baino gehiagotan gastatzen denean gertatzen da. Transakzio bera bi hartzaile edo gehiagori bidaltzen saiatzen den eszenatokia.
Genesis blokea
Blockchain baten lehen blokea.
Halving
Aurrez markatutako bitcoin kopuru finko bat dago, aktibo digital urria bihurtzen duena. Igorriko diren bitcoin-ak guztira 21 milioi dira. Bloke bakoitzeko sortutako bitcoin kopurua% 50 jaitsi ohi da lau urtez behin. Hau da "halving" bezala ezagutzen dena. Azken “halving-a” 2140. urtean izango da.
Hash
Funtzio kriptografikoa, algoritmo matematiko baten oinarritua, zeinak edozein datu bloke luzera finkoa duen karaktere arbitrarioko serie berri batean eraldatzen duen. Sarrerako datuen luzera edozein izanda ere, irteerako hash balioak luzera bera izango du beti. Datuen edozein aldaketak beste hash bat sortzen du.
Hashrate
Meatzari batek denbora jakin batean egin ditzakeen hash kopuruak (normalean segundu batean).
Helbidea
Sareko transakzioak jasotzeko eta bidaltzeko helbideak erabiltzen dira (Cryptocurrency addresses). Helbidea karaktere kate alfanumeriko bat da, baina QR kode moduan irudikatzen da, erraz eskaneatu dadin.
Helbide publikoa
Gako publikoaren hash kriptografikoa. Nolabait, helbide elektroniko gisa jarduten dute eta gako pribatuak ez bezala, edonon argitaratu daitezke.
ICO (Initial Coin Offering) hasierako txanpon eskaintza
Proeiktu berriak finantziatzeko metodo berri bat, non kriptotxanpona saltzen den aurretiaz kapital baten truke.
Kriptotxanpona
“Token” izenez ere ezaguna da, aktibo digitalak ordezkatzen dituzte. Txanpon unitate digitalak erregulatzeko eta funtsen transferentzia egiaztatzeko erabiltzen diren txanpon digitalak. Kriptotxanponek banku zentralekiko era independentean funtzionatzen dute.
Nortasun digitala
Pertsona fisiko, antolakuntza edo truke digitaleko sistema batek linean edo gailu elektroniko batean hartutako nortasuna.
PoS / PoW hibridoak
PoS / PoW hibrido batek parte-hartze proba eta lan-proba sareko adostasun modurako algoritmo gisa ibiltzea ahalbidetzen du. Metodo honek meatzarien eta hautesleen artean (orokorrak) arteko oreka bilatzen du, komunitateko gobernantzarako sistema sortuz, biek parte hartzen baitute.
Sinadura digitala
Gako publikoaren enkriptatzeak sortutako kodea eta dokumentu elektroniko batera erantsita dagoena, bere edukia eta bidaltzailearen identitatea egiaztatzeko.
Trukea
Kripto txanponak erosteko eta saltzeko merkatu digitala fiat dirua edo altcoin-ak erabiliz.
Zailtasuna
Blokeak egiaztatzeko (hasheatzeko) konplexutasun maila.
% 51ko erasoa
Sare baten konputazio-potentziaren erdia baino gehiago entitate edo talde bakar batek kontrolatzen badu, berauek, sareak kaltetu ditzakeen transakzio diskordanteen erregistro eta kontrola hartuko lukete.