NEO Nedir ve Ethereum ile Arasındaki Farkları

NEO hedefi olan bir platform. Peki Ethereum ile yarışabilir mi? Ya da daha iyisi, buna gerek var mı?

Neden Bu Makaleyi Okumalı?

NEO Ethereum'a karşı. Bu tür karşılaştırmaları seviyoruz çünkü bizler yatırımcıyız. Blok zincirinde henüz bir marka sadakati yok. Yani eğer bir platform bir şeyi rakiplerinden daha iyi yapabiliyorsa yarışı kazandı demektir. Peki bu karşılaştırmada işini daha iyi yapan hangisi?

Uzun bir yazı çünkü NEO ile Ethereum hakkında bulunabilecek hemen her şeyi içeriyor. Ethereum ile NEO arasındaki farklılıkları özetleyen çok sayıda makale var ancak bunlar işini yeterince adaletli şekilde yerine getirmiyorlar. Detayları atlıyor, derine inmiyor, bir açıdan yaklaşıyor, farklılıkların neden önemli olduğunu ya da bunların gerçek dünyayla ilişkisini açıklamıyorlar.

Ethereum için çok fazla bilgi geniş oranda mevcut. NEO'da ise bu biraz daha az. Bu nedenle NEO'yu açıklamaya odaklanıp Ethereum'un kabiliyetleri ile kıyaslamak doğru olacaktır.

Başlayalım

Ethereum Brad Pitt ise NEO Brad Pitt'in kuzeni; daha genç, daha iyi giyimli ve daha yetenekli. Fakat Brad kenarda rolünü oynarken o geri planda ve başka işlerle meşgul. İlk önce Ethereum başardı. Devrimseldi ve kripto dünyasını fırtınayla sardı. Bugün neredeyse tüm ICO'lar Ethereum'un ERC20 token'ı üzerine kurulular ve Vitalik Buterin çok yetenekli bir isim. Eğer Alibaba'nın Amazon'un pazar değerine ulaşmasından ve WeChat'in Çin'in sosyal medya sahnesine hükmetmesinden herhangi bir şey anladıysak o da Çin'in kendi kurallarına göre oynadığıdır. Kendi teknolojisini, kendi ağlarını kullanıyor ve ABD'nin ne yaptığını çok az umursuyorlar. Soru şu; NEO Ethereum ile yarışabilir mi ya da yarışmasına ihtiyaç var mı?

NEO ve Ethereum kripto dünyasında benzer rollere odaklanıyorlar. İkisi de yeni internet yani Web 3.0 için bir platform olmak istiyor: DApp'ler (Merkezsiz Uygulamalar), ICO'lar (İlk Dijital Para Arzı) ve akıllı sözleşmeler.

Ethereum ve NEO'ya Genel Bir Bakış

Hem NEO hem de Ethereum geliştiriciler için alet çantası görevi gören genelleştirilmiş blok zincirleri olsalar da hedefleri birbirinden farklı. Her iki platformun amacı şöyle sıralanabilir:

Ethereum'un hedefi evrensel olarak daha erişilebilir, daha ücretsiz ve daha güvenilir bir genel ağ oluşturmak için DApp'lerin geliştirileceği bir platform olmak; yani Internet 3.0'ı.

NEO blok zinciri teknolojisini ve dijital kimliği kullanarak varlıkları dijitalleştiren, akıllı sözleşmeleri kullanarak dijital varlıkların yönetimini otomatikleştiren ve dağıtık bir ağın içerisine "Akıllı Ekonomi"yi kuran bir blok zinciri projesi.

Bir ağız dolusu oldu. Şimdi bu hedefleri analiz ederek projeleri tam olarak anlayalım. İki platformun da birçok aynı yeteneği paylaştığını bilmek önemli ancak hedeflerindeki ayrımı anlamak ise daha önemli.

Ethereum: Ethereum'un amacı DApp'ler için platform olmak ve bunu geniş biçimde başarıyorlar. Şu anda DApp pazarına sahipler. Yol haritaları tamamen kullanıcılara ve geliştiricilere daha fazla kontrol sunmak ve uygulamalarını geliştirirken daha fazla seçenek sağlamakla alakalı.

NEO: NEO yakın gelecek için bir ürün geliştirmeye çalışıyor. Yalnızca Haziran 2017'de markalarını Antshare'den NEO'ya çevirmediler aynı zamanda çok başarılı süregelen bir pazarlamayı başlattılar. NEO'nun hedefi, her ne kadar Ethereum ile çoğu aynı teknolojiyi kullansa da yeni Akıllı Ekonomi için bir platform olmak.

Kısaca: Ethereum yeni taleplere yanıt olarak gelişiyor. NEO ise platformunu gelecekteki taleplerin öngörüsü ile hazırlıyor.

"Akıllı Ekonomi" Nedir?

NEO ile Ethereum arasındaki en büyük fark NEO'nun akıllı ekonomiye odaklanması. Eğer NEO'yu tamamen anlamak istersek bu farkın neden önemli olduğunu bilmemiz gerekir.

Bir akıllı ekonomi içerisinde dijitalleştirilmiş fiziksel varlıklar içerecek. Tüm bu yeni dijitalleştirilmiş varlıkların blok zincirinde birer "proof of ownership" yani sahiplik kanıtı olacak. Bu mallar satılabilir, takas edilebilir ve akıllı sözleşmeler yardımıyla kullanılabilir olacaklar. Varlıkların sahipliği blok zincirinin merkezsiz modeli sayesinde korunup, doğrulanacak. DAO'lar yani merkezsiz otonom organizasyonlar ve en nihayetinde bir lideri olmayan merkezsiz şirketler bu teknoloji sayesinde ortaya çıkacaklar. Ethereum ile NEO'nun hedefleri arasındaki ayrım işte asıl önem verilmesi gereken nokta.

Bu ayrım önemli çünkü bir akıllı ekonomi hâlâ bir hükümetin altında ve hükümetsel düzenlemenin içinde var olacak. Ancak gerçek şu ki hükümetler hiçbir yere gitmiyor. Bu nedenle bu "akıllı ekonomi"ye hizmet edecek platformun hükümet düzenlemesi ile uyum göstermeye yönelik bir düşünce ve plan içinde olması gerekiyor. Ethereum bazı benzer blok zinciri kabiliyetleri sunsa da NEO'nun BU AMAÇLA geliştiriliyor olması oldukça önemlidir.

Kısaca: Akıllı ekonominin ihtiyaçlarını karşılayacak bir platformun özellikle "yeni ekonomi" için tasarlanmış olması gerekiyor.

NEO kendini akıllı ekonomiye hazırlamak için ne yapıyor?

NEO yasal uyumluluk dahilinde kalmak için belirli bir özen gösteriyor.

Dijital Kimlik

Anonimlik önemli. Hatta gizlilik bugünün teknolojik gelişmeleri ve tartışmalarının en başında bulunmalı. Ancak eğer şirketler ve hükümet aynı blok zinciri üzerinde birlikte faaliyet gösteriyor, varlıklarını dijitalleştiriyor ve akıllı sözleşmeler oluşturuyorsa tümü hükümetin denetimli gözleri altında gerçekleştiğinden burada anonimlik söz konusu olamaz. Yasayla uyumlu olacak bir platform için dijital kimlik (dijital biçimli, doğrulanabilir bir kimlik) vazgeçilmez şekilde gerekli.

Bugün dijital kimlik PKI X.509 (Public Key Infrastructure, Genel Anahtar Altyapısı) standardı üzerine kurulu bir sistemdir. Yani neyin dijital kimliği oluşturduğuna dair kabul gören uluslararası bir standart var. NEO'nun amacı dijital kimlikleri bu standarda göre çıkarmak ve blok zincirini kullanarak güvenle saklamaktır. Bookkeeper'ların (birazdan değinilecek) dijital kimlikleri ve gerçek isimleri olacak. Bu nedenle eğer ihtiyaç duyulursa onlara karşı işlem başlatılabilecek. Finansal varlıkları blok zincirine kaydederken yasayla uyumlu içinde olmak bu nedenle önemli.

Yasal gerekçeler nedeniyle yalnızca dijital kimliğe sahip müşterilerle işlem yapacak işletmeler ve projeler olabilir. NEO bu imkanı sağlıyor.

NEO hali hazırda THEKEY ile stratejik bir ortaklık içinde çalışıyor. NEO üzerinde geliştirildi ve dijital kimlik belirlemede NEO ağına yardımı olacak bir proje.

Ethereum ile karşılaştırması: Ethereum diğer DApp'lerden Ethereum blok zincirinde saklanabilecek dijital kimlikler geliştirmesini istiyor. NEO'da durum çok farklı değil ancak NEO dijital kimlik hizmetini kendi bookkeeper düğümleri (node'ları) ile birleştireceğini açıkladı. Böylesi bir dijital kimlik entegrasyonu NEO ekosistemi için merkezi bir öneme sahip.

Kısaca: Hükümetler gizlilikten hoşlanmaz. Endüstriler ise hükümetleri kızdırmaktan hoşlanmaz. Eğer NEO endüstriyel adaptasyon arıyorsa dijital kimlikler sunmak zorunda.

Dijital Varlıklar

Akıllı sözleşmeler üzerine kurulu bir akıllı ekonomi istiyorsanız varlıkları klasik para birimlerinin ötesinde kullanabiliyor olmanız gerekir. Malları tıpkı ev, mülk ve araç sahipliği dokümanları gibi dijital ortama aktarabilmek gerekir; altın, elmas ve değerli kıymetli elementleri; bilgisayarlar, kıyafetler ve gıdaları; hatta küçükken severek sakladığımız oyun kartlarını bile.

Ethereum ile karşılaştırması: Dijital kimlik fikrine yakın bir sisteme sahip. Ethereum kesinlikle dijital varlıkları güvence altına alabilir ancak daima kanuna uygunluk gösterme gibi bir amacı yok. NEO düzenlenen dijital varlıkların sertifikalarının yasalarla uyumlu olacağından emin oluyor.

NEO'nun karmaşık ağı

Ekonomi karmaşıktır; birbirine bağlı çok sayıda farklı parçaya sahiptir. NEO'nun platformu da karmaşık, bolca ortalıklar ile. Bunları herkesin tümüyle araştırması zor. Neyse ki NEO ağının etkileşim biçimini gösteren yukarıdaki görsele bakarak sağlam bir fikir edinebilirsiniz.
OnChain

NEO'nun kurucuları Da HongFei ve Erik Zhang OnChain denilen bir şirketi kurdular. OnChain'i anlamak NEO'yu anlamak adına önemli. Ayni şirket değiller, ancak ilgilendikleri alan kesişiyor ve birlikte bir ortaklıkları var. DNA (Merkezsiz Ağ Mimarisi) olarak bilinen OnChain'in geliştirdiği sistem Çinli işletmeler ve Çinli hükumet ile çalışmaya odaklanıyor. NEO, DNA'in temelini oluşturuyor. OnChain eğer Çinli işletmeler ve hükümet ile entegre olmayı başarırsa bu NEO'nun benimsenmesini büyük ölçüde tetikleyecektir.

DNA işletmeler için public (halka açık) ve private (gizli) blok zincirileri geliştiriyor. Bu blok zincirleri daha sonra merkezsiz ekonomiye katılmaları için NEO ile bağlanıyor. İşletmeler ardından private ve public blok zincirlerinin tüm avantajlarına sahip oluyorlar. NEO'nun public blok zincirleri ve OnChain'in DNA'inin ise private blok zincirleri sunduğunu düşünün. Bunlar birbirleriyle bir kez bağlandıklarında her iki dünyanın farklı avantajlarını bir araya getirmiş oluyorlar.

OnChain'nin de ayrıca birçok projeleri ve ortaklıkları var. Aşağıdakiler hem OnChain şirketi hem de DNA ekosistemi ile ilgili önemli bazı detaylar:

1. OnChain'in 2014'de kurulması, yeni ortaya çıkmış bir işletme olmaması.
2. Hyperledger'a katılan ilk Çinli blok zinciri şirketi; blok zincirini kurulu işletmelere entegre etmeye çalışan projelerin iş birliği yaptığı bir ağ.
3. Legal Chain'in imzaları dijitalleştirme ve güvence altına almada Microsoft China ile yaptığı iş birliği.
4. Çok sayıda projede Microsoft China ile stratejik ortaklık.
5. Japon Ekonomi, Ticaret ve Endüstri Bakanlığı ile çalışma.
6. Çin'de KPMG'nin en iyi 50 Fintech şirketi arasında gösterilme.
7. Alibaba ile Ali Cloud servisine e-posta doğrulama hizmeti sağlamak için ortaklık.
8. Çin'in en büyük özel şirketlerinden Fosun Group'dan OnChain'i işletmelerine entegre etmek için sağlanan yatırım.
9. Çin bölgesel hükümeti ile OnChain'i kullanarak kamu servisleri ve dijital kimlik geliştirmek için yapılmış iş birliği.

OnChain'in son ürünü Ontology adında bir ICO oldu. Ontology, NEO ile aynı mimariyi kullanıyor ancak işletmeler için özel ve şifreli veri ağı kurmayı amaçlıyor. Güvence altına almamız gereken ancak aynı zamanda özel kalmasını istediğimiz bir bilgi söz konusu olduğunda esasen önemli bir şey. Hizmet insanların bu bilgileri güvenli bir şekilde blok zinciri ağına eklemelerine imkan sağlayacak.

OnChain yol haritası

NEO'nun OnChain ile olan iş birliğini neden yeteri kadar pazarlamadığını anlamak mümkün değil. NEO kendi içinde sağlam ve Ethereum'a kıyasla birkaç avantaja sahip. Ancak OnChain ile birleştiğinde NEO'nun kendini Doğu'nun akıllı ekonomisi yapması ihtimali çok daha güçlü hale geliyor.

Ethereum ile karşılaştırması: Ethereum'un eşdeğeri Enterprise Ethereum Alliance'dır ve Ethereum'u iş dünyası ile bağlamaya adanmış bir açık kaynak kodlu blok zinciri girişimidir. Ortaklık listeleri çok sağlam ve etkileyici; Ethereum'a aşina olanlar için elbette şaşırtıcı değil. Üyeleri arasında BP, HP, Toyota, MasterCard, Microsoft, Intel ve daha fazlası var.

Kısaca: OnChain, NEO ile ortaklık kurmuş bir şirket. Kendileri blok zinciri teknolojisini işletmelere dahil etmek için geniş bir deneyime ve başarıya sahipler. Doğuda şirketler ve hükümetler ile çalışıyorlar. NEO'nun potansiyeli için devasa bir parçalar.

NEOX:

NEOX, NEO'nun atomik takas (token'ların herhangi bir borsa olmadan doğrudan takaslanması) ve çapraz zincir (farklı blok zincirleri arası etkileşim) ile bütünleşmiş hali. Ark ekosistemini düşünün. İnsanların kripto varlıklarını değiş tokuş etmesine ve farklı blok zincirleri arasında işlem yapabilmesine olanak sağlıyor. Aynı zamanda farklı zincirler içindeki akıllı sözleşmelerin birbirleriyle iletişim kurmasına da izin verecek.

NEOX önemli zira hem OnChain hem de NEO üzerinden oluşturulan blok zincirleri arasında iletişime izin veriyor. NEOX gelişen akıllı ekonominin tüm bileşenlerini birbirine bağlayacak.

Ethereum ile karşılaştırması: Ethereum'da atomik takas desteği mevcut ancak bunu yalnızca bir kez yaptılar. Lakin NEO hiçbir zaman yapmadı. Bununla birlikte Ethereum'un geniş çaplı çapraz zincir desteği sunması için dışarıdan (üçüncü parti) bir yardıma ihtiyacı olacak.

City of Zion:

City of Zion (CoZ) NEO'nun iyileştirilmesi için çalışan bağımsız, açık kaynak kodlu, geliştiriciler, çevirmenler ve tasarımcılar topluluğu. Proje gelişimini teşvik etmek için NEO'dan yatırım aldılar. Topluluk NEO'ya ciddi şekilde katkı sağladı. NEON cüzdanını geliştirdiler, NEO blok tarayıcısını yaptılar, NEO için dokümanlar çevirdiler ve NEX platformunu geliştirdiler. Son olarak NEO'dan DApp yarışmasının bir parçası olarak 10 kazanana dağıtılacak 270,000 dolar finansman aldılar. CoZ gibi bir ağın desteğine sahip olmak inanılmaz bir avantajdır.

Ethereum ile karşılaştırması: Ethereum ağında bunun için iyi bir karşılaştırma yok.

NEX:

NEX, City of Zion tarafından geliştirilen ve NEO üzerinde ödeme çözümlerinin ve merkezsiz borsaların oluşturulmasını sağlayan bir ICO. NEO'yu NEOX'a bağlıyor.

Token sisteminde, hesap bakiyelerinde ve akıllı sözleşmelerin birbiriyle etkileşiminde NEO ile Ethereum arasındaki farklılıklardan dolayı, NEO merkezsiz borsaları etkili olarak barındırmak için bir çözüme ihtiyaç duydu. NEX bu çözümü sunuyor.

Ethereum ile karşılaştırması: ERC20 token'ları ile merkezsiz borsalarda işlem yapmak hâlihazırda çok kolay.

ProjectICO:

Blok zinciri şirketlerinin en başından ICO aşamasına kadar gelişimini takip eden bir şirket. Son aylarda Ethereum'dan NEO'ya geçmeye karar verdiler. Neden bu kararı verdiklerini açıklayan bir Reddit etkinliği gerçekleştirdiler. NEO'da ICO yapmanın daha az maliyetli olması gibi çeşitli nedenler mevcut.

Ethereum ile karşılaştırması: TokenHub, Ethereum üzerinde geliştirilen bir benzer proje.

Microsoft China:

NEO şu anda Microsoft China ortaklığı ile 490,000 dolar ödüllü bir geliştiricisi yarışmasıdüzenledi.

Ethereum ile karşılaştırması: Ethereum kurulu şirketlerle inanılmaz bağlantılara sahip. NEO şu an yetişmeyi oynuyor.

DApp ve ICO'lar:

İşin ekmek ve yağı olan platformlar. Şu ana kadar NEO bir ICO (Red Pulse) ve bir DApp (AdEx) yaptı. Ancak yakın zaman içerisinde birkaç tanesi daha planlanıyor. Geçen aylarda NEO üzerindeki akıllı sözleşmelerin web site arayüzleri ile etkileşime girmesini sağlayan yeni bir güncelleme yayımlandı. Bu NEO için yalnızca bir başlangıç.

Ethereum ile karşılaştırması: NEO'yu bu alanda kolaylıkla yeniyor. Kendisi ICO ve DApp'lerin en popüler platformu durumunda.

Ethereum ve NEO arasındaki en büyük farklar

Protokol

Ethereum, Bitcoin gibi Proof of Work (PoW) protokolünü kullanıyor. Proof of Work ile ağdaki bilgisayarlar matematiksel formülleri çözmek için yarışır, işlemleri blok zincirine teyit etme hakkını kazanır ve bu sayede ağın güvenliğini sağlarlar. PoW protokolünün en büyük dezavantajı "51% Attack" denilen bir tehlike ve ağ güvenliği için ihtiyaç duyulan devasa enerji tüketimi. Bu nedenle blok zinciri sistemleri Proof of Stake (PoS) denilen yeni bir protokole geçiş yaparken PoW yakında modası geçmiş bir sistem haline gelecek.

Proof of Stake, PoW'e benzer şekilde çalışıyor ancak ağı bilgisayarlarla korumak ve her birini sunduğu işlem gücüne oranla ödüllendirmek yerine PoS protokolü token sahiplerini kullanıyor. Token sahipleri token'larını "stake" edebiliyor (token'ları geçici olarak kilitli bir akıllı sözleşme içine yerleştirmek) ve bu sayede işlemleri doğrulayarak tutulan token sayısına göre ödül kazanıyorlar. PoW'de eğer ağın toplam işlem gücünün %5'ine sahipseniz, block ödüllerinin %5'ini alırsınız. PoS'de eğer toplam token'ların %5'ine sahipseniz yine toplam blok ödüllerinin %5'ini alırsınız.

PoS, PoW'ü bezdiren sorunlara çözüm oluyor. PoS'i çalıştırmak fazladan hiçbir enerjiye mal olmazken ağın güvenliğinden ödün vermiyor. Hatta ağın güvenliğini iyileştirdiği bile söylenebilir. Ethereum ve diğer tüm PoW protokollerinde zorluk algoritması (matematiksel formülü çözmenin zorluğu) ağa yeni katılan bilgisayar donanımlarını ve daha güçlü madenci gruplarını hesaba katmak için sürekli olarak güncellenmek zorunda. PoS ile buna ihtiyaç yok. Teoride yeterince işlem gücü satın alındığında Ethereum'da %51 saldırısı yapılabilir. Hatta ağı ihtiva ettikten sonra tüm bu donanımlarla potansiyel olarak diğer PoW platformlarına dahi saldırılabilir. PoS ile tüm kötü niyetli çabalar yalnızca stake edilen coin'lerin kaybolması ile sonuçlanır. Yani token'ların %51'ini satın aldığınızda bu devasa yatırımınızı anında yok etmiş olursunuz. Buna ek olarak ağdaki token'ların %51'ini satın almanın maliyeti herkes için aynı. Bilgisayar gücünün %51'ini ele geçirmenin maliyeti ise toplu bilgisayar alımlarında indirim ve aşırı ucuz elektriğe sahip ülkelerden dolayı aynı değil.

Ethereum'un enerji tüketimi yılda 1 milyon Amerikan evinin harcadığı elektriğe denk.

NEO, dBFT (Delegated Byzantine Fault Tolerance) denilen bir protokolü kullanıyor. Byzantine Fault Tolerance'ın en basit açıklaması ağ içindeki herkesi birlikte ve dürüst çalışmaya teşvik etmek. dBFT klasik PoS protokolünün bir değişiği. Bazı belirgin avantajlara ve bir ana dezavantaja sahip.

200 milyon insanının yaşadığı bir ülkede herkesin seçime doğrudan katılma hakkı olsa herkes mikrofona uzanmak için yarışıp, birbiriyle tartışacağından bu durum felâket derecede ve acı verici biçimde yavaş ilerlerdi. Bunun yerine ülkedeki herkes oy kullanmakta ve bu oyla kendisi için konuşacak temsilcilerini seçmekte. Bu sistem doğrudan NEO'nun yönetim biçimini yansıtıyor. Herkesin doğrulama sürecine katılması yerine, ki bu aktarım hızı anlamında inanılmaz sınırlayıcıdır, NEO token'ı tutan herkes istediği delegeler için oy verir. Bu delegeler (bookkeeper'lar denmekte) ağı herkes adına çalıştırırlar. Böylece NEO daha hızlı, daha verimli, çabuk ve daha kesin kararlarla yol alabilir.

Bookkeeper'lar kendi dijital kimliklerine sahip olacak. Bu da NEO'yu ulusal yönetmeliklerle daha uyum içinde yapıyor.

Bu sistemde dezavantaj merkezsizliğin eksikliği. Binlerce doğrulayıcının dünyanın her bir yanında dağıtık biçimde bulunması yerine, yönetim yalnızca birkaç düzine doğrulayıcıya konsantre oluyor. Bu düğümlerin büyük çoğunluğu şu anda NEO ekibi tarafından çalıştırılmakta. Ancak 2018'in 1. çeyreği itibariyle NEO 2'de 3'ünden daha azını ve zaman ilerledikçe daha da azını kontrol etmeye başlayacak. Her şeye rağmen NEO hiçbir zaman diğer saf PoS platformları kadar merkezsiz olmayacak.

Ancak Ethereum da düşünüldüğü kadar merkezsiz olmayabilir. PoW protokolünün merkezsizliği su götürmezken bir de Ethereum'un ana geliştiricileri ele alınabilir. Vitalik Buterin güvenilir bir kimse fakat Ethereum'un yönetimi ve alacağı yol üzerinde muazzam bir güce ve nüfuzu sahip.

Ethereum gelecekte PoS'e geçiş yapacak ve buna hali hazırda başladılar. Yeni blokları doğrulamadaki kazma zorluğu yükselerek artmaya devam ediyor ta ki kazmak imkansız oluncaya ve herkes PoS protokolüne geçmek zorunda kalıncaya kadar. Bunun olması muhtemelen bir yıldan biraz uzun zaman alacak.

Kısaca: Ethereum Proof of Work protokolünü kullanıyor ve Proof of Stake'e evrilecek. NEO Delegated Byzantine Fault Tolerance (dBFT) protokolünü kullanıyor ve kendisi standart proof of stake protokolünün değiştirilmiş hali.

Aktarım Hızı:

NEO PoW üzerinde çalışmadığından ve daha elverişli bir PoS protokolüne sahip olduğundan NEO işlemleri Ethereum'dan çok daha çabuk gerçekleştirebiliyor. Blok zincirlerinin teorik ve pratik hızları var. Teorik işlem hızları ağ için mümkün olan saf maksimum hız. NEO için bu sayı 10,000tps. Ethereum'da ise 30tps. Pratikte - gerçek dünyanın tutarsızlıkları ve zorlukları sebebiyle- Ethereum'un 15tps hızına kıyasla NEO 1,000tps yapabiliyor. Protokoller iyileştikçe iki platformun da teorik hıza yaklaşması mümkün.

Bu NEO için muazzam bir fark ve devasa bir avantaj. NEO'nun işlem hızları öngörülen akıllı ekonomi türünü gerçek anlamda karşılayabilir; Ethereum'un ise yapamaz. Bu hızın geri dönüşü ise NEO'nun Ethereum kadar merkezsiz olmaması. Vitalik ve Ethereum'un bu sınırlamanın farkında olduklarını bilmek önemli. Raiden ve sharding (iki etkileyici teknoloji ancak bu makalenin konusu değiller) gibi çözümler Ethereum'un yol haritasında ve Ethereum'un işlem hızını büyük biçimde iyileştirebilirler.

Kısaca: Ethereum 15tps hızında işlem yapar ve teorik hızı 30tps'dir. NEO 1,000tps hızında işlem yapar ve teorik 10,000tps'dir. Ethereum'un bu farkı kapatmak için planları ve çözümleri var.

Çatallanma (Forking) ve Ölçekleme (Scaling):

Ethereum yazılımını güncellemek için fork yapıyor, tıpkı Bitcoin gibi. Fork'lar her zaman kötü değil ancak kesinlikle zararlı olabilirler. Bunun bir örneği için Ethereum'un DAO fork'una bakın. Bir Ethereum akıllı sözleşmelerinden milyonların çalınmasının ardından Ethereum parayı gerçek sahiplerine iade etmek için fork edildi. Bunun doğru ya da yanlışlığı bir yana dursun karar topluluğu ikiye ayırdı ve Ethereum'la birlikte Ethereum Classic doğmuş oldu.

Fork'lar Ethereum'un fikir birliği mekanizmasında hiçbir kesinlik (finality) olmadığı için gerçekleşiyor. Blok zincirinde birden çok zincir aynı anda var olabilir. Sonuçta her ikisi de geçerli zincirlerdir ve kazılmaya devam edilebilirler. Çatallanmalar sürekli olur ve genellikle en yüksek bilgisayar gücüne sahip zincir meşru kabul edilince son bulurlar. Bu nedenle Ethereum'da gerçekleştirilen işlemler kalıcı hale gelmeden önce üzerine birkaç blok daha kazılıncaya kadar beklenmesi gerekiyor.

NEO kesinliğe sahip. Bunun nedeni bookkeeper'lar blok zincirine yerleştirilecek işlemler için %66 oy birliğine ulaşmak zorunda. Düşünün ki henüz fiyatı konulmamış bir ürün için satıcı müşterilere bir teklifte bulunuyor. Fiyat yüksek de olsa müşterilerin bir kısmı ürünü satın almayı kabul edecektir. Ancak bir kişi çıkar ve aynı ürünü daha makul bir fiyata satacağını açıklarsa tüm müşteriler o satıcıya yönelecektir. Tüm grup yeni fiyattan memnun kalırsa fikir birliğine (consensus'a) ulaşılmış olur. Ancak satıcı fiyatında israr ederse çatallanmaya gitmeyi seçebilir. Teklifi en makul teklif olmasa bile cevabı geçerlidir. Ethereum işte böyle çalışır.

NEO da buna benzer işliyor. Aynı senaryoyu düşünün. Müşterilerin (yani biz) yüzde 66'sı fiyatta hemfikir olduğunda o teklif final olarak kabul edilir. NEO'da bookkeeper'ların her bir sıradaki blok ile ilgili teklifte bulunurlar. Bloğun son hali işte bu yüzde 66'ya bağlıdır.

Bunun uygulama alanları devasa. NEO'nun desteklemeyi umduğu ekonomi tipinde kesinlik inanılmaz derecede önemli. Finansal endüstri ve diğer karmaşık, hızlı ilerleyen marketler (örneğin, hisse senedi borsaları) kesinlik olmayan bir sistem üzerinde çalışamazlar. Bilgiler blok zincirine yollandığında sonsuza kadar orada kalacağından emin olunması gerekir. Ayrıca bir çatallanma yüzünden blok zincirlerinin aniden geçersiz olmaması beklenir.

Kısaca: Ethereum fork edilebilir, NEO edilemez. Gerçek dünya ekonomisinin blok zincirine uyum sağlaması için bu önemlidir.

GAS ve NEO'nun Farkı

NEO'nun en hünerli vasıflarından biri bu. Ethereum token'ının adı ether ve gas olarak bilinen şey Ethereum ağını çalıştırmak (sözleşmeler başlatmak, işlemler yapmak, vs.) için kullanılıyor. Aslında gas küçük miktarlarda ether'dir. Gas ile ether arasında bir ayrım yok.

Ancak NEO kendini ağı çalıştırmak için gerekli olan token yani GAS'den ayırır. NEO sahibi olmak sanki NEO platformunun bir kısmına sahip olmak gibidir. NEO sahipleri bookkeeper'lar için oy verme hakkına sahip olurlar. NEO ile bir işlem yapılması amaçlanmıyor; o nedenle GAS var.

GAS, NEO ağındaki tüm işlemlerde kullanılıyor. Bir şirket NEO blok zincirine bir varlık ekler ya da değiştirirse bunu GAS ile öder. Ödenen GAS ardından tüm NEO sahiplerine dağıtılır. Herkes bu GAS'e NEO'larını kişisel bir cüzdanda tutarak sahip olabilirler. Örneğin NEON cüzdanında.

Bookkeeper'lar genel işlemler için yalnızca kendilerinin alacağı bir işlem ücreti (fee) belirlemekle yükümlüler. Ancak NEO ile GAS'i ayırmak bookkeeper'ları işlem ücretlerini düşük tutmaya teşvik ediyor; nedeni ise şöyle:

Yalnızca bookkeeper'ların işine yarıyan işlem ücretlerini yüksek tutmak insanların varlıklarını blok zincirine kaydetmesinin önüne geçer. Daha az varlık kaydedildikçe NEO tutanlar daha az ödül alırlar. Böylece NEO sahipleri işlem ücretlerini düşük seçen bookkeeper'lardan yana oy kullanmaya başlarlar.

"Düşük işlem ücreti = daha çok kullanıcı = daha çok varlığın kaydı = NEO sahiplerine daha fazla GAS." -- Malcolm Lerider, NEO Konseyi"

Bookkeeper'lar kendi arzuları ile ağı korumaya devam etmeye teşvik ediliyorlar. Ağı kullanıyorlar, bundan yarar sağlıyorlar ve NEO biçiminde biriken paraları oluyor. Bundan ötürü ağı korumak onların yalnızca avantajınadır.

Ethereum Proof of Stake'e geçtiğinde ödüllerin ether sahipleri arasında nasıl bölüneceği yeterince açık değil. Fakat sadece büyük miktarlarda Ethereum tutanların stake edebilecekleri düşünülüyor.

NEO'daki token'ın bir diğer özelliği kullanıcıların pasif olarak GAS kazanmasına imkan sağlıyor. Bilgisayarı çalıştırmaya, cüzdanı açık tutmaya ya da elektrik harcamaya gerek yok. Coin'lerinizi "stake" etmeniz ise hiç gerekmiyor; bookkeeper'lar bunu sizin adınıza yapıyorlar. Hatta NEO kağıt cüzdanda bile saklanabilir. GAS sadece siz cüzdandan gerekli butona bastığınızda alınmış oluyor. Aynı zamanda NEO ağının her bir blokta tekrar faiz hesaplamasına, trafiği düşürmesine ve bileşik faiz formüllerini basitleştirmesine gerek kalmıyor. Yetkilendirilen bookkeeper'lar ağı yönetiyor ve yatırımınız faiz alıyor. Bu birbirinden ayrı iki farklı token kullanmadan mümkün olmazdı.

Her iki NEO ve GAS maksimum 100 milyon token ile sınırlılar.

Kısaca: Ethereum bir token'a sahip: ether. NEO'nun ise iki tane var: NEO ve GAS. Proof of Stake protokolü iki token ile kullanıldığında büyük avantajlar sağlıyor.

Akıllı Sözleşme Programlama Dili

Ethereum ile NEO akıllı sözleşmeleri arasındaki en büyük fark kodlama dili. Ethereum'da sözleşmeler solidity dilinde yazılmak zorundalar. Ethereum için özel olarak oluşturulmuş bir kodlama dilidir. Diğer taraftan NEO en yaygın olanlar dahil olmak üzere çeşitli birçok dili destekliyor. Şu anda beş programlama dili sunuluyor ve gelecekte bir beş tanesi daha eklenecek.

Belirli bir platform için belirli bir dil geliştirmenin kesinlikle bazı avantajları var. Ethereum geliştiricileri solidity'yi Ethereum için hazırladılar. Ancak az sayıda insan solidity ile yazabiliyor. En yaygın kullanılan dillere destek vererek NEO hızlıca adapte olma avantajına sahip. Bugün çoğu kullanıcı Ethereum ile çalışmadan önce solidity'yi öğrenmek zorunda. NEO'da ise hali hazırda sahip oldukları bilgileri doğrudan uygulamaya koyabilirler. Bu yüzden işletmelerin kullandıkları platformları üzerinde fazla değişiklik yapmadan NEO blok zincirine taşıması da mümkün.

Kısaca: Ethereum'un tek bir kodlama dili var: Solidity. NEO birçok kodlama diline destek veriyor. Her ikisinin kendince sağladığı avantajlar var.

Akıllı Sözleşmelerin Yürütülmesi

Akıllı sözleşmeler sanal makineleri (virtual machine) kullanır. Bunlar akıllı sözleşmeleri yürüten ve madenciler ya da diğer doğrulayıcıların (validator) bilgisayarlarında çalışan sanal makinelerdir. Sanal makine ya da VM, akıllı sözleşmelerin içinde çalıştığı ortama verilen ad. Bu nedenle eğer akıllı sözleşmenin ne kadar verimli veya etkili olduğunu bilmek istiyorsak sanal makineyi analiz etmemiz gerekir.

NEO'nun sanal makinesi sözleşmeleri yürütmeden önce akıllı sözleşme kodunu optimize ediyor. Kodu alıyor ve tekrar düzenleyerek onu daha verimli hale getiriyor. Elinizdeki market listesini hayal edin. Listedeki nesneler muhtemelen dağınık bir biçimde olacak ve listeyi takip ederken market içinde bir ileri bir geri gideceksiniz. Ancak tüm nesneleri sınıflarına ayırıp (süt ürünleri, konserve yiyecekler, tahıllar) daha sonra marketin aynı bölümünden alabiliriz ve işimiz çok daha hızlı ve kolay olur. NEO bunu yapıyor; Ethereum ise henüz değil. Bu işleri uzun vadede çok kolaylaştırsa da başlangıçta listeyi organize etmek biraz daha uzun zaman alıyor. NEO'nun sıradan bir sözleşmeyi başlatma hızı Ethereum'dan daha yavaş ancak kullanılan teknik uzun vadede daha fazla verimlilik sunuyor.

Ethereum bu tekniği uygulamayı planlıyor ancak bunun için bir zaman dilimi yok. Sonuç olarak, NEO karmaşık yapıdaki akıllı sözleşmeleri Ethereum'dan çok daha hızlı ve daha verimli çalıştırıyor.

Kısaca: NEO akıllı sözleşmeleri yürütmede Ethereum'dan daha verimli ve daha hızlı olma özelliğine sahip.

Önemli Ek Farklılıklar

1. NEO teorik olarak kuantum bilgisayara karşı dirençli, Ethereum değil. Kuantum bilgisayarlar yeterince geliştiklerinde blok zincirlerini savunmasız hale getirecek. NEO teorik olarak bu hesaba katılarak tasarlanmış. Ethereum böyle bir kabiliyete sahip değil.
2. sk-Snarks: Ethereum'un yeni gizlilik aracı. sk-Snarks, ZCash'in gizlilik protokolü. sk-Snarks içeriği gizli biçimde saklanması gereken veri ve sözleşmelere sahip olunduğunda önem kazanıyor.
3. sk-Snarks kullanıcıların özel bilgiler vermeden blok zincirindeki dosyaların sahibi olduklarını kanıtlamalarını sağlıyor. NEO'nun bu tür yetenekleri yok. Ancak NEO'un OnChain'deki Ontology ile olan ortaklığı işletmeler için gerekli olan bu gizlilik çözümünü getirecek.

NEO'nun Başarı Reçetesi

NEO başarı için muhtemel iki yola sahip. NEO'yu başarıya götürebilecek seçenekler şunlar:

1. Yukarıda bahsedilen avantajlar Ethereum ile doğrudan yarışmasını sağladığından ICO ve blok zincirleri için en popüler platform olmayı deneyebilir.
2. Ethereum ile yarışmayı seçmez ancak Doğu'da akıllı ekonominin DApp platformu ve başlıca temeli haline gelir.

Birinci İhtimal

NEO Ethereum'u birkaç cephede yeniyor. Ancak Ethereum hali hazırda kurulu bir platform ve gelecekte scaling (ölçekleme) planları ile boşlukları kapatacaktır. Ethereum'u sollamak çok zor olacak. Şimdiden NEO üzerinde ICO'ların hazırlandığını görüyoruz ve sayıları artacaktır. Böylece NEO'nun fiyatı da yükselecektir. Ayrıca pazarın birden fazla platforma destek vermesi mümkün. Ancak bu hiçbir zaman NEO'nun Ethereum'un yerini alacağı anlamına gelmiyor, özellikle Batı'da.

İkinci İhtimal

Bu kesinlikle iki ihtimalden daha heyecan verici olanı. Yaklaşık 1.4 milyar Çinli'yi hesaba katın ve buna bölgeyi çevreleyen henüz balta girmemiş büyük marketleri de ekleyin. Bu pazarı ele geçiren ilk blok zinciri platformu Ethereum'un 80 milyar USD'lik marketini çok küçük gösterecek. Daha önce bahsedildiği gibi Çin kendi ürünlerini ve işletmelerini kullanıyor. Sorun şu ki Çin'in bir platform arayıp aramadığını henüz bilmiyoruz. Çin şu anda tüm ICO ve borsaları yasakladı. Eğer yasak devam ederse hiç kimse Çin'in ICO pazarına sahip olmaz. Fakat tersi olur ve Çin ICO'ları yasallaştırırsa işte o zaman NEO çok büyük bir şey halini alabilir.

Çin kısa süre içerisinde blok zinciri geliştirilmesinin önünü açacaktır. Çin şu anda dünya çapında politik ve ekonomik bir lider olmanın yollarını arıyor. Hali hazırda dünyanın en büyük ikinci gayri safi yurt içi hasılası ile ekonomilerinin adaptasyonu ve değişiminden korkmuyorlar. Yenilenebilir enerjiye olan ithafları ise buna iyi bir örnek. Çin uzun yıllardır çevre kirliliği ile bilinmekteydi ancak şimdi dünyanın bu yöne doğru gittiğinin farkındalar ve bunun sağlayacağı faydaları tanıdılar. Sürüyü yönetirlerse muazzam bir potansiyele sahip olacaklarını biliyorlardı. Peki ne oldu? Bugün Çin yenilenebilir enerji yatırımında lider hale geldi.

Bunlara ek olarak Çin'in politik yapısı gelişimin hızlıca gerçekleşmesini sağlıyor. Tek partili olduklarından çabucak hareket edip istediklerinde dünyanın yenilenebilir enerji girişiminde lider haline gelebiliyorlar. Güç dengesi yok ve bölünmüş seçmen tabanına hitap ederek gelişimin ertelenmesine ihtiyaç duyulmuyor.

Çin blok zincirinin sıra dışı biçimde yıkıcı bir şey olacağının farkında. Beş yıllık blok zinciri planlarını yayımlarken bunu ortaya koydular. Çin ICO ve borsaları yasakladı çünkü blok zincirinin potansiyelini farketti. Eğer blok zincirinin önemini anlamamış olsalardı bunu yapmazlardı. Çünkü Çin bunları kontrol etmek istiyor ve edecek de. Yeni bir teknolojiye uyum sağlamaya çalışırken bir yandan kendi kurallarını uygulamaya koyması zordu. Ancak erkenden kısıtlamalar getirip sonradan durumun yönünü şekillendirmek istedi.

Blok zinciri teknolojisinde dünyanın önde gelen ülkelerinden olmaları, bir planları da varken yüksek bir ihtimal. Seri ekonomik gelişim özelliğiyle birlikte Çin, ICO ve blok zinciri geliştirilmesinin önünü açtığında büyük bir değişim başlamış olacak.

Öyleyse asıl soru Çin'in blok zinciri ile neyden istifade edeceği. Kendi hükümetsel blok zinciri servislerini tasarlamaları düşük bir ihtimal. Çin sosyal medyaya dahil oldu ancak yasaklayarak değil kendi platformlarını kurarak. Seçkin batılı sosyal medyaları yasakladılar ve Çin marketini Tencent'e yönlendirdiler. Buna karşılık olarak Tencent komünist çalışanları işe aldı, yasalarla uyumlu kaldı ve partinin sansürünü korudu. Tencent şimdi Facebook'dan daha büyük. Çin hali hazırda mevcut bir platformla blok zinciri dünyasına dahil olabilir; hükümetle çalışmaya niyeti olan, taleplerine uyum sağlayacak odak ve yapıya sahip bir platformla. İşte NEO ve OnChain bu kalıba uyuyor. Çin'de olan işleri ve ortaklıkları, NEO'nun yasalarla uyum sağlayacak biçimde geliştirilmesi, özverisi ve öngördüğü akıllı ekonomi, günü geldiğinde NEO'nun Çin'in platformu olabileceği düşüncesini güçlendiriyor.

Ancak hiçbir şeyin garantisi olmadığı bir dünyada yaşadığımız bilinmeli, özellikle kripto alanında. Yapabileceğimiz tek şey bir hipotez oluşturmak ve buna güçlü destekleyici bir argüman üretmekten ibaret.

Özet

NEO ile Ethereum'un birkaç kelimeyle anlatmak gerekirse, NEO yüzeysel bakıldığında Ethereum gibi görünüyor ancak aslında daha kesin bir amacı var: Akıllı Ekonomi'yi inşa etmek. Ethereum yalnızca girişimciliği, yeniliği ve gelişimi etkinleştiren bir platform. Gideceği yön Ethereum'u kuran bireylerin elinde. NEO'nun girmiş olduğu bir yol var ve platformunu aklında bu hedefle şekillendiriyor.

NEO Ethereum'a karşı bazı belirgin avantajlara sahip ancak Ethereum yaygınlık kazandıkça bu farklar kapanacaktır. NEO'nun gerçek değeri yasayla uyumlu bir akıllı ekonomi platformu olmak için sahip olduğu tutumda yatıyor. Son olarak; bunların bir yatırım tavsiyesi olmadığını unutmayın.

http://kaptankripto.com/2018/02/neo-nedir-ve-ethereum-ile-farklari/