Czy wolna wola istnieje?

Temat wolnej woli, różnie zresztą definiowanej, na stałe zagościł w kanonie najbardziej podstawowych zagadnień z dziedziny filozofii i etyki, a pogląd tradycyjnie forsowany m.in. przez największe religie monoteistyczne (że człowiek jest w nią wyposażony) bywa coraz częściej poddawany krytyce, choćby przez ludzi takich jak Sam Harris.

Na potrzeby niniejszego krótkiego tekstu przyjmuję, iż wolna wola jest zdolnością do kierowania własnym postępowaniem (o niedoskonałości tej definicji postaram się napisać szerzej innym razem). Istnieją zatem dwa możliwe stany: a) człowiek ma wolną wolę, tj. może kierować swym postępowaniem, b) człowiek nie ma wolnej woli, tj. nie może kierować swym postępowaniem.

Rozważmy te dwie możliwości i oceńmy w ich świetle zasadność wiary w istnienie wolnej woli:

a) Wolna wola istnieje, a zatem wiara w jej istnienie odpowiada rzeczywistości i w tym sensie jest ona usprawiedliwiona.

b) Wolna wola nie istnieje, a zatem wiara w jej istnienie jest wynikiem niezawinionego błędu, ponieważ wierzący nie ma wpływu na swoje błędne przekonanie (przypisanie jakkolwiek rozumianej "winy" byłoby tutaj równie zasadne co winić kamień za to, że spada ze zbocza). W tym więc sensie i w tym przypadku pogląd o istnieniu wolnej woli jest usprawiedliwiony.

Nie wnikając więc w to, na czym wolność woli miałaby polegać, a także jakie biologiczne/fizyczne zjawiska mogłyby za nią stać, utrzymuję, że takie (nazwijmy je „apriorycznym") przekonanie o istnieniu wolnej woli broni się całkiem nieźle.

Zachęcam w każdym razie do krytyki tego podejścia, a także ewentualnie przedstawienia innych dorzecznych sposobów, w jaki temat wolnej woli można by „ugryźć”.