ආයෙත් ආව මම

මේ ආටිකල් එකෙ ඉදන්වත් දිගටම ලියන්න ශක්තිය දෛර්‍ය ලැබේවා කියල මම ප්‍රාර්තනා කරනවා,ඔයාලත් එහෙම කරන්න. ඉතින් ගොඩ කාලෙකින් නේද,මතකද මාව?? . අද මම කතා කරන්නේ චිත්‍රපටය සහ අනෙකුත් මාධ්‍ය අතර සන්සන්දනාත්මක විස්තරයක්. මම තීරනය කරා මේ ආටිකල් එක කොටස් දෙකකින් ඉදිරිපත් කරන්න.ඉතින් මුල් කොටසින් අපි කතා කරමු චිත්‍රපට ඉතිහාසය , එහි විශේශ ලක්ශන සහ වර්තමාන තත්වය පිලිබද පුන්චි විස්තරක්. කැම්පස් එකේ ෆිල්ම් ඇන්ඩ් ටෙලිවිශන් ඩිග්‍රි එක කරනවනම් ෆිල්ම් ගැන ඔයාලට නොකිය බෑනෙ. එහෙනම් අපි පටන් ගමු.

චිත්‍රපට කර්මාන්තයට සියවසක් පුරා විහිදෙන පොහොසත් ඉතිහාසයක් ඇත. එය 1800 ගණන්වල අගභාගයේ චලන පින්තූර සොයා ගැනීමත් සමඟ ආරම්භ වූ අතර ජනප්‍රිය සංස්කෘතියට සැලකිය යුතු බලපෑමක් ඇති කර ඇති ගෝලීය සංසිද්ධියක් දක්වා වර්ධනය විය. 1910 ගණන්වල සහ 1920 ගණන්වල නිහඬ චිත්‍රපට යුගයේදී, හොලිවුඩය චිත්‍රපට කර්මාන්තයේ කේන්ද්‍රස්ථානය ලෙස ඉස්මතු වූ අතර දිගු චිත්‍රපට නිෂ්පාදනය කිරීමට පටන් ගත්තේය. 1920 ගණන්වල අගභාගයේදී ශබ්දය හඳුන්වාදීමත් සමඟ චිත්‍රපට වඩාත් විස්තීර්ණ හා ගතික බවට පත් විය.1930 ගණන්වල සහ 1940 ගණන්වල හොලිවුඩයේ ස්වර්ණමය යුගයේදී ප්‍රසිද්ධ චිත්‍රපට නිෂ්පාදනය සහ ප්‍රධාන සිනමා තරු නැගී එන ලදී. 1960 දශකයේ අග භාගයේදී, නව හොලිවුඩ් යුගය සම්ප්‍රදායික හොලිවුඩ් සම්මුතීන්ට අභියෝග කරමින් නව සිනමා ශෛලියක් නිර්මාණය කළ නව පරපුරේ සිනමාකරුවන් ගෙන ආවේය. අද වන විට චිත්‍රපට කර්මාන්තය ඩොලර් බිලියන ගණනක ගෝලීය ව්‍යාපාරයක් වන අතර ලොව පුරා රටවල චිත්‍රපට නිෂ්පාදනය කෙරේ.චිත්‍රපටයේ ඉතිහාසය අපේ සමාජයේ සංස්කෘතික උරුමයේ වැදගත් අංගයක් වන අතර, එය අප ලෝකය දෙස බලන ආකාරය සහ කතන්දර පවසන ආකාරය කෙරෙහි දිගින් දිගටම බලපෑම් කරයි.

චිත්‍රපට මාධ්‍යය යනු වේගයෙන් වෙනස් වන රූප හෝ රාමු අනුපිළිවෙලක් භාවිතා කරන දෘශ්‍ය කථා කීමේ ආකාරයකි. චලනය වන රූප, ශබ්දය සහ සංගීතයේ එකතුවක් හරහා සංකීර්ණ අදහස් සහ හැඟීම් ප්‍රකාශ කළ හැකි බැවින් එය කලාත්මක ප්‍රකාශනය, විනෝදාස්වාදය, අධ්‍යාපනය සහ සන්නිවේදනය සඳහා ප්‍රබල මෙවලමකි. චිත්‍රපට මාධ්‍යයේ ස්වභාවය සදහා මෙසේ නිර්වචනයක් ඉදිරිපත් කල හැක.

"චායාරූප ශිල්ප ක්‍රියාවලියක ප්‍රතිඵලයක් ලෙස බිහිවන ප්‍රතිභිම්බ මාලාව යාන්ත්‍රික උපක්ක්‍රමයක් මගින් චලනය වන රූපාවලියක් බවට පත් කිරීම චිත්‍රපට මාධ්‍යයේ ස්වභාවයයි.

චිත්‍රපටයක ද ඇත්තේ චායාරූප විශාල ප්‍රමානයක එකතුවක් ලෙස සැලකිය හැක. එහිදී ඒ චායාරූප මාලාව තප්පරයකට ෆ්රේම් 24 බැගින් රූපාවලියක් ලෙස ඉදිරිපත් කෙරේ. මේ සෑම ෆ්රේම් දෙකක් අතරම කලු පැහැති පසුබිමක් ද ධාවනය වේ.නමුත් දෘෂ්ටියේ අඛන්ඩතාව නමැති අප ඇසේ පවතින යම් තත්වයක් නිසා අපට එම අදුරු කොටස දර්ශනය නොවේ. සම්පූර්න දර්ශන කාලය පැය දෙකක් පමන වන චිත්‍රපටයක අප හට සැලකිය යුතු කාලයක් දර්ශනය වී ඇත්තේ මෙම කලු පැහැති කොටසයි.

එසේම
"කලින් රූපගත කරනලද දර්ශන අඩංගු චිත්‍රපටය තිරය මත ප්‍රක්ශේපනය වන කල්හී අප ඉදිරියේ දිස්වන්නේ ඒ මොහොතේ සිදුවන වර්ථමාන සිදුවීමක් ලෙසය."

මෙම දෙවන නිර්වචනය තවත් විග්‍රහ කරන්නේනම් , උදාහරනයක් ලෙස මීට අවුරුදු 50 කට පමන පෙර නිර්මානය වූ චිත්‍රපටයක් අප මේ මොහොතේ නරබන්නේ නම් එය සැලකෙන්නේ ඒ නරබන් මොහොතේ සිදුවන වර්ථමාන සිදුවීමක් ලෙසය.
මේ ආකාරයට චිත්‍රපටයේ ස්වභාවය නිර්වචනය කල හැකිය.

චිත්‍රපටය යනු තිර රචනය, අධ්‍යක්ෂණය, සිනමාකරණය, රංගනය, සංස්කරණය සහ ශබ්ද නිර්මාණය ඇතුළු විවිධ නිර්මාණාත්මක අංගයන්ගෙන් සමන්විත සහයෝගී කලා ආකෘතියකි. සෑම අංගයක්ම අවසාන නිෂ්පාදනයේ සමස්ත පෙනුම, හැඟීම සහ බලපෑමට දායක වේ.චිත්‍රපට මාධ්‍යයේ ඇති සුවිශේෂී ලක්‍ෂණයක් වන්නේ ප්‍රේක්ෂකයන්ට කතාව සහ චරිත තුළ පූර්ණ ලෙස ගිලී යාමට ඉඩ සලසමින් ඒ පිලිබද තාර්කිකව සිතිම ඇති කිරීමට ඇති හැකියාවයි. මෙය සාක්ෂාත් කරගනු ලබන්නේ කැමරා කෝණ, ආලෝකකරණය, ශබ්ද ප්‍රයෝග සහ තිරය මත ප්‍රේක්ෂකයාගේ විශ්වාසය ජනිත කරවීමට සමත් වන ආකාරයේ ලෝකයක් නිර්මාණය කිරීමට උපකාරී වන වෙනත් ශිල්පීය ක්‍රම භාවිතා කිරීමෙනි. ප්‍රේක්ෂකයාගේ විශ්වාසය ජනිත කරවීම යනු ප්‍රේක්ෂකයා චිත්‍රපටයි තුල ජීවත් කරවීමයි.එවිට ප්‍රේක්ෂකයා තමා මේ නරබන්නේ නිර්මාණය කරන ලද්දක් බව විශ්වාස කිරීමෙන් ඈතට යයි.

චිත්‍රපට මාධ්‍ය සතු විශේශ ලක්ශන තුනක් දක්නට ලැබේ.

1. Intensity - අවධානමාත්‍ර ප්‍රභලතාව
2. Intimacy - කුළුපග බව /සමීපස්ත බව
3. ubiquiti - ස්වාර්ව භෞමිකතාව

චිත්‍රපට මාධ්‍ය වර්තමානය වන විට තාක්ෂණයේ දියුනුවත් සමග කැපී පෙනෙන පරිණාමයකට ලක්වී ඇත. නමුත් 2019 වර්ශයේ කොවිඩ් 19 වසන්ගතය හේතුවෙන් ලෝක සිනමාව ආර්ථිකමය වශයෙන් ඉතාමත් පහල මට්ටමකට වැටිනි. නමුත් කාලය ගතවනවාත් සමගම නැවතත් පෙර තිබූ තත්වයටම නොවුනත් යම්තාක් දුරකට සිනමා මාධ්‍ය යලිත් හොද මට්ටමකට පැමිනීය. චිත්‍රපට කර්මාන්තයේ එක් ප්‍රධාන ප්‍රවණතාවක් වන්නේ ස්ට්‍රීමින් වේදිකා සහ මාර්ගගත බෙදා හැරීම වෙත මාරු වීමයි. Netflix, Amazon Prime සහ Hulu වැනි සේවාවන් වැඩි වැඩියෙන් ජනප්‍රිය වී ඇති අතර, නරඹන්නන්ට ඉල්ලුම මත එම වේදිකා මගින් පුලුල් පරාසයක අන්තර්ගතයක් ලබා දේ. බොහෝ චිත්‍රාගාර සහ චිත්‍රපට නිෂ්පාදකයින් දැන් මෙම වේදිකා සඳහා විශේෂයෙන් අන්තර්ගතයන් නිර්මාණය කරයි. මෙහි අන්තර්ගතයන් ලෙස හැදින්වෙන්නේ කෙටි චිත්‍රපට , ටීවී සීරීආදියයි. චිත්‍රපට කර්මාන්තයේ තවත් ප්‍රවණතාවක් වන්නේ නිෂ්පාදනයේදී CGI සහ virtual reality ඇතුළුව තාක්ෂණය වැඩි වැඩියෙන් භාවිතා කිරීමයි. මෙම තාක්ෂණයන් චිත්‍රපට නිෂ්පාදකයින්ට වඩාත් සංකීර්ණ සහ යතාර්තවාදී දෘශ්‍ය අත්දැකීම් නිර්මාණය කිරීමට ඉඩ සලසන අතර, විශාල බ්ලොක්බස්ටර්වල සිට ස්වාධීන නිෂ්පාදන දක්වා පුළුල් පරාසයක චිත්‍රපටවල මෙම තාක්ෂණය භාවිතා කර ඇත.

සමස්තයක් ලෙස ගත් කල, චිත්‍රපට මාධ්‍යය යනු කථා කීමේ සහ දෘශ්‍ය සන්නිවේදනයේ සීමා මායිම් ඉදිරියට තල්ලු කරන, වෙනස්කම් වලට ලක් වන සහ විකාශනය වන කලා මාධ්‍යයකි. එයට ප්‍රබල චිත්තවේගීය ප්‍රතිචාර ඇති කිරීමට, අපගේ ඉදිරි දර්ශනවලට අභියෝග කිරීමට සහ ලෝකය නව හා ආකර්ෂණීය ආකාරයෙන් බැලීමට අපව පොළඹවා ගැනීමට බලය ඇත.

ඉතින් පලවෙනි කොටස මේ විදිහට අවසන් වෙද්දි අපි ඊලග කොටසින් චිත්‍රපටය නම් කලා මාධ්‍ය ආරම්භ වීමට ප්‍රථම ලෝකයේ විවිධ ආකාර වල බිහිවී තියෙන කලා මාධ්‍ය ගැන කතා කරමු.එතකන් සුබ දවසක්.

මම මේ ඇඩ් කරපු ෆොටෝ දෙක ඉස්සරහට එන්න තියෙන ආටිකල් දෙකක පොඩි ට්‍රේලර් එකක් වගෙ එකක්.