İlk olarak Satoshi Nakamoto'nun 2008 yılındaki manifestosunda özetlenen Bitcoin şimdiye kadar yaratılmış ilk başarılı kripto para birimidir. 2021 yılı itibariyle hala açık ara pazar lideridir ve en popüler kripto paradır. Bitcoin'in daha yakından incelemeye değer kılan şey de budur. Bu yazıda Bitcoin'in ne olduğunu, nasıl çalıştığını ve bazı popüler kullanım durumlarını inceleyeceğiz.
Gizemli yaratıcısı Satoshi Nakamoto'nun da özetlediği gibi Bitcoin merkziyetsiz olmayı hedeflemektedir ancak merkeziyetsizliğin yanında daha pek çok şey de getirmektedir. Bitcoin'in geleneceksel para birimlerine veya diğer varlıklara göre öne çıkmasını sağlayan bazı temel özellikleri vardır.
Kendi bankanız olun
Bitcoin, tamamen eşler arası ağı başarıyla kullanan ilk finansal sistemi yaratmıştır. Blok zinciri teknolojisi sayesinde çift harcama sorunu Bitcoin ile birlikte çözülmüştür. Bu sorunun çözümü kripto para piyasasında merkezi kurumlara güvenme zorunluluğunu da ortadan kaldırmıştır. İnsanlar bu sayede dünyanın herhangi bir yerinden herhangi biriyle doğrudan işlem yapabilir hale gelmiştir.
Hacklenme ihtimali imkansıza yaklaşmıştır
Merkeziyetsizlik ayrıca ağın güvenliğini de arttıran en önemli özelliklerden birisi olmuştur. Merkezi bir ortamda bir sunucu saldırıya uğrarsa orada oyun biter. Blok zincirleri gibi merkezi olmayan ağlarda ise saldırganların çok sayıda bilgisayara saldırması gerekir. Konu Bitcoin gibi bir kripto para ise bu çok sayıda bilgisayar devasa bir görev haline gelir. Tüm işlemler topluluk tarafından onaylanır ve yanlış bir işlem varsa reddedilir.
Transferler hızlanmıştır
Bitcoin işlemleri ülke sınırlarından bağımsız olarak dünyanın herhangi bir yerinden neredeyse anında gerçekleştirilebilir. Ulusal ve uluslararası işlemler ise 1 ila 4 iş günü zaman alabilir. Bitcoin'de bir işlemin tamamlanması yaklaşık 10 dakika sürer.
Her şey çok nettir
Bitcoin tamamen açık kaynaklı ve şeffaftır. Bu herkesin koduna yakından bakabileceği ve nasıl çalıştığını doğrulayabileceği anlamına gelir. Gerçekleştirilen tüm işlemler de blok zincirinde halka açıktır. Bitcoin hesaplarınız ve bakiyelerinizle ilgili tüm verileri kolayca doğrulayabilirsiniz.
Paranız size aittir
Bitcoin ile kendi paranızla ne yapıp ne yapmayacağınız size kalmıştır. Size ne yapmanız gerektiğini söyleyen merkezi bir otorite yoktur. Bir finans kurumunun sahipliğine bırakmak yerine paranızın kontrolü tamamen sizin elinizdedir.
Anonimlik önemlidir
Bitcoin'de işlemler tamamen halka açık olsalar da aynı anda anonim kalmak da mümkündür. Bitcoin adresleri bireyleri göstermeyen veri dizileridir.
Bitcoin spekülasyonlar için yaratılmadı
Bitcoin spekülatif bir varlık değildir. İlk olarak bir ödeme aracı olarak tasarlanmıştır. Popülerliği daha fazla talep edilmesine ve kullanım durumlarının oluşmasına neden olmuştur. İlk satın alınan pizzadan bugün geldiğimiz noktada Tesla marka araba almaya kadar birçok mal ve hizmet alımı Bitcoin ile mümkündür. Kripto para piyasasının ilk büyük yükselişi 2017 yılında gerçekleşmişti. O günlerde insanlar ne zaman bir Bitcoin ile araba alınabileceğini merak ediyorlardı. Henüz bir Bitcoin ile araba alabilmek mümkün olmasa da bugün birkaç Bitcoin ile çok lüks arabalar alınabiliyor. Kısacası bir Bitcoin'in değerinin oldukça arttığı günlere gelmiş bulunmaktayız.
Bitcoin nasıl çalışıyor?
Bitcoin'in nasıl çalıştığını daha önceki yazılarda görmüştük bu nedenle tekrara gerek yok. Ancak Bitcoin'in nasıl çalıştığını anlamak iki özel kavramı da anlamayı gerektirir: Madencilik ve iş kanıtı. Bu iki kavram Bitcoin ağı tarafından bir işlemi doğrulamak ve onaylamak için kullanılan protokolle ilgilidir. Bu protokol diğer kripto birimlerinde tamamen farklı olabilir. Hatırlarsanız "Kriptoya Giriş 101 - (1) Kripto Para Nedir?" başlıklı yazıda, "Blockchain teknolojisi" alt başlığı altında günümüzde birçok kripto paranın kendi blok zincirleri ve blok zincirlerinin de kendi işleyiş kuralları vardır demiştik.
Birazdan okuyacağınız paragraf aslında oldukça detaylı bir işlemin, aklınızda bir fikir oluşması için, mümkün olduğunca basit anlatımıdır. Bitcoin, işlemleri doğrulamak için iş kanıtı (proof of work) adı verilen bir sistem kullanır. Burada, basitçe anlatmak gerekirse, oldukça karmaşık bulmacaları bilgisayarlarının işlem güçleriyle çözmek için yarışan kişiler vardır. Görevleri bloklar zincire eklenmeden önce doğrulamak ve zincirin devamlılığını sağlamaktır. Yaptıkları bu işleme madencilik denir. Bulmacayı ilk çözen madenciye bir miktar BTC ödül olarak verilir. Çözülen bulmacanın doğruluğu da diğer madenciler tarafından onaylandıktan sonra blok zincire eklenir ve sonraki bloklara geçilir. Bir madenci kötü niyetli davranmaya başlarsa diğer madenciler bunu anlayacak ve işlemlerin doğruluğunu sağlayacaklardır.
Yukarıda Bitcoin ile ilgili okuduklarınız elbette büyük bir parçanın çok küçük bir bölümü. Ancak bu kadarı bile Kriptoya Giriş 101 yazılarımızda önümüzü görebilmemiz, yolumuza diğer kripto para birimleriyle devam edebilmemiz için bize yeterli olacaktır. Yeri geldikçe Bitcoin ve diğer kripto paralarla ilgi önemli detayları açıklamaya da elbette devam edeceğiz.
Image Resources
Image 1 - Pixabay.com
Image 2 - Pixabay.com
Image 3 - Pixabay.com
Translated from Ledger