Günümüzde VPN (Virtual Private Network) online (çevrimiçi) olduğunuz süre içinde gizli kalmanızın tek yolu gibi pazarlanmakta. Peki ama bu gerçekten doğru mu? Biraz derinlere iner ve araştırırsak kendimizi VPN sağlayıcılarının anlattıklarından çok daha karmaşık bir durumun içinde buluyoruz.
VPN ne yapar?
Internet'e bağlandığınızda web sitelerine ISP'nizin (Internet Service Provider) ağından geçerek ulaşırsınız. ISP'niz bağlandığınız siteyi ve sizin konumuzu görebilir. Bu senaryonun tam tersi eriştiğiniz web sitesi için de geçerlidir. Web sitesi sizin konumunuzu ve eriştiğiniz sayfaları görebilir. Elbette web sitesinin gördüğü konum ISP'nizin gördüğü kadar isabetli değildir. Bu verilerin haricinde IP adresiniz, bağlantı saatiniz ve bağlantı uzunluğunuz gibi birçok bilgi log adı verilen dosyalarda saklanır. Bu log dosyaları reklamcılık açısından bakıldığında oldukça değerlidir ve günümüzde hem web siteleri hem de ISP'ler bu bilgileri kullanarak para kazanabilmektedir. Elbette bu log dosyaları sadece pazarlama amaçlarıyla tutulmamakta, gerektiği durumlarda yasaların uygulanabilmesi için de kullanılmaktadır.
VPN tek başına gizli kalmanıza yetmeyecektir. Ancak gizliliğinizi belirli bir ölçüde sağlamak, en azından bilgilerinizin pazarlanmasını önlemek için, VPN kullanmak ile mümkün olabilmektedir. VPN basitçe anlatmak gerekirse sanal bir özel ağdır. ISP'niz ile erişmek istediğiniz web sitesinin arasında yer alır. Size şifreli bir tünel oluşturur. ISP'niz veya yerel ağınız eriştiğiniz web sitesini değil sadece tüneli görür. Eriştiğiniz web sitesi de tıpkı ISP'niz gibi tüneli görür. Gerçek IP adresiniz yerine VPN'inizin IP adresini görebilir.
VPN'ler ve gizlilik
Birçok VPN sağlayıcısını sihirli bir değnek dokunmuşçasına sizi gizli yapacağını iddia eder. VPN'ler sizin IP adresinizi gizlese de hala kim olduğunuzu ve ne yaptığınızı öğrenmenin pek çok yolu vardır. VPN'lerin çözemediği belki de en büyük sorun tarayıcı çerezleriyle hala izlenebiliyor olmanızdır. Mesela VPN kullanarak Google'a veya sosyal medya sitelerine giriş yaparsanız bu siteler sizin kim olduğunuzu hala biliyor olacaktır. Sadece fiziksel konumunuz VPN'den dolayı değişecektir. VPN kullanarak gizliliğinizi artırmanın en basit yollarından bir tanesi tarayıcınızın gizli modu açıkken VPN bağlantısını kullanmaktır. Diğer yandan çok gizli olduklarını iddia eden VPN firmaları bunu sadece "iddia" etmektedir. Bu firmaların nasıl çalıştıklarını bilemediğimiz için sağladıkları bağlantının gerçekte ne kadar güvenilir olduğunu test etmek de çok zordur. Mesela size oluşturulan bağlantı tüneli gerçekten AES-256 ile çok güçlü bir şekilde şifrelenmiş ve teoride kırılamaz olsa da, kullanılan şifreleme yönteminin AES-256 olduğunu bile bilmek pek mümkün değildir.
VPN'ler ve loglar
Konu VPN firmaları olunca yukarıda bahsettiğim loglar yeniden gündeme geliyor. Birçok firma yaptığımız aktivitelerin loglarını tutmadığını "iddia" ediyor. Bu, inanılmak istenen bir iddia olsa pratikte pek mümkün değil. Internet çalışabilmesi için bu verilere ihtiyaç duyar. En azından, geçici olarak bile olsa, sunucuların verileri nereye göndereceklerini bilebilmesi için bu kayıtlara ihtiyaç vardır. Doğal olarak firmaların bu dosyaları oluşturulduktan hemen sonra imha edip etmedikleri güzel bir soru olarak aklımızda yer buluyor. Bazı VPN firmaları hangi veri türlerini kaydettiklerini açıklamaktadırlar ve genellikle kaydedilen bu veriler gerçekten önemsiz veriler oluyorlar. Bir VPN firmasıyla çalışmak istiyorsanız ve ileri teknik bilgiye sahip değilseniz, hem iyi bir üne sahip hem de üçüncü parti şirketlerle çalışarak tutulan verilerin denetlenmesini sağlayan firmalara yönelebilirsiniz.
VPN'ler ne için kullanılır?
Yukarıda VPN'lerin her derde deva gizlilik araçları olmadıklarını, mutlaka gerekliyse VPN kullansanız bile size ulaşılabileceğini anlatmaya çalıştım. VPN'ler aslında çok kullanışlıdır ve kullanılmalarının bazı nedenleri vardır;
- Geniş yelpazede gizlilik aracı: Yaptığınız şey sadece VPN'i açıp web sitelerine girmekse bu gizliliğinizi pek sağlamayacaktır. VPN'in haricinde tarayıcınızın gizli modu ve güvenli e-posta uygulamalarının kullanımı ile takip edilmeniz daha zor olabilir. Diğer yandan bankalar ve birçok şirkette gizliliğini sağlamak için VPN'lere güvenmektedirler.
- Bölgesel kısıtlamaları aşma yolu: VPN'ler sayesinde ülkenizde aktif olmayan bir hizmete erişebilir veya herhangi bir ülkenin Netflix kütüphanesine ulaşabilirsiniz.
- Telif hakkı uygulayıcılarından önde olmak: Telif haklarıyla korunan içeriğe yasadışı erişmeye çalışan kişiler genellikle eşler arası trafikleri gizlemek için VPN kullanmaya özen gösterirler. Siz yine de bu yola girmeyin. Yasalar hepimiz için. Hem VPN tek başına gizliliğinizi sağlamaz hem de gerçekten ulaşılmak için harcanacak zamana ve paraya değerseniz VPN kullansanız bile size ulaşılabilir.
- Sansürü atlatmak: Internet kısıtlamaları olan ülkelerde yaşayan insanlar filtrelenmemiş bir alana geçmek için VPN kullanabilirler.
VPN'ler kullanışlı araçlardır ancak gizliliğinizi sağlamanın tek ve en iyi yolu da değildirler. Birçok faydalı kullanım alanı olsa da, her araçta olduğu gibi doğru kullanılmalıdırlar.
Image Resources