SARS ကူးစက္ေရာဂါ
2003 မတ္လ။ ဂြမ္ေဒါင္းက ဆရာဝန္။ ေဟာင္ေကာင္ကို အမ်ိဳး မဂၤလာေဆာင္အတြက္ လာတယ္။ မက္ထရိုပိုး ဟိုတယ္ ၉ ထပ္မွာ တည္းတယ္။ တရုတ္ျပည္မွာ ေလယာဥ္ေပၚတက္ကတည္းက သူဖ်ားေနတာ။ ေဟာင္ေကာင္မွာ ေစ်းဝယ္ထြက္နိဳင္ေသးတယ္။ ရက္ပိုင္းမွာေတာ့ ေဆးရံုတက္ရတယ္။ ေနာက္ရက္ေတြမွာ ေမာလြန္းလို႔ ICU ေရာက္တယ္။ စဖ်ားတာကေန ၃ ပါတ္ေလာက္မွာ ေသတယ္။ ေဟာင္ေကာင္ေဆးရံုဝန္ထမ္းေတြ ကူးတယ္။ ေသၾကတယ္။
လူနာလာေမးတဲ့ ေဟာင္ေကာင္က သူ႔ေယာက္ဖ ဖ်ားတယ္။ ေနာက္ေသတယ္။ ေဟာ္တယ္ဓာတ္ေလွခါးထဲ အတူစီးဖူးတဲ့သူ ေသတယ္။ ေဟာ္တယ္မွာ မ်က္နွာျခင္းဆိုင္အခန္း တည္းတဲ့သူ ဗီယက္နမ္သြားတယ္။ ဗီယက္နမ္ေဆးရံုမွာေသတယ္။ ဗီယက္နမ္ေဆးရံုက ဝန္ထမ္းေတြ ထိတယ္။ ေသၾကတယ္။ ဗီယက္နမ္ေဆးရံုက WHO ဆရာ၀န္ Carlo Urbani က ထူးျခားတဲ့ ဒီေရာဂါကို သတိစထားမိတယ္။ သူေန႔ေန႔ညည ေလ့လာတယ္။ သူ႔ကို ကူးနိုင္တယ္ဆိုတာ ႀကိဳသိတယ္။ သူဆရာဝန္ ပီသခ်င္တယ္လို႔ သူ႔မိန္းမကို ေျပာတယ္။ ဘန္ေကာက္ကို အစည္းအေဝး သြားတက္တယ္။ ေလယာဥ္ေပၚမွာ ဖ်ားတယ္။ သူ႔သူငယ္ ခ်င္း ေလဆိပ္ကို လာႀကိဳေတာ့ အကပ္မခံဘူး။ ဘန္ေကာက္မွာ ေသတယ္။ ဆားသူရဲေကာင္း ျဖစ္သြားတယ္။
တကယ္ေတာ့ တရုတ္ျပည္မွာ စျဖစ္ေနခဲ့တာ 2002 Nov ကတည္းက။ စီးပြားေရးေတြ Tourism ေတြ ထိခိုက္မွာ စိုးလို႔ အာဏာပိုင္ေတြ ဖုံးကြယ္ထားခဲ့တာ။ ေနာက္ဆံုးမွ ဝန္ခံေတာင္းပန္ရေတာ့တယ္။ ကမာၻအေနာက္ဖက္ျခမ္း တိုရန္တုိကို တရုတ္တစ္ေယာက္ သယ္သြားတယ္။
၈၀၀၀ ေလာက္ ျဖစ္တဲ့ စာရင္းေပါက္တယ္။ ၈၀၀ ေလာက္ေသတယ္။ ကူးလြယ္လြန္းလို႔ ေၾကာက္ရတယ္။ SARS က အခုေၾကာက္ေနတဲ့ တုတ္ေကြးပိုး မဟုတ္ဘူး။
တုတ္ေကြး Influenza
တုတ္ေတြးေတြမွာ H & N စာလံုးေတြနဲ႔ အမ်ိဳးအစားခဲြျခားတယ္။ လူမွာ H1N1 ျဖစ္တတ္တယ္။ မျပင္းထန္တတ္ဘူး။ ဝက္မွာလည္း ျဖစ္တယ္။ လူမွာ ျဖစ္တဲ့ H1N1 နဲ႔ ၀က္မွာ ျဖစ္တဲ့ H1N1 မတူဘူး။ ဝက္နားေနတဲ့ လူေတြကို ဝက္ H1N1 ကူးတတ္တယ္။ လူ H1N1 နဲ႔ဝက္ H1N1 လူ႔ကိုယ္တဲမွာ ေပါင္းစပ္ၿပီး ကျပားျဖစ္လာရင္ ေရာဂါျပင္းတတ္တယ္။ H5N1 က ငွက္နဲ႔ လူမွာ ျဖစ္တယ္။ လူH5N1 နဲ႔ ငွက္H5N1 မတူဘူး။ သူတို႔လည္း လူပိူးနဲ႔ ငွက္ပိုး မ်ိဳးစပ္နိဳင္တယ္။
ဗိုင္းရပ္စ္ေတြက ပြားတာ ျမန္တယ္။ ထူးျခားတာက ဘိုးဘြားဘီဘင္နဲ႔ သားေျမးေတြက ပံုစံမတူေတာ့တာ။ အေဖတုန္းက ပံုတစ္မ်ိဳး။ ခဏေနေတာ့ သားမွာ ပံုတစ္မ်ိဳး။ ကိုယ္ခံအားက အေဖကို တိုက္မယ့္ လက္နက္ကို ျပင္ဆင္ေနတုန္း သားက ေမြးလာတယ္။ လက္နက္က သားကို မနိုင္ေတာ့ဘူး။ ဒီေတာ့ ကိုယ္ခံအားဟာ ဗိုင္းရပ္စ္ေတြကို မနိဳင္ေတာ့ဘူး။ အဲလို သားစဥ္ေျမးဆက္ ရုပ္ေတြ အႀကီးအက်ယ္ ေျပာင္းလာတာကို Antigenic Shift လို႔ ေခၚတယ္။ အဲလိုေျပာင္းလဲမွုအေပၚတည္ၿပီး ေရာဂါ အျပင္းအေပ်ာ့ကြာျခားတယ္။ ကပ္ေရာဂါ အသြင္ျဖစ္တာေတြက ရုပ္အႀကီးအက်ယ္ေျပာင္းလို႔ျဖစ္တာ။
ရာဇဝင္မွာ အႀကီးက်ယ္ဆံုး တုတ္ေကြးက စပိန္တုတ္ေကြး။ ၁၉၁၈-၁၉ မွာ ျဖစ္တယ္။ လူ သန္း ၅၀-၁၀၀ ေလာက္ေသခဲ့တယ္လို႔ ခန္႔မွန္းတယ္။ စပိန္တုတ္ေကြး ျဖစ္ေစတဲ့ ပိုးက အခု ေၾကာက္ေနတဲ့ H1N1 ပိုးပဲ။ မ်ိဳးကဲြေတာ့ မတူဘူး။
တကယ္ေတာ့ ဒီ H1N1 ေတြေၾကာင့္ ကိုယ္ခံအားေကာင္းတဲ့ လူငယ္ေတြ ပိုေသတယ္။ ခေလးေတြနဲ႔ လူအိုေတြ မေသတတ္ဘူး။ ထံုးစံက ခုလိုပဲ ၁-၂ ရာခိုင္နွဳန္းေလာက္ပဲ ေသတတ္တယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ နွာေလးစီး ေခ်ာင္းေလးဆိုးၿပီး ေပ်ာက္သြားတတ္တာ။ ေသတာရွားတယ္။ ေပ်ာက္ၾကားေပ်ာက္ၾကားျဖစ္တာက 2015 India မွာလည္း ျဖစ္ဖူးတယ္။
အခုက်ေနာ္တို႔ ေဆးပညာရွင္ေတြ ေၾကာက္ေနတာ ခုျဖစ္သလို ျဖစ္တာကို မဟုတ္ဘူး။ ၉၉% အထိေသတတ္တဲ့ စပိန္တုတ္ေကြးလို ပံုေျပာင္းသြားမွာကို ေၾကာက္တာ။
#H1N1
Credit Original Writer
ရာသီတုပ္ေကြးေရာဂါ H1N1 နဲ႔ ေသဆံုးတဲ့ လူနာ ၆ဦးအထိရွိသြားၿပီျဖစ္ၿပီး တႏိုင္ငံလံုးမွာ ဒီ ေရာဂါ ျဖစ္ ပြားသူ အေယာက္ ၃၀ရွိသြားၿပီလို႔
ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး ဦးစီးဌာနက ေျပာလိုက္ပါတယ္။
H1N1 ကို ကာ ကြယ္ဖို႔အတြက္ လက္ရွိ ေစ်းကြက္ထဲက
ကာကြယ္ေဆးေတြက ထိေရာက္မႈနည္းတာမို႔
လက္ရွိ ျမန္မာ ျပည္မွာ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ H1N1 နဲ႔ ကိုက္ညီမယ့္
ကာကြယ္ေဆးရဖို႔ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးရဲ႕ ဗီဇကို ဂ်ပန္ကို ေပးပို႔ ထားၿပီး
ကာကြယ္ေဆးထိုးႏိုင္ဖို႔ စီစဥ္ေနတယ္လို႔
ျပည္သူ႔ က်န္းမာေရး ဦးစီးဌာန တာဝန္ရွိသူက ေျပာ ပါတယ္။
အခု ဇူလိုင္လထဲမွာ ရာသီတုပ္ေကြးေရာဂါ H1N1 ျဖစ္ပြားသူ
အေယာက္ ၃၀အထိ ရွိၿပီး ဒီကေန႔ ဇူလိုင္ လ ၂၇ရက္ေန႔အထိ
H1N1 ေၾကာင့္ ေသဆံုးသူ ၆ဦး ရွိသြားၿပီျဖစ္တယ္လို႔
ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးဦးစီးဌာန က ဒုညႊန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္
ေဒါက္တာ သန္းထြန္းေအာင္က ဗြီအိုေအကို ေျပာပါတယ္။
ရာသီတုပ္ေကြး ေရာဂါ H1N1 ျဖစ္ပြားမႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး
က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာနအေနနဲ႔ ကမၻာ့က်န္းမာ ေရး အဖြဲ႕
WHO ထံက ေဆးပစၥည္း အကူညီေတြ ေတာင္းခံထားတယ္လည္း
ရွိပါတယ္
။
Influenza A(H1N1) pdm09 ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးဟာ
၀၀၉ ခုႏွစ္မွာ ကမၻာ့ကပ္ေရာဂါအသြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီး လက္ရွိမွာေတာ့
ရာသီတုပ္ေကြးေရာဂါ Seasonal Flu H1N1 အေနနဲ႔
ဆက္လက္ျပန္႔ပြားေနတာပါ။
ျမန္ မာျပည္မွာ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ကေန ၂၀၁၆ အတြင္း
ရာသီတုပ္ေကြးေရာဂါ H1N1 ျဖစ္ပြားသူ ၄၅၀ေက်ာ္ ရွိခဲ့ ၿပီး
အခု ၂၀၁၇ ႏွစ္မွာမွ H1N1 နဲ႔ လူေသဆံုးမႈရွိေၾကာင္း
ေတြ႕ရွိရတာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
လက္ရွိ ျမန္မာျပည္မွာ ရာသီတုပ္ေကြးေရာဂါ H1N1 အတြက္
ကာကြယ္ေဆးထိုးႏိုင္ဖို႔ စီစဥ္ေနတယ္လို႔
ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး ဦးစီးဌာနက ဒု ညႊန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္
ဒါက္တာ သန္းထြန္းေအာင္က ေျပာပါတယ္။
ျမန္မာျပည္မွာျဖစ္တဲ့ H1N1 ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးရဲ႕ ဗီဇကို
ဂ်ပန္ႏိုင္ငံကို ေပးပို႔ထားၿပီး လက္ရွိျဖစ္ပြားေနတဲ့H1N1 နဲ႔
ကိုက္ညီတဲ့ ကာကြယ္ေဆးရဖို႔
လုပ္ေဆာင္ေနတယ္လို႔ လည္း ဆိုပါတယ္။
“ကာကြယ္ေဆးထုတ္ဖို႔အတြက္ က်ေနာ္တို႔ စီစဥ္ေနပါတယ္။
စီစဥ္တဲ့အခါမွာ က်ေနာ္တို႔ လူထုကို သိေအာင္ေျပာျပပါ။
က်ေနာ္တို႔က ဘယ္လိုလဲဆိုေတာ့
ကာကြယ္ေဆးအမ်ိဳးအစားေတြက H1N1 တူေပမယ့္ေပါ့ေနာ္
southern နဲ႔ Northern ဆိုၿပီးရွိတယ္။
ရတဲ့ကာကြယ္ေဆးေတြသည္
အေမရိကန္မွာျဖစ္တဲ့ H1N1 ၂၀၀၉ ကိုပဲ
သူ႔အမ်ိဳးအစားနဲ႔ က်ေနာ္တို႔မွာရွိတဲ့ H1N1 ပိုးခ်င္းတူေပမယ့္
တေနရာနဲ႔ တေနရာမတူတတ္ဘူးေပါ့ေနာ္။
Genotype လို႔ေခၚတယ္၊
Genotype မတူဘူးေပါ့ေနာ္ ။
ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တု႔ိက ကိုယ့္ႏိုင္ငံက ဓါတ္ခြဲနမူနာေတြကို
ဂ်ပန္ကို ပို႔ထားၿပီး စစ္ေဆးလ်က္ရွိပါတယ္။
ေစ်းကြက္ထဲမွာ ၀ယ္လို႔ရတဲ့ေဆး ကာကြယ္ေဆးေတြကေတာ့
ထိေရာက္မႈနည္းတာေပါ့ေနာ္။
ရတဲ့ ကာကြယ္ေဆးပဲ ထိုးမယ္ဆိုရင္
၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းပဲ ကာကြယ္တာေပါ့ေနာ္။
ကိုယ့္ႏိုင္ငံေတြ႔တဲ့ပိုးနဲ႔ ကာကြယ္ေဆးဆိုရင္ေတာ့ မထိေရာက္ဘူး၊
လူထုအေနနဲ႔လည္း ဒါေလးေတြကို သိထားဖို႔လိုပါတယ္ ၊
ကာကြယ္ေဆးဆိုတာက ရရာထိုးေပးလို႔မရဘူးခင္ဗ်
သူက side effects ေတြလည္းရွိတယ္ခင္ဗ်။”
လက္ရွိ ျမန္မာျပည္မွာ ရာသီတုပ္ေကြးေရာဂါ H1N1 ျဖစ္ပြားေနတဲ့
လူနာအမ်ားစု ေသဆံုးရျခင္း ဟာ H1N1 ေၾကာင့္အျပင္
ဘတ္တီးရီးယားေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ နမိုးနီးယားေၾကာင့္လဲ
ပါဝင္တယ္လို႔ ေဆးပညာ ရွင္ေတြက သံုး သပ္ေနၾကတာပါ။
ရာသီတုပ္ေကြးေရာဂါဟာ တကမၻာလံုးမွာ ႏွစ္စဥ္ လူဦးေရ ၃သန္းကေန ၅သန္းအထိ ျဖစ္ပြားေလ့ရွိၿပီး
လူဦးေရ ၂သိန္းခြဲကေန ၅သိန္းအထိ ေသဆံုးေနတာလဲျဖစ္တယ္လို႔
ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႕က ေၾကညာ ထားတာပါ။
ျမန္မာျပည္မွာ လက္ရွိျဖစ္ေနတဲ့ H1N1 ကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ဖို႔
၁လနီးပါး အခ်ိန္ယူရမယ္လို႔ က်န္းမာေရး ဦးစီးဌာနက
ေျပာဆိုထားတာလဲ ရွိပါတယ္။
Credit VOA
Post by ေမာင္သူရ