.ရွားပါးမ်ိဳးစိတ္ ဧရာ၀တီလင္းပိုင္.

.ရွားပါးမ်ိဳးစိတ္ ဧရာ၀တီလင္းပိုင္.

ဤကမၻာေပၚတြင္ ရွင္သန္က်က္စားေနၾကသည့္ ေရသတၱ၀ါမ်ားအနက္ ေသြးေႏြးႏို႕တိုက္သတၱ၀ါမိ်ဳးစိတ္သည္ လင္းပိုင္၊ ေ၀လငါး ႏွင့္ ေရ၀က္တို႕ သုံးမ်ိဳးသာရွိၿပီး ယင္းတို႕သည္ အမ်ားအားျဖင့္ ေရငန္ေဒသ၊ ပင္လယ္သမုဒၵရာမ်ားတြင္ ေနထိုင္ က်က္ စား ေလ့ရွိၾကသည္။ လင္းပိုင္မ်ိဳးစိတ္ ၃၀ ေက်ာ္ရွိသည့္အနက္ ေရခ်ိဳေဒသတြင္ က်က္စားေသာ လင္းပိုင္မ်ိဳးစိတ္သည္ သတၱေဗဒ အေခၚ Orcaella brevirostris ဟူသည့္ ဧရာ၀တီလင္းပိုင္တစ္မ်ိဳးတည္းသာရွိ သည္။
ဧရာ၀တီလင္းပိုင္ မ်ိဳးစိတ္ကို ဆာရစ္ခ်တ္အို၀င္က ၁၈၅၂ ခုႏွစ္တြင္ အိႏၵိယႏိုင္င၊ံ အေရွ႕ ဘက္ကမ္းေျခရွိ ၀ိစာခပတ္နမ္ ဆိပ္ခံတံတား Harbour of Visakhapatnam အနီးတြင္ေတြ႕ရွိခဲ့ေၾကာင္း ၁၈၆၆ ခုႏွစ္တြင္ မွတ္တမ္း တင္ခဲ့သည္။ အဂၤလိပ္လူမ်ိဳး သဘာ၀ သိပၸံပညာရွင္ ဂၽြန္အန္ဒါဆင္(Naturalist John Anderson) သည္ ၁၈၇၁ ခုႏွစ္ မွ ၁၈၇၉ ခုႏွစ္မ်ားအတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံသို႕ ေရာက္ရွိခဲ့ၿပီး ဧရာ၀တီ ျမစ္ရိုးတစ္ေလ်ာက္ သုေတသနခရီး ထြက္ခဲ့စဥ္ ႏႈတ္သီး၀ိုင္း၊ မီးခိုးေရာင္ လင္းပိုင္ မ်ားကို ဧရာ၀တီ ျမစ္ အတြင္း ပထမဆုံး ေတြ႕ရွိခဲ့သည္။
အန္ဒါဆင္သည္ လန္ဒန္ၿမိဳ႕သို႕ျပန္လည္ေရာက္ေသာအခါ သူ၏ ေတြ႕ရွိခဲ့မႈမ်ားကို လန္ဒန္သတၱေဗအသင္းႀကီးသို႕ (Description of a new cetacean from the Irrawaddy River, Burma) အမည္ျဖင့္ စာတမ္းတစ္ေစာင္တင္သြင္းခဲ့သည္။ သူ၏ စာတမ္းတြင္ သူေတြ႕ရွိခဲ့ေသာ လင္းပိုင္မ်ားကို ဧရာ၀တီလင္းပိုင္ဟု ေဖာ္ျပခဲ့ရာမွ ယင္းလင္းပိုင္မ်ိဳးစိတ္မ်ားသည္ ဧရာ၀တီ လင္းပိုင္ ဟု အမည္တြင္ခဲ့သည္။ထိုအခ်ိန္မွစ၍ အျခားႏိုင္ငံမ်ားတြင္ေတြ႕ရွိခဲ့သည့္ မ်ိဳးတူလင္းပိုင္မ်ားကိုလည္း ဧရာ၀တီလင္းပိုင္ဟုပင္ ေခၚ ဆိုခဲ့ၾကသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ ဧရာ၀တီ လင္းပိုင္
ရန္ကုန္တကၠသိုလ္မွ သမိုင္းပါေမာကၡ လုစ္ (G.H Luce) သည္ ၁၉၃၇ ခုႏွစ္တြင္ ထုတ္ေ၀ခဲ့သည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ သုေတသန အသင္းဂ်ာနယ္၌ Ancient Pyu ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ စာတမ္းတစ္ေစာင္ေရးသားခဲ့သည္။ယင္းစာတမ္းတြင္ ပ်ဴလူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေရးသားထားသည့္ မွတ္တမ္းတစ္ခုတြင္ ဧရာ၀တီျမစ္အတြင္းေတြ႕ရွိခဲ့သည့္ လင္းပိုင္ကို ျမစ္၀က္ (River Pig) ဟု ေဖာ္ ျပထား ေၾကာင္း ေကာက္ႏႈတ္တင္ျပခဲ့သည္။ယင္းအခ်က္ကိုေထာက္ထား၍ ဧရာ၀တီလင္းပိုင္မ်ားသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း ပ်ဴလူမ်ိဳး မ်ား ရွိခဲ့သည့္ လြန္ခဲ့ ေသာ ႏွစ္ ၁၀၀၀ ေက်ာ္ကတည္းက ဧရာ၀တီျမစ္အတြင္း ရွိေနခဲ့ေၾကာင္းသိရွိႏိုင္ခဲ့သည္။
ဧရာ၀တီလင္းပိုင္မ်ားကို ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္သာမက အိႏၵိယႏိုင္ငံ ၊ ၾသရိသ ျပည္နယ္ ပင္လယ္ကမ္းအနီးရွိ ခ်ီလ္ကာ ေရအိုင္ (Chilka Lagoon)၊အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၊ ေဘာ္နီယိုကၽြန္းရွိ မဟာကန္ျမစ္(Mahakan River)၊ ထိုင္းႏိုင္ငံရွိ ဆြန္ကလာေရကန္ (Songkla Lake) ႏွင့္ မဲေခါင္ျမစ္အတြင္း၌လည္းေတြ႕ျမင္ႏိုင္သည္။
အန္ဒါဆင္က ဧရာ၀တီလင္းပိုင္မ်ားကို ေရနံေခ်ာင္းႏွင့္ဗန္းေမာ္ၿမိဳ႕အၾကားတြင္ ေတြ႕ရွိခဲ့ရေၾကာင္း မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ေသာ္ လည္း ယခုအခါတြင္ ဧရာ၀တီလင္းပိုင္မ်ားကို မင္းကြန္းအထက္ပိုင္း ဧရာ၀တီ ျမစ္ရိုးတြင္သာ ေတြ႕ရွိႏိုင္ေပသည္။
ဧရာ၀တီျမစ္သည္ မင္းကြန္းမွ ဗန္းေမာ္အၾကား ၂၇၅ မိုင္ ရွည္လ်ားၿပီး ထိုေနရာတစ္ေလ်ာက္ကို ငါးလုပ္ငန္းဦးစီး ဌာန ႏွင့္ သားငွက္ထိန္းသိမ္းေရးအဖြဲ႕က ဧရာ၀တီလင္းပိုင္ထိန္းသိမ္းေရး နယ္ေျမအျဖစ္ အပိုင္း ေျခာက္ ပိုင္း ခြဲျခား သတ္မွတ္ထားရာ (၁) ဗန္းေမာ္ အထက္ရွိ ျမေစတီရြာမွ စင္ခန္းအထိ၊ (၂) စင္ခန္းမွ ေရႊကူ ၿမိဳ႕အနီး ဒုတိယ ျမစ္က်ဥ္း အထိ၊ (၃) ဒုတိယ ျမစ္က်ဥ္းမွ တေကာင္းအထိ၊ (၄) တေကာင္းမွ စမၸနကို အထိ၊ (၅) စမၸာ နကိုမွ ေက်ာက္ေျမာင္း၊တတိယ ျမစ္က်ဥ္းအထိ ၊ (၆) ေက်ာက္ေျမာင္းမွ မင္းကြန္းအထိ ျဖစ္သည္။
ယင္းအပိုင္း ေျခာက္ခုအနက္ ေက်ာက္ေျမာင္းႏွင့္ မင္းကြန္းအၾကားတြင္ ဧရာ၀တီ လင္းပိုင္မ်ား အမ်ားဆုံးေနထိုင္က်က္စား ၾကၿပီး ထိုေနရာတစ္၀ိုက္တြင္ လင္းပိုင္အေရအတြက္ အေကာင္ ၂၀ မွ ၂၃ ေကာင္အထိ အၿမဲ ေနထိုင္လ်က္ရွိ သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ၄၆ ဒသမ ၂၅ မိုင္ရွည္လ်ားေသာ ေက်ာက္ေျမာင္းႏွင့္မင္းကြန္းအၾကားနယ္ေျမ အမွတ္ (၆) ကို ဧရာ၀တီလင္းပိုင္ ထိန္းသိမ္းေရး အဓိက ဧရိယာ အျဖစ္သတ္မွတ္ကာ ဧရာ၀တီလင္းပိုင္မ်ားအား ေစာင့္ေရွာက္မႈမ်ားကို ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိသည္။

လင္းပိုင္ႏွင့္ ေရလုပ္သားမ်ား
ကမၻာေက်ာ္ေရခ်ိဳလင္းပိုင္မ်ားက်က္စားသည့္ ေနရာအျဖစ္တင္ရွားသည့္ ဧရာ၀တီျမစ္၏ မင္းကြန္းႏွင့္ေက်ာက္ေျမာင္း အၾကား အစိတ္အပိုင္းအတြင္း ေနထိုင္က်က္စားၾကသည့္ လင္းပိုင္မ်ားတြင္ အလြန္ ထူးျခားေသာ စရိုက္လကၡဏာမ်ား ရွိေန ၾက သည္။ ယင္းတို႕သည္ ေဒသေန ေရလုပ္သားမ်ားငါးရွာရာတြင္ အကုအညီေပးလ့ရွိၾကၿပီး ထူးျခားသည့္ ယင္းဓေလ့ကို ၾကည့္ရႈ ရန္ လင္းပိုင္ ခ်စ္သူမ်ား လာေရာက္ေလ့ရွိကာ စိတ္၀င္စားဖြယ္လင္းပိုင္ၾကည့္ ခရီးသြားလုပ္ငန္းတစ္ခု ေပၚထြန္းလာခဲ့သည္။
မင္းကြန္းႏွင့္ ေက်ာက္ေျမာင္းအၾကားတြင္ ေရလုပ္ငန္းျဖင့္ အသက္ေမြးၾကသည့္ ရြာ ၁၀ ရြာ ရွိသည့္အနက္ ဆင္ကၽြန္း၊ ေအးကၽြန္း၊စိန္ပန္းကုန္း၊ျမစ္ကမ္းႀကီး၊ဟသၤာမ၊ဆယ္သည္ႏွင့္ေျမစြန္းရြာမ်ားမွ ေရလုပ္သားမ်ားသည္ လင္းပိုင္မ်ားအကူအညီျဖင့္ ငါးရွာၾကျခင္းသည္ စိတ္၀င္စားဖြယ္ေကာင္းလွသည္။
တံငါ ေလွတစ္စီးတြင္ ေရ လုပ္သားႏွစ္ဦးလိုက္ပါေလ့ရွိကာ တစ္ဦးက ေလွေနာက္ပိုင္းတြင္ ထိုင္လ်က္ ေလွကို ေလွာ္ခတ္ၿပီး က်န္တစ္ဦးက ေလွ ဦး တြင္ ရပ္ကာ ကြန္ပစ္ေလ့ရွိသည္။ေလွကို ေလွာ္ခတ္လာသူသည္ ေလွာ္တက္အတိုတစ္ေခ်ာင္းႏွင့္အရွည္တစ္ ေခ်ာင္းယူေဆာင္လာေလ့ရွိၿပီး ေလွာ္တက္အတိုက ေလွကို ေလွာ္ခတ္ရန္ျဖစ္ၿပီး ေလွာ္တက္အရွည္က ေလွေလွာ္ခတ္၍မရသည့္ ေသာင္စပ္၊ ေရတိမ္ပိုင္းႏွင့္ျမစ္ကမ္းအနီးတြင္ ထိုး၀ါးအျဖစ္္ အသုံး ျပဳရန္ျဖစ္ေပသည္။
လင္းပိုင္မ်ားႏွင့္အတူ ငါးရွာထြက္သည့္ေလွတြင္ တက္မကိုင္ ေရလုပ္သားသည္ ေလွာ္တက္ ႏွစ္ေခ်ာင္းအျပင္ တစ္ေပ ၀န္း က်င္ရွည္သည့္ သစ္သားတုတ္တိုေလး တစ္ေခ်ာင္းကိုလည္းယူေဆာင္လာေလ့ရွိသည္။တုတ္တိုေလးသည္ ေခတ္ေပၚ တီး၀ိုင္း မ်ားတြင္ ဒရမ္ တီးသည့္ တုတ္တံေလးႏွင့္ ပုံသ႑ာန္တူကာ အရင္းတြင္ က်ပ္လုံးခန္႕တုတ္လ်က္ အဖ်ားပိုင္းသို႕ ရွဴးေနသည္။
ေရလုပ္သားမ်ားသည္ ဧရာ၀တီ ျမစ္ရိုးတစ္ေလ်ာက္ အုပ္စုဖြဲ႕ကာ သြားလာေနေလ့ရွိသည့္လင္းပိုင္မ်ား ရွိရာေနရာကို ေလွ တစ္စီး ျဖင့္လိုက္လံရွာေဖြႀကကာ ျမစ္ကမ္းေဘးႏွင့္ ျမစ္လယ္ေသာင္ကၽြန္းမ်ားတြင္ရွိသည့္ ယာသမားမ်ားကို ေမးျမန္းၾကသည္။ လင္းပိုင္မ်ားသည္ ေရေန ႏို႕တိုက္ ေသြးေႏြး သတၱ၀ါမ်ားျဖစ္ၾကသျဖင့္ ေရေအာက္တြင္ အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာမေနၾကဘဲ ေရေပၚ သို႕ ေခါင္းေဖာ္က ေလရွဴတတ္ၾကေသာေၾကာင့္ လင္းပိုင္မ်ား ေရာက္ရွိေနသည့္ ေနရာကို ျမစ္ကမ္းေပၚမွ လူမ်ားက ျမင္ႏိုင္ သိႏိုင္ၾက သည္။ လင္းပိုင္မ်ားသည္ ေလရွဴၿပီးေနာက္ ေခါင္းေဖာ္၍ ေရမ်ားကိုမႈတ္ထုတ္ ၾကသျဖင့္ ေရလုပ္သားမ်ားသည္ မိမိတို႕၏ လုပ္ေဖာ္ ကိုင္ဖက္ လင္းပိုင္မ်ားကို အေ၀းမွပင္ ေတြ႕ျမင္ႏိုင္္ကာ မွတ္မိေနၾကသည္။
ေရလုပ္သားမ်ားသည္ လင္းပိုင္မ်ားကို ေတြ႕လွ်င္ ယင္းတို႕ ႏွင့္အနီးဆုံးေနရာသို႕ ေလွကို ေလွာ္ခတ္သြားၾကၿပီးအဖ်ား ရွဴး တုတ္တိုေလးကို အရင္းမွကိုင္ကာ အဖ်ားျဖင့္ ေလွနံရံအား စည္းခ်က္ညီ ရိုက္ေပးေလ့ရွိသည္။ ေလွ နံရံ ကို ရိုက္ခတ္သျဖင့္ ထြက္ ေပၚ လာေသာတုန္ခါမႈကို လင္းပိုင္မ်ားကသိရွိၾကသည္။ယင္းတို႕သည္ ေရျပင္ကို ျဖတ္သန္းလာေသာ တုန္ခါမႈလမ္းေၾကာင္းအတိုင္း ကူးခတ္လာၾကကာ ေလွႏွင့္မနီးမေ၀းသို႕ ႏွစ္ေကာင္မွ ငါးေကာင္အထိ အုပ္စု ျဖင့္ေရာက္ရွိလာေလ့ရွိသည္။
လင္းပိုင္အုပ္စုထဲမွ ေခါင္းေဆာင္ဟု ယူဆရသည့္ လင္းပိုင္သည္ ယင္း၏ ဦးေခါင္းပိုင္းကို ေရေပၚသို႕ ေဖာ္၍ အၿမီးကို ေထာင္ျပလိုက္ျခင္းသည္ ငါးဖမ္းရန္ အခ်က္ေပးျခင္းျဖစ္ေပသည္။ ခဏအၾကာတြင္ လင္းပိုင္ က အၿမီးကို အျပားလိုက္ ေရေပၚ သို႕ေထာင္ထားျပီး အထက္ေအာက္လႈပ္ကာ ေရျပင္ကို ရိုက္လိုက္ပါက သူ႕ ေနာက္သို႕ လိုက္ ခဲ့ရန္ ေခၚျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း ေရလုပ္ သားမ်ားက နားလည္ၾကၿပီး လင္းပိုင္ ကူးခတ္ သြားသည့္ ေနာက္သို႕ေလွျဖင့္ လိုက္သြားၾက ရ ေပသည္။
လင္းပိုင္တို႕၏ အခ်က္ျပမႈ မ်ားသည္ ေရ လုပ္သားမ်ားႏွင့္ လင္းပိုင္ တို႕ အခ်င္းခ်င္း နားလည္ၾကသည့္ ဆက္သြယ္မႈ သေကၤတမ်ားအျဖစ္ ထူးျခားလွသည္။ လင္းပိုင္က ေရေအာက္တြင္ ငါးမ်ား ကို ေတြ႕ေနသျဖင့္ ကြန္ပစ္ရန္ အခ်က္ေပး သည့္ အေနျဖင့္ အၿမီးကို ေရျပင္ေပၚတြင္ မတ္ေနေအာင္ ေထာင္ျပေလ့ရွိသည္။ထိုအခ်ိန္တြင္ ေလွဦးတြင္ လိုက္ပါလာသူက မတ္တတ္ရပ္ ကာ ကြန္ကို ေရထဲသို႕ ပစ္ရန္ ျပင္ရသည္။
အျမီးကို ေရေပၚတြင္ ေထာင္ထားေသာ လင္းပိုင္ေခါင္းေဆာင္သည္ စက္၀ိုင္းျခမ္းပုံသ႑ာန္ ေရြ႕လ်ားကူးခတ္ေန ျခင္းသည္ ေရေအာက္ထဲတြင္ရွိေနေသာ ငါးမ်ားကို စက္၀ိုင္းပုံလွည့္ပတ္၍ တစ္ေနရာတည္းတြင္ စုမိေစရန္ ေမာင္းသြင္း ေန ျခင္းျဖစ္သည္။ က်န္ေသာ လင္းပိုင္မ်ားက ငါးမ်ားျပန္႕ထြက္မသြားေစရန္ ၀ိုင္းပတ္ထားသည္။ ယင္းသို႕ ျပဳလုပ္ ျခင္းကို လင္းပိုင္မ်ား ငါးေျခာက္၊ ငါးစု၊ ကြန္ခ်က္ျပျခင္းဟုဆိုၾကသည္။ ေဒသ အေခၚ အရ “စီးခို” ျဖစ္သည္။ လင္းပိုင္မ်ား စီးခိုေလ့ရွိသည့္ ေနရာမ်ားသည္ ေရ လယ္ေခါင္တြင္ ထြန္းေနေသာ ေရလက္ၾကားေနရာမ်ား၊ ဧရာ၀တီ ျမစ္ေရစီးေၾကာင္း ေကြ႕၀ိုက္စီးေလ့ရွိသည့္ ေသာင္ေကြ႕ ေနရာ မ်ားႏွင့္ ေရတိမ္ေနရာမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။
ေရေအာက္တြင္ ငါးးမ်ားစုမိလွ်င္ လင္းပိုင္သည္ အၿမီးကို ေရေပၚတြင္ မတ္ေနေအာင္ေထာင္ျပၿပီး ဘယ္ညာ ယိမ္းျပ မည္ ျဖစ္ၿပီး ထိုအခ်ိန္တြင္ ေရလုပ္သားက ကြန္ကို ပစ္ရသည္။ ေရေပၚသို႕ ၀ဲပ်ံက်သြားသည့္ ကြန္အတြင္းမိသြားသည့္ငါးမ်ား ကို လင္းပိုင္ မ်ားက စားေလ့မရွိဘဲ ပိုက္ကြန္အျပင္တြင္ေျပးလႊားေနၾကသည့္ငါးမ်ားကိုဖမ္းယူစားေသာက္ၾကသည္။ ႏႈတ္ခမ္းသား အဖ်ားတြင္ ခဲသီးမ်ားတပ္ထားသည့္ ပိုက္ကြန္သည္ ေရထဲသို႕ အ၀ိုင္းလိုက္ က်သြားရာ ပိုက္ကြန္ ႏႈတ္ခမ္း အျပင္ မွ ငါးမ်ားသည္ လင္းပိုင္ အတြက္ ၊ ကြန္အတြင္းမွငါးမ်ားသည္ ေရလုပ္သားအတြက္ဟု ပိုင္းျခားထားေၾကာင္း လူႏွင့္လင္းပိုင္ တို႕ သေဘာတူညီထား သည့္ အလား ထူးျခားလွေပသည္။ပိုက္ကိုဆြဲတင္လိုက္ခ်ိန္တြင္ ပိုက္အတြင္းပါမလာသည့္ငါးမ်ားသည္ လင္းပိုင္ တို႕၏အစာ ျဖစ္ သည္။ ကြန္၏ ေအာက္ေျခ ျမစ္ၾကမ္းျပင္တြင္ကပ္ေနသည့္ ငါးမ်ားကိုလည္း လင္းပိုင္မ်ားက ဖမ္းယူ စားေသာက္ၾကသည္။
ေရလုပ္သားႏွင့္ လင္းပိုင္တို႕ အက်ိဳးတူ ငါးဖမ္းလုပ္ငန္း ေဆာင္ရြက္ေနသည့္အတြက္ လင္းပိုင္တို႕သည္ ကြန္အတြင္း သို႕ ငါးအပါ မ်ားသည့္ ေရနက္ပိုင္းတြင္ ကြန္ခ်က္ျပေလ့မရွိၾကပါေခ်။ယင္းတို႕အတြက္ ေ၀စု မ်ားမ်ားရ ႏိုင္သည့္္ ေရတိမ္ ပိုင္း ေနရာမ်ား တြင္သာ ကြန္ခ်က္ျပေလ့ရွိသည္မွာ ဧရာ၀တီလင္းပိုင္တို႕၏ ထူးျခားဆန္းႀကယ္သည့္ ဥာဏ္စြမ္းရည္ဟု ဆို ႏိုင္ ေပသည္။

လင္းပိုင္မ်ား ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရး
ဧရာ၀တီလင္းပိုင္မ်ားသည္ ပ်မ္းမွ်အေလးခ်ိန္သည္ ေပါင္ ၂၀၀ မွ ၄၀၀ အတြင္းရွိၿပီး သြား ၁၂ ေခ်ာင္းမွ ၁၉ ေခ်ာင္းအထိ ရွိသည္။ ခႏၶာကိုယ္တစ္ခုလုံးသည္ခုနစ္ေပ ေက်ာ္ ရွည္လ်ားၾကကာ လုံးပတ္ ေလးေပေက်ာ္ရွိၾကသည္။ ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္ေတြရွိခဲ့သည့္ ဧရာ၀တီ လင္းပိုင္ အထီးတစ္ ေကာင္သည္ အလ်ား ကိုးေပ အထိ ရွည္လ်ားခဲ့သည္။
ယင္းတို႕သည္ အသက္ ႏွစ္ ၃၀ အထိ ရွင္သန္ႏိုင္ၾကၿပီး ခုနစ္ႏွစ္မွ ကိုးႏွစ္ အရြယ္တြင္ မ်ိဳးပြားႏိုင္ၾကသည္။ကိုယ္၀န္ေဆာင္ ခ်ိန္မွာ ၁၄ လ ျဖစ္ၿပီး တစ္ႀကိမ္လွ်င္ တစ္ေကာင္သာ သားေပါက္ၾကသည္။ တစ္နာရီအတြင္း ၁၂ မိုင္မွ ၁၄ မိုင္အထိ ကူးခတ္ႏိုင္ၾက ကာ ၆၀ ကီလိုဟာ့ဇ္ ရွိေသာ အသံလိႈင္းကိုၾကားသိ ၾကသည္။
ယခုအခါတြင္ ကမၻာတစ္၀န္း၌ ဧရာ၀တီ လင္းပိုင္ေကာင္ေရ ၇၀၀၀ မွ်သာ က်န္ရွိရာ ျမန္မာ၊ထိုင္း၊ဖိလိပိုင္၊ အင္းိုနီးရွား၊ လာအို၊ ကေမၻာဒီးယား၊ အိႏၵိယႏွင့္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္တို႕တြင္သာျမင္ေတြ႕ႏိုင္ေတာ့ေၾကာင္းသိရွိရေပသည္။ တစ္စတစ္စ အေရအတြက္ နည္းပါးလာ ၿပီျဖစ္သည့္ ဧရာ၀တီ လင္းပိုင္မ်ားအား ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မႈျပဳရန္ ႏိုင္ငံအသီးသီးက ေဆာင္ရြက္ေနသကဲ့သို႕ ျမန္မာႏိုင္ငံကလည္း ဧရာ၀တီလင္းပိုင္မ်ားကို ဖမ္းဆီးျခင္း၊သတ္ျဖတ္ျခင္း၊ ဘက္ထရီ ေရွာ့တိုက္ျခင္းမ်ား မရွိေစရန္ ၾကပ္မတ္ ေဆာင္ ရြက္လ်က္ရွိသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ ဧရာ၀တီလင္းပိုင္မ်ားႏွင့္ ေရလုပ္သားမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္း ငါးရွာၾက ပုံကို ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ႏွင့္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ မ်ားတြင္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံမွ (NHK) သတင္းဌာနႏွင့္ ဂ်ာမနီ ႏိုင္ငံ ရုပ္သံဌာနမ်ားက လာေရာက္ရိုက္ကူး ထုတ္လႊင့္ျပသခဲ့သျဖင့္ ကမၻာအႏွံ႕ ထင္ရွား ခဲ့ သည္။ ႏိုင္ငံတကာမွ လင္းပိုင္ခ်စ္သူမ်ား၊ ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္သူမ်ား စိတ္၀င္စားစြာ လာေရာက္ၾကည့္ရႈေလ့ရွိေနၾကသည္။ ဧရာ၀တီျမစ္အတြင္း အစုန္အဆန္သြားလာေနၾကသည့္ အေပ်ာ္စီး သေဘာၤမ်ားတြင္လိုက္ပါလာၾကသည့္ ကမၻာလွည့္ခရီး သည္မ်ား သည္ ဧရာ၀တီ လင္းပိုင္မ်ားကို ျမင္ေတြ႕၊မွတ္တမ္းတင္ေလ့ရွိၾကသည္။ ထူးျခားသည့္ လင္းပိုင္မ်ိဳးစိတ္ တစ္ခုျဖစ္သည့္ ဧရာ၀တီ လင္းပိုင္မ်ားကို ေစာင့္ေရွာက္မႈျပဳျခင္းျဖင့္ လင္းပိုင္ၾကည့္ ခရီးသြား လုပ္ငန္းသည္ ယခုထက္ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္လာမည္ ျဖစ္ေပသည္။
တစ္ခ်ိန္က အေကာင္ေရမ်ားစြာ ရွိႏိုင္ခဲ့သည့္ ဧရာ၀တီ လင္းပိုင္မ်ားသည္ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ စစ္တမ္းမ်ားအရ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ေကာင္ေရ ၇၀ ၀န္းက်င္သာ က်န္ရွိေတာ့ေပသည္။ ေရလုပ္သားမ်ားႏွင့္အတူ ငါးရွာ၊ငါးဖမ္းၾကသည့္ ဧရာ၀တီ လင္းပိုင္မ်ား မ်ိဳးတုံး ေပ်ာက္ ကြယ္သြားျခင္းမွ ကာကြယ္ရန္ ေဆာင္ရြက္ေနခ်ိန္တြင္ ေဒသခံမ်ားသည္ ဧရာ၀တီ လင္းပိုင္မ်ားအေပၚ တန္ဖိုးထား ခ်စ္ ျမတ္ႏိုး ၾကရန္လိုအပ္လွေပသည္။
ဧရာ၀တီ လင္းပိုင္ဟု ဂုဏ္ယူဖြယ္ တည္ရွိေနသည့္ ေရသတၱ၀ါမ်ားအား ၀ိုင္း၀န္းေစာင့္ေရွာက္ၾကျခင္းျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ ရွားပါး လင္းပိုင္မ်ိဳးစိတ္တစ္ခုကို ျပည္သူမ်ားက တန္ဖိုးထား ထိန္းသိမ္းထားသင့္ ၾကပါေပသည္။
Credit to