726 przewinień kadeta Custera - George Armstrong Custer (cz. I) - Generałowie Wojny Secesyjnej vol. 27

Rola kawalerii w wojnie secesyjnej wyraźnie różniła się od tej, jaką konni odgrywali na polach bitew epoki napoleońskiej - rozwój broni palnej, głównie wprowadzenie gwintowanych karabinów w wielkim stopniu zniwelowało bojowe zastosowanie tego rodzaju wojsk w latach 60. XIX wieku. To jednak nie przeszkodziło karierom znakomitych kawalerzystów po obu stronach bratobójczego konfliktu. Jednym z nich był zapamiętany z zupełnie innych pobudek, w niewielkim stopniu związanych z samą wojną 1861-65 George Armstrong Custer, który w toku konfliktu Północ-Południe zapisał kilka chlubnych kart w swojej historii... choć nie wszystko to zapowiadało...

↑ Kadet George Armstrong Custer (1839 - 1876) (źródło: Wikipedia)

Urodzony w New Rumley, Ohio w 1839 roku młodzieniec widział wojnę od deski do deski - uczestniczył w pierwszej bitwie pod Bull Run w lipcu 1861 oraz był obecny przy kapitulacji Roberta E. Lee złożonej na ręce Ulyssesa Granta w Appomatox Court House w kwietniu 1865 roku. Rodzina Custerów pochodziła od niemieckich emigrantów z Palatynatu, a jego ojciec był zagorzałym Demokratą, który od dziecka wpajał swoim latoroślom twardość i podstawy nauk politycznych.

"Autie", jak pieszczotliwie nazywano George'a, po krótkiej nauce w Hopedale i Cadiz (obydwa miejsca w Ohio), dostał się do West Point 1 lipca 1857 roku, więc technicznie skończyłby edukację w 1862 roku, lecz wybuch wojny secesyjnej i potrzeba zapełnienia szeregów Unii oficerami spowodowała, że skrócono pięcioletni okres nauki do lat czterech. Tutaj dała o sobie znać cecha, która towarzyszyła Custerowi do końca życia - testowanie granic, co zapisało go w annałach akademii z jednym z najgorszych wyników dyscyplinarnych w historii akademii - 726 przewinienia w cztery lata to wynik wręcz rekordowy i oficjalnie doprowadziłby do jego wydalenia, lecz wybuch wojny secesyjnej zamiast kopniaka z uczelni dał mu granatowy pagon na ramieniu ze złotym otokiem - stopień porucznika II klasy. Przewinienia Custer kolekcjonował głównie za niezbyt wyszukane żarty czynione innym kadetom, ale niewiele sobie z tego robił - twierdził, że są dwie pozycje w klasie - na czele i na końcu - jeśli nie może być na czele, to będzie na końcu. Faktycznie, ze swojego rocznika "zdał" na ostatniej pozycji.

Kawaleria Unii nie miała dobrej prasy na początku wojny, o ile uważano, że południowy żołnierz piechoty jest więcej wart niż dziesięciu Jankesów (co oczywiście było grubą przesadą), to jeśli chodzi o konnicę - rzeczywiście przewaga Konfederacji była początkowo miażdżąca. Nathan Bedford Forrest na Zachodzie czy Jeb Stuart w Wirginii długo musieli czekać na godnych siebie przeciwników po Niebieskiej stronie. Wynikało to z przynajmniej dwóch czynników. Po pierwsze Południowcy prowadząc rolniczy tryb życia byli niejako naturalnie obeznani tak z siodłem, jak i z bronią palną, gdy wyszkolenie unijnego regimentu kawalerii zajmowało ponad rok pracy i ćwiczeń. Drugą sprawą były kwestie organizacyjne, podczas gdy Konfederaci używali od początku wojny dużych jednostek kawalerii skupionych w pojedynczym korpusie, unioniści rozsiewali regimenty konnych po brygadach i dywizjach piechoty, co zawsze stawiało ich na straconej pozycji, gdy mieli mierzyć się z liczniejszym wrogiem. Dlatego też tyle spustoszenia podczas chociażby kampanii półwyspowej w 1862 roku sprawił rajd wokół pozycji George'a McClellana podkomendnych Stuarta, a przed drugą bitwą pod Manassass Stuart ograbił kwaterę dowódcy Armii Wirginii, zadufanego w sobie fanfarona Johna Pope'a - generał uniknął niechlubnej niewoli tylko dlatego, że był wtedy oddalony od swojego miejsca stacjonowania.

↑ Custer (po prawej) i jego kolega z West Point porucznik James Washington wzięty do niewoli pod Fair Oaks (źródło: Wikipedia)

Custer wziął udział w pierwszej bitwie pod Bull Run, ale w charakterze oficera łącznikowego pomiędzy kwaterami głównodowodzącego z fotela w Waszyngtonie, sędziwego i zbyt otyłego by dosiadać konia, Winfielda Scotta, a zbytnio przeceniającego możliwości swoich niedoświadczonych sił Irvina McDowella. Później przyszła kampania półwyspowa, podczas której ambitny Custer znalazł protekcję samego dowódcy Armii Potomaku, McClellana i został jego aide-de-camp. Słynna opowieść z tego okresu wspomina, że ostrożny do bólu McClellan i jego sztab stali nad rzeką Chickahominy, a Custer usłyszał swojego przełożonego mamroczącego pod nosem: "Gdybym tylko wiedział jak głęboka jest rzeka w tym miejscu..." i bez zastanowienia wjechał do niej na oczach całego sztabu, zatrzymał się pośrodku z wodą sięgającą końskich kolan i triumfalnie wykrzyknął ku zdumionym oficerom: "Tak głęboka, Panie Generale!". Niedługo potem, jakby w nagrodę za przedstawienie spod Chickahominy, poprowadził atak piechoty - cztery kompanie 4 Pułku Michigan przeprawiły się przez rzekę ponad New Bridge i zaskoczyły Szarych doprowadzając do obozu Unii 50 jeńców oraz pierwszy konfederacki sztandar zdobyty w wojnie. Za ten wyczyn McClellan pogratulował mu osobiście.

↑ Alfred Pleasonton (1824 - 1897) (źródło: Wikipedia)

Custer widział także bitwy South Mountain i Antietam, ale jego kariera nabrała tempa w 1863 roku, kiedy to został adiutantem Aflreda Pleasontona, o którym mówił: "żaden ojciec nie kochałby swojego syna tak, jak generał Pleasonton kocha mnie". Już od bitwy pod Chancellorsville w kwietniu-maju 1863 roku zaszła w Armii Potomaku transformacja kawalerii - wzorem Konfederatów sformowano Korpus Kawalerii, na którego czele stał w czerwcu obecny opiekun Custera. Opiekun, który miał dość politycznych generałów, chciał zaś wypełnić wakaty oficerskie ludźmi, którzy nie kłaniali się kulom, a do takich zaliczał się "Autie" - otrzymał więc dowództwo Brygady Kawalerii Michigan tzw. "Rosomaków", a z nim stopień generała brygadiera ochotników, co uczyniło go jednym z najmłodszych generałów wojny - miał 23 lata...

CDN...

Źródła:

James M.McPherson, Battle Cry of Freedom: Historia Wojny Secesyjnej
Shelby Foote, Civil War: A Narrative From Fort Sumter to Perryville
Shelby Foote, Civil War: A Narrative From Fredericksburg to Meridian
S.C.Gwyne, Wrzask rebeliantów