Powiedzcie mojej żonie... - Stephen Dodson Ramseur (cz. II) - Generałowie Wojny Secesyjnej - vol. 26

Po straszliwej bitwie w Dziczy, Ulysses Grant kontynuował swoją Kampanię Lądową, która miała na celu zniszczenie Armii Roberta E. Lee, jednak ten unikał walnej bitwy każdorazowo wycofując się na umocnione pozycje, kiedy armia Niebieskich obchodziła jego prawą flankę. Nie obyło się bez frontalnych ataków na Konfederackie umocnienia, czego chyba najbardziej potwornym wyrazem był budzący zgrozę "Krwawy Kąt" w bitwie pod Spotsylvania Court House...

↑ Stephen Dodson Ramseur (1837 - 1864) (źródło: shenandoahatwar.org)

12 maja 1864 roku młody generał Stephen "Dod" Ramseur widział na własne oczy ten epizod bitwy - atak Unii na tzw. Mule Shoe, wysuniętą na północ pozycję rebeliantów w kształcie podkowy zaatakowały : III Korpus Winfielda Hancocka oraz później, nieszczęśliwy XI Ambrose'a Burnside'a oraz V Korpus Govreneura Warrena, brygada "Doda" została rzucona przeciw temu pierwszemu w kontrataku, który utknął w Krawaym Kącie. Walka wręcz jaka się tam wywiązała trwała ok. 24 godziny, a padający deszcz zamieniał okopy, oddalone od siebie miejscami o kilka metrów, w rzeki błota i krwi. Wszystko było śliskie, obłe, stosy ciał piętrzyły się kopcami, których wysokość była mierzona w metrach - wspomnienia uczestników tych walk są przesycone przerażeniem i strachem, a sama walka była ponurym preludium tego, co działo się 50 lat później w transzejach I Wojny Światowej. Wobec fiaska pomocniczych natarć Burnside'a i Warrena, Konfederaci zostali na polu bitwy, ale znowu mimo stosunku strat 18,500 po stronie Unii i 12,500 po stronie Szarych, Grant manewrował zawzięcie w kierunku Richmond, a Lee zręcznie unikał walnej bitwy w otwartym polu. Ramseur i jego ludzie walczyli w właściwą sobie zawziętością, a młody generał stracił konia i został ranny w prawą rękę, aczkolwiek do końca wytrwał na polu bitwy, co 1 czerwca 1864 zapewniło mu awans na majora generała, najmłodszego w tym stopniu człowieka po szarej stronie konfliktu, już na czele dywizji.

↑ Atak Hancocka, Burnside'a i Warrena i kontrataki Konfederatów pod Spotsylvania Court House (źródło: Wikipedia)

Jedną z ostatnich bitew Kampanii Lądowej Granta było sławetne Cold Harbor, niemal dwutygodniowe zmagania w toku których Grant rzucił swoje siły we frontalnym ataku na umocnienia rebeliantów ponosząc spektakularną klęskę - było to ostatnie tego typu zwycięstwo CSA w wojnie, a skończyło się z 13,000 Federalnych na listach strat wobec jedynie 5,200 Konfederatów i jak zapisał w swoich wspomnieniach głównodowodzący sił Unii, ostatni atak na umocnienia był jedynym ruchem w wojnie, którego żałował "Rzeźnik", bo tak ochrzczono Granta w toku Kampanii Lądowej kładąc nacisk na wydłużające się w koszmarnym tempie listy zabitych i rannych. Nastroje w Armii Potomaku były dalekie od tych, w których Niebiescy szli do walki w pierwszej walnej bitwie kampanii (bitwa w Dziczy) - żołnierze zdawali sobie sprawę z ogromu strat, które sięgnęły 55,000 ludzi (ok. 50% stanu z początku kampanii, nie licząc uzupełnień) i byli uczuleni na frontalne próby forsowania Konfederackich umocnień, których słusznie się obawiali. Grant zwrócił się w stronę Petersburga, miasta na południe od Richmond - jego zdobycie mogłoby odciąć południową stolicę od jedynej linii dostaw i spowodowałoby niechybną kapitulację. Podczas tego ruchu dywizja Ramseura jako pierwsza starła się z siłami Niebieskich podążającymi w stronę Petersburga, co pozwoliło Lee, zaskoczonego tym posunięciem Granta, przenieść siły na zagrożony odcinek.

Kiedy trwało oblężenie Petersburga, Lee postanowił wysłać część sił pod dowództwem Jubala Early'ego zwanego "Starym Złym Człowiekiem", ochrzczonego tak przez "Srebrnego Lisa" wobec swojego wybuchowego charakteru, niesubordynacji i skłonności do profańskich uciech, do Doliny Shennandoah, gdzie miał odwrócić uwagę Federalnych od Petersburga i zapewnić dostawy z żyznego regionu dla coraz bardziej odczuwających niedostatek obrońców miasta. W skład tej ok. 20,000 komendy weszła dywizja "Doda". Po pierwszych sukcesach przeciwko szczupłym i zaskoczonym siłom Unii, co dało nawet Lincolnowi powąchać prochu, bowiem Early oczyściwszy dolinę z sił Federalnych wypróbował fortyfikacje waszyngtońskiego Fortu Stevens, na którego wałach znalazł się ciekawski prezydent, do Doliny Shennandoah została skierowana silna komenda nieustraszonego kawalerzysty Philipa Sheridana.

↑ Jubal Early (1816-1894) (źródło: Wikipedia)

19 września Ramseur i jego ludzie przeżyli ciężkie chwile w bitwie pod Winchester (trzeciej), kiedy na ich pozycje spadł atak przeważających sił Unii i zmusił do bezładnej ucieczki. Podczas starcia poległ przyjaciel "Doda" generał major Robert E. Rodes, zaś szereg innych prominentnych dowódców Konfederatów został ranny; poległ również przodek generała USA doby II Wojny Światowej, słynnego z religijności i ciętego języka George'a Pattona, konkretnie dziadek o tym samym imieniu. Ramseur zniósł porażkę i odwrót jego ludzi (czy raczej ucieczkę) bardzo źle - w niekontrolowany sposób wpadł w histerię i dziecinnie obwiniał swoich ludzi za podanie tyłów.

Równo miesiąc później Early zaskoczył obóz Federalnych nad Cedar Creek, po pierwszych sukcesach i rozbiciu kilku dywizji wyglądało na to, że Early będzie mógł kontynuować kampanię w Dolinie Shennandoah, ale wygłodzeni Konfederaci rzucili się na zdobyczne tabory w poszukiwaniu jedzenia i napitku, a w tym czasie zaalarmowany Sheridan galopował z odległego o kilkadziesiąt kilometrów Winchester na pole walki. Widząc to uciekający żołnierze zaczęli wiwatować, na co zagniewany kawalerzysta rzekł: "Przestańcie wiwatować i walczcie!", linie zostały uformowane ponownie, a rozkazany atak niemal zmiótł zmęczone i obciążone zdobyczami szeregi Rebeliantów. W toku bitwy Ramseur wykazując się swoją słynną odwagą zebrał garstkę podkomendnych formując z nich efektywną acz cienką linię, gdy ich towarzysze byli zajęci plądrowaniem obozu. Wytrzymali ponad półtorej godziny, spod "Doda", jak zwykle dowodzącego z pierwszej linii, zestrzelono konia i raniono generała w rękę, później stracił kolejnego wierzchowca - jeździec w masie piechoty był doskonałym celem dla snajperów i wciąż ściągał na siebie ich ogień. Wreszcie otrzymał postrzał, który przeszył oba płuca, jego dywizja podała tyły, a ciężko ranny 27-latek dostał się do niewoli schwytany przez kawalerzystów 1 Pułku Kawalerii Vermont.

Jeniec Ramseur został przewieziony do sztabu Sheridana, ale jego stan był bardzo poważny, na tyle, że umarł dzień po bitwie. Jego ostatnie słowa miały brzmieć: "Przekażcie tę wiadomość mojej kochanej żonie: umieram chrześcijaninem i mam nadzieję spotkać się z nią w Niebie" - dzień przed starciem nad Cedar Creek dotarła do "Doda" wiadomość, że jego żona powiła dziewczynkę. Jubal Early ze smutkiem wspominał jednego ze swoich ulubionych podkomendnych: "Straciliśmy odważnego i energicznego dowódcę, którego nie przerażała żadna katastrofa, a te odwracał swoją niespożytą siłą i odwagą pośród zgiełku i zamieszania. Padł na posterunku walcząć jak lew przyparty do skał, a jego rodzinny stan ma powód być dumnym z pamięci o nim."

Stpehen "Dod" Ramseur był z pewnością wschodzącą gwiazdą w konfederackim korpusie oficerskim, jego odwaga na polu bitwy i agresywność, ale bardziej w stylu elastycznego Jacksona, niż skłonnego do frontalnych natarć Hooda, przywodziły porównania do tego pierwszego. Także oddanie religii stawiało Ramseura obok "Stonewalla". Jednak ten styl dowodzenia z pierwszej linii niósł ze sobą coraz większe zagrożenie w miarę postępowania wojny - snajperzy po obu stronach szlifowali swoje umiejętności i wchodzili w posiadanie coraz doskonalszej broni - archaiczne Huntery Konfederatów i krótkie karabinki Sharpsa Federalnych zostały wyparte przez doskonałe konstrukcje Withwortha sprowadzane głównie przez Konfederatów z Wielkiej Brytanii czy długie karabiny Sharpsa, a także ładowane odtylcowo Spencery - o krótszym zasięgu, lecz znakomitej szybkostrzelności.

Wracając do bohatera odcinka - Południe straciło znakomitego dowódcę, który osobistymi przymiotami wlewał bojowego ducha w swoich często strudzonych i głodnych ludzi, a także zyskiwał wielką sympatię przełożonych - Lee był bardzo podatny na widok odwagi młodych ludzi, który powodował w nim uczucie dumy, tak jak w przypadku Johna Pelhama, który pod Fredericksburgiem mając do dyspozycji dwa działa: gwintowane Blakely i dwunastofuntowy, gładkolufowy Napoleon (z czego ten pierwszy został szybko wyłączony z walki) przez godzinę krzyżował szyki Federalnych dywizji szykujących się do szturmu, o którym Lee rzekł: "To wspaniałe widzieć taką odwagę w tak młodym [żołnierzu]"... ale to opowieść na inną historię...