"Przeklęty goglooki stary kłapiący żółw" - George Meade (cz.I) - Generałowie Wojny Secesyjnej vol. 35

Kariera wojskowa dowódcy Armii Potomaku noszącego wieniec gettysburskiego lauru na niewielkiej, łysawej głowie, była przykładem skomplikowania i na pewno nie wynikała z militarnej żarliwości czy poczucia powołania. Prawdopodobnie gdyby nie wojna secesyjna imię George'a Meade'a zaistniałoby w większej ilości dokumentów projektowych związanych z latarniami morskimi lub badaniem linii brzegowej Wielkich Jezior. Historia jednak postawiła urodzonego w roku Kongresu Wiedeńskiego w hiszpańskim Kadyksie syna kupca - ojciec Meade'a stracił fortunę wspierając Hiszpanię podczas wojen napoleońskich - przed zadaniem, o którym ani nie marzył, ani się go nie spodziewał.

↑ George Meade (1815-1872) (źródło: Wikipedia)

Hiszpański rozdział w życiu naszego bohatera skończył się rychło, już w 1817 roku rodzina agenta morskiego US Navy Richarda Woresama Meade wróciła na amerykańską ziemię mając niewiele więcej kapitału, niż kontakty jakie ten zawiązał w trakcie swojej rządowej pracy, jednak zmarł w 1828 roku pozostawiając bliskich w ciężkiej sytuacji życiowej. George znalazł się w West Point w 1831 roku, akademię ukończył cztery lata później z przyzwoitym 19 wynikiem na 56 abiturientów. Otrzymawszy stopień porucznika II klasy zrezygnował ze służby rok po ukończeniu studiów i wykorzystał szeroką wiedzę z zakresu inżynierii w cywilnym budownictwie, czego wyrazem były liczne, wspomniane latarnie morskie, jak również prototyp (wprowadzony do użycia) autorskiej lampy wykorzystywanej w tego rodzaju konstrukcjach. Podczas wojny z Meksykiem był przydzielony do sztabów trzech prominentnych generałów: Zacharego Taylora, Williama J. Worth'a i Roberta Pattersona, zaś po bitwie pod Monterrey otrzymał brewetowy awans na porucznika I klasy. Tuż przed wybuchem wojny domowej Meade wiódł spokojne, ustatkowane życie przewodząc komisji badającej rejon Wielkich Jezior pod kątem udoskonalenia kartograficznej wiedzy na temat tego regionu.

Po strzałach oddanych w gniewie pod Fort Sumter, Meade otrzymał dowództwo brygady Rezerw Pensylwanii, które wyjednał dla niego gubernator tego żyznego stanu Andrew Curtin 31 sierpnia 1861 roku, a więc kiedy po laniu pod pierwszym Bull Run na Północy, zorientowano się, że kompetentni dowódcy są niezbędni dla efektywnego zarządzania armią. Aparycja Meade'a była "niezwykła - wysoki, skromny, lecz wymuszający szacunek wyglądem, jego obycie spokojne i wyważone, jednakże z dużą dozą godności. Niewielka, proporcjonalna głowa o wysokim czole. Posiada nos pokrewny wellingtonowemu, tak samo jak oczy - zawsze sprawiające wrażenie poważnych, niemal smutnych (...). Aparycja patrycjusza." Jednak te słowa londyńskiego korespondenta, zwłaszcza dotyczące obycia stały w kontrze do impresji żołnierskich, w których Meade jawi się przez swój wybuchowy charakter manifestujący się widowiskowymi eksplozjami złości jako "przeklęty goglooki stary kłapiący żółw".

Chrzest bojowy w toku bratobójczych zmagań nastąpił pod Glendale 30 czerwca 1862 roku podczas kampanii półwyspowej - zacięte starcie uratowało Armię Potomaku przed destrukcją wobec zajadłych, lecz nieskoordynowanych natarć Roberta E. Lee - brygada "Starego Żółwia" znalazła się w sercu bitwy i spisała bardzo poprawnie, lecz jej dowódca odniósł trzy rany: ręki, nogi i, zawsze powodującą co najmniej litościwy uśmiech kolegów po fachu, ranę pleców. Kolejną bitwą było niesławne drugie Bull Run, które było jeszcze jaśniejszym punktem w karierze niezbyt lubianego przez podkomendnych generała brygadiera ochotników - jego jednostka była jedną z heroicznie stawiających opór na Henry House Hill, gdzie przeszło rok wcześniej niczym kamienny mur stał Thomas "Stonewall" Jackson ze swoimi Wirgińczykami. W sytuacji, kiedy osłona odwrotu głównych sił Unii była koniecznością mającą zapobiec dezintegracji i pogromowi Armii Wirginii generała majora Johna Pope'a, m.in. to Meade ze swoją brygadą wcielił się w rolę kamiennego muru, który umożliwił przeprawę przez Bull Run pozostałych korpusów bezlitośnie wymanewrowanej i pobitej armii Pope'a. W I inwazji Północy Lee, pod South Mountain 14 września 18622 roku 28,000 Federalnych przeprowadziło szturm na o 10,000 ludzi szczuplejsze siły Konfederacji obsadzające South Mountain w Marylandzie - rozczłonkowana armia Północnej Wirginii była podatna na atak, a starcie stanowiło preludium do rozegranego trzy dni później najkrwawszego dnia w amerykańskiej historii w okolicach miasteczka Sharpsburg. South Mountain było szturmem na trzy osobne przełęcze w paśmie o tej właśnie nazwie - Crampton's Gap, gdzie 12,000 Niebieskich zmiotło 500 Konfederatów biorąc do niewoli 400 z nich, Turner's Gap, gdzie o włos linia Rebeliantów zostałaby przerwana, gdyby nie posiłki dla 5000 ludzi byłego wykładowcy matematyki generała Daniela Harvey'a Hilla przybyłe w ostatnim momencie oraz Fox's Gap, gdzie analogiczna sytuacja została uratowana przez przybycie szarej dywizji generała Johna Bella Hooda, ale zwycięstwo Unii było niezaprzeczalne na tyle, że Lee rozważał przerwanie kampanii. Postawa Trzeciej Dywizji Meade'a wyrwała z gardła dowódcy jego korpusu generała majora Josepha Hookera okrzyk: "Patrzcie na Meade'a! Z takimi oddziałami na czele mogę wygrać wszystko!". Nad Antietam to Meade zastąpił rannego Hookera jako dowódca I Korpusu i podźwignął odpowiedzialność, za niewielką relatywnie cenę rany uda.

↑ Bitwa pod South Mountain 14 września 1862 roku (źródło: Wikipedia)

Znajdowanie się w sercu walki było przekleństwem dla prostych żołnierzy jednostki Meade'a, ale błogosławieństwem dla kariery dowódcy o wyłupiastych oczach, której jednak sam zainteresowany nie pragnął, traktując służbę jako. Jedyny promyk nadziei w beznadziejnym ataku Armii Potomaku przez rzekę Rappahannock w okolicach miasteczka Fredericksburg w grudniu 1862 roku stworzył właśnie Meade i jego dywizja. Na południowym odcinku to właśnie oni wykorzystali niebroniony, kilkusetjardowy odcinek pozostawiony bez obsady przez elitarną Lekką Dywizję generała majora Ambrose'a Powella Hilla - było to jedyne przełamanie Konfederackiej linii w toku tej nierównej, ocierającej się o rzeź Niebieskich bitwy. Sukces dywizji Meade'a trwał krótko, wobec braku wsparcia sąsiednich jednostek Federalni zostali wyparci z wyrwy i musieli podać tyły. W kolejnym starciu pod Chancellorsville na przełomie kwietnia i maja 1863 roku, dowódca Armii Potomaku, gen.maj. Hooker z misternym planem podwójnego okrążenia wojska Lee przeprowadził wszystko niemal wzorowo, co rzadkie był częściej opóźniany przez pogodę, niż przez niefrasobliwość czy kunktatorstwo, ale w decydującym momencie przybycia na pole bitwy, wydał rozkaz obrony pozycji u stóp wzgórza, na którym stała jego kwatera - Chancellor House. Meade nie wierzył w to co się dzieje - zamiast atakować słabsze liczebnie siły Konfederacji (dysproporcja sił na korzyść Unii była ogromna ok. 133,000, z czego 106,000 na miejscu wobec 60,000 Szarych), okopywano się, co "Stary Żółw" skwitował: "Jeśli nie możemy utrzymać wzgórza, to jaki jest sens okopywać się u jego stóp?", naciskał na Hookera, by przejść do ataku, lecz bez skutku. Bitwa skończyła się bolesną porażką "najlepszej armii świata" jak lubił mówić o swojej komendzie "Fighting Joe" Hooker, manewr okrążający Jacksona w połączeniu z natarciem reszty sił Lee był zbyt wielkim zaskoczeniem dla Unii, ponadto wycofanie się z Hazel Grove - idealnej platformy artyleryjskiej sprawiło, że Chancellorsville było jedną z niewielu bitew, gdzie południowa artyleria wzięła górę nad swoim lepszym technologicznie i liczniejszym adwersarzem.

Ale Hooker nie stracił po klęsce dowództwa, Lincoln cierpliwie "trzymał lejce konia swojego dowódcy", gdy Armia Północnej Wirginii Lee maszerowała przez Maryland ku Pensylwanii. Mówiono, że celem jest Filadelfia, lecz zamiary "Szarego Lisa" były bliżej nieznane. Rankiem 28 czerwca 1863 roku do generała majora ochotników Meade'a przybył posłannik od Abrahama Lincolna, a adresat wiadomości, jeszcze zaspany, był przekonany, że został aresztowany...