Szary Duch - John Singleton Mosby (cz. II) - Generałowie Wojny Secesyjnej vol. 32

John Singleton Mosby usilnie pracował wraz ze swoimi rangersami na miano "Szarego Ducha" - jego jednostka pojawiała się znikąd za liniami unijnymi i siała postrach wśród garnizonów i pomniejszych jednostek Niebieskich tam, gdzie była najmniej spodziewana, co miało swoje plusy, ale i minusy.

↑ John Singleton Mosby (1833 - 1916) (źródło: Wikipedia)

Druga inwazja Północy przez Armię Północnej Wirginii Roberta E. Lee była w toku, kiedy 10 czerwca 1863 roku kawaleria Mosby'ego zaatakowała obóz wojsk Unii w pobliżu Seneca, Maryland, co zwróciło uwagę dowódcy korpusu kawalerii Konfederatów J.E.B. Stuarta na przeprawę przez Potomak pod Rowsers Ford. Użył on tego brodu podczas przeprawy 27 czerwca, w wyniku czego nie miał szans dotrzeć na czas pod gettysburskie pole bitwy, co pozostawiło Lee niejako w ciemności odnośnie przeciwnych mu sił Unii - kawaleria była głównie oczami i uszami armii, zaś rajd Stuarta, pomimo przyniesienia armii znaczącej liczby zapasów, był ze strategicznego punktu widzenia katastrofą dla Armii Północnej Wirginii. Gdy Stuart wreszcie się pojawił, Lee z niesmakiem zdeprecjonował wartość przywiedzionych wozów z zaopatrzeniem przez młodziutkiego kawalerzystę, na co ten zareagował złożeniem dymisji ze łzami w oczach, której Srebrny Lis nie przyjął, co więcej, przeprosił i uspokoił rozstrojonego obywatela Wirginii, wiedział bowiem jak wielką przykrość sprawił nieustraszonemu przyjacielowi zmarłego niedawno Thomasa "Stonewalla" Jacksona. Tak więc część historyków uważa, że pośrednio Mosby przyczynił się do klęski pod Gettysburgiem, jednak jest to mocno naciągane stwierdzenie. 24 sierpnia został ranny w bok podczas potyczki z Niebieskimi pod Annandale w Wirginii - wrócił do służby miesiąc później.

Partyzancki oddział Mosby'ego został wciągnięty do składu regularnej armii na przełomie 1863 i 1864 roku. Było to spowodowane faktem, iż rosło niezadowolenie wśród regularnych żołnierzy związane z faktem, że partyzanci swoją działalnością zachęcali do dezercji - niejeden Szary oddalał się od obozu swojej jednostki, by później w razie złapania wymawiać się przynależnością do partyzanckiej grupy. No i te obozy - rangersi Mosby'ego i podobne grupy nie musiały żyć w rytm obozowego drylu - noclegi zapewniali sobie sami w przychylnych domostwach, co było obiektem zazdrości regularnych wojaków. Mosby ze swojej strony łagodził te napięcia rekrutując starannie nowych ochotników oraz wymagając od nich własnych wierzchowców, co skutecznie zmniejszało odsetek maruderów chcących korzystać tylko z partyzanckich przywilejów. 1 maja 1864 roku grupa Mosby'ego była o włos od schwytania samego Ulyssesa Granta, głównodowodzącego sił Unii, ale nieobsadzony wielką eskortą piechoty pociąg specjalny wiozący upartego ohioańczyka rozminął się o minuty z kawalerzystami Konfederacji. We wrześniu "Szary Duch", mając już ugruntowaną pozycję na wschodnim teatrze działań przesadził nieco z prowokowaniem unijnego regimentu do ataku - bezczelnie jeździł wzdłuż jego linii, gdy kula wystrzelona przez jednego ze zirytowanych Jankesów roztrzaskała rękojeść jego rewolweru i przeszyła pachwinę. Także we wrześniu unioniści rozstrzelali szóstkę podkomendnych Mosby'ego schwytanych bez mundurów, a więc posądzonych o szpiegostwo. W odpowiedzi spośród jeńców Unii wylosowano szóstkę ludzi mających podzielić ten sam los, jednak jednym okazał się nieletni chłopczyk służący jako bębniarz, a dwóch innych uciekło, toteż zawisło jedynie trzech Jankesów - dopiero korespondencja z listopada 1864 roku pomiędzy "Szarym Duchem" a gorącokrwistym generałem Unii o irlandzkich korzeniach Philem Sheridanem uzgodniła, iż strony będą traktować jeńców w sposób, który zapobiegnie wrześniowym wydarzeniom.

21 grudnia Mosby otarł się o śmierć po raz kolejny, gdy spożywał posiłek z zaprzyjaźnioną rodziną nieopodal Rector's Crossroads, oddano doń strzał przez okno domu - kula przeszyła brzuch kawalerzysty dwa cale poniżej pępka, lecz ten przytomnie ukrył płaszcz wojskowy leżący na posłaniu, gdzie spał. Gdy unijny major Douglas Fazar wszedł do budynku nie rozpoznał Mosby'ego, lecz uznał ranę za śmiertelną i pozostawił nieszczęśnika na pewna, jak mu się wydawało śmierć. Mosby był w siodle dwa miesiące później, lecz jego rola w wojnie była już niewielka - wobec poddania się Lee w kwietniu 1865 roku, Mosby rozpuścił do domów swoich rangerów, którzy dosiadając swoich najgorszych koni pojechali ku unijnym liniom po pardon. Sam "Szary duch" zebrał najwierniejszych ludzi i zamierzał udać się do Karoliny Południowej, gdzie nadal działała armia wielkiego kunktatora wojny Josepha Johnstona lecz w drodze przeczytał o jej kapitulacji. Wojna dobiegła końca, ale nie dla zadziornego pułkownika (stopień otrzymał w grudniu 1864), który jeszcze przez jakiś czas unikał złapania mimo 5000 $ nagrody wyznaczonej przez rząd USA. Poddał się 17 lipca, jako jeden z ostatnich oficerów Konfederacji.

↑ Sędziwy Mosby wraz ze swoim porucznikiem Johnem S. Russelem (źródło: Wikipedia)

Po wojnie kontynuował swój żywot indywidualisty, angażując się w polityką Wirginii, o dziwo po stronie partii Republikańskiej (czyli matecznika Lincolna), co dało mu pozycję konsula w Hong Kongu, przyjaźń Granta czy późniejszego prezydenta (jednego z 4 zabitych w zamachu) Jamesa Garfielda. Zmarł w 1916 roku przeżywszy aż 82 lata i pozostawiwszy po sobie dziedzictwo najczęściej wymienianego w rozkazach dowódcy Konfederatów (Konfederacja nie używała odznaczeń za męstwo, więc takie wspomnienie w rozkazie było najwyższym indywidualnym honorem, jaki mógł otrzymać walczący pod flagą "Dixie") oraz przemyślnego dowódcy, będącego niezrównanym jeśli chodzi o partyzancką walkę za liniami wroga.