Architektura dla opornych #13 - Moda na Corten

Korozja metalu jest zjawiskiem niepożądanym. Osłabia strukturę materiału, pogarsza jego właściwości, negatywnie wpływa na wygląd. Z rdzą walczymy, przed rdzą zabezpieczamy. Zardzewiałego nie chcemy. Jest jeden wyjątek a jest nim stosunkowo nowa moda - stal kortenowska.

Fasada ze stali kortenowskiej, fot. proteusfacades.com

Rdza powstaje w wyniku utleniania stopów żelaza w wilgotnym lub kwaśnym środowisku. Rdza strukturalnie przeżera materiał negatywnie wpływając na jego wytrzymałość. Jest wiele sposobów radzenia sobie z rdzą. Metal można pomalować proszkowo, ocynkować lub po prostu użyć stali nierdzewnej albo kwasoodpornej. Można też użyć Cortenu - stali zwykłej o podwyższonej odporności na warunki atmosferyczne.

Użycie Cortenu to oswojenie się z rdzą. Potraktowanie jej jak przyjaciela a nie jak wroga. Rdza to teraz pożądany efekt, tak ma to wyglądać, ma być zardzewiałe.

Meble ogrodowe z cortenu, fot. trackdesign.net

Moda na Corten w ostatnich latach opanowała świat. Używany jest zarówno w architekturze jak i we wzornictwie przemysłowym. W stali kortenowskiej pod wpływem działania wody tworzy się powłoka ochronna przypominająca rdzę. Dzięki temu materiał jest zabezpieczony strukturalnie przed dalszą korozją. Oczywiście, w przypadku uszkodzeń mechanicznych rdza może także wejść głębiej, dlatego stali kortenowskiej używa się jedynie do celów dekoracyjnych. Nigdy nie stosuje się jej w celach konstrukcyjnych.

Corten dodatkowo rdzewieje w bardzo ładny sposób. Tradycyjnie wyhodowana rdza pomalowana lakierem bezbarwnym mocno ciemnieje, praktycznie brązowieje. Stal kortenowska wciąż pozostaje ruda. Lakierowanie jest ważne, ponieważ utrwala otrzymany wzór a także chroni osoby postronne przed zabrudzeniem. W wyniku opadów niepolakierowana rdza może być także zmyta i zabrudzić powierzchnie pod spodem.

Pracownia szkoły muzycznej w Suffolk, fot. emem.pl

Corten nadaje się do wszystkich funkcji dekoracyjnych, do jakich używano zwykłej stali. Z cortenu można tworzyć donice, kuwety, stoiska targowe, płyty elewacyjne, kasetony reklamowe, zegary i mnóstwo innych rzeczy. Do architektury i designu przebojem wdarł się w latach 2007-10 i z roku na rok staje się coraz popularniejszy. Architekci używają go zarówno we wnętrzach jak i na zewnątrz. Jednym z pierwszych znanych projektów wykonanych przy użyciu tego materiału była pracownia dla szkoły muzycznej w brytyjskim Suffolk, autorstwa pracowni Haworth Tompkins. Architekci wykonali tam z cortenu nadbudowę starej ceglanej konstrukcji, dzięki czemu wpasowali się kolorystycznie do ceglanego kompleksu. Postarzony nowy produkt nawiązywał dialog z historycznym budownictwem. Podobną nadbudowę zaprojektował duet Herzog & de Meuron w galerii sztuki CaixaForum w Madrycie w 2007 roku.

Fasada Crikoteki w Krakowie, fot. własna

Do innych znanych obiektów należą m.in. Centrum Kultury Raif Dinckok, Yalova w Turcji, autorstwa Emre Arolat Architects, budynek winnicy Chateau Barde-Haut, Saint-Emilion projektu Nadau Lavergne, Królewski Instytut Technologiczny w Sztokholmie zaprojektowany przez Tham & Videgård Arkitekter czy Dom Kultury OKE w hiszpańskiej Ortuelli, który wyszedł z pracowni AQ4 Arquitectura. W ostatnim dziesięcioleciu na świecie powstały setki obiektów wykorzystujących Corten, zarówno w budynkach użyteczności publicznej jak i w budownictwie wielo i jednorodzinnym, czy nawet w mostach, kładkach i wieżach widokowych.

Europejskie Centrum Solidarności w Gdańsku, fot. własna

W Polsce także można spotkać obiekty, w których wykorzystano ten rodzaj stali. Najbardziej znanym budynkiem jest Europejskie Centrum Solidarności w Gdańsku otwarte w 2014 roku. Za projekt odpowiedzialna była gdańska pracownia FORT. Krzysztof Ingaarden wykorzystał także corten przy projektowaniu Małopolskiego Ogrodu Sztuki w Krakowie. Korten wykorzystano również na elewacji jednego z gmachów Politechniki Lubelskiej, Muzeum Pamięci w Palmirach, Kinoteatru w Kwidzynie, Galerii Handlowej ZONE w Lublinie, Crikoteki w Krakowie czy przy ekspozycji historycznej na terenie Pałacu w Krzyżowej.

Wystawa w Krzyżowej, fot. własna

Mimo wielu realizacji Corten wciąż jest w Polsce mało znanym materiałem a architektoniczne konserwy podchodzą do niego sceptycznie. W komentarzach często można przeczytać o "designerskich garażach", "bunkrach" itp. Myślę, że do wszystkiego trzeba się przyzwyczaić i kwestią czasu jest kiedy większość dojrzy dekoracyjny aspekt rdzy.

Źródła: 1 2 3 4 5 6 7

---

#pl-architektura - architektura, wnętrza, wzornictwo, budownictwo, fotografia @mmczarnecki - moje drugie konto, tylko zdjęcia