Dziś odpoczniemy o religii, bo chciałbym się podzielić swoją refleksją na temat kondycji social media. Zwłaszcza w kontekście swoistego dwumyślenia gigantów. Z jednej strony użytkownik jest zasobem, towarem na półce. Z drugiej jest responsywnym generatorem potencjalnego przychodu. Te dwie postawy doprowadziły w obecnej chwili do sytuacji, gdy od użytkownika ważniejsi są reklamodawcy i trendy. Trendy polityczne, społeczne i rynkowe. Ale po kolei.

Jesteś tylko towarem

To nie jest truizm. Ostatnia afera z Cambridge Analytic pokazuje, że nie jesteś ważny dla Facebooka, jako twórca. Istotne jest to, że pozwolisz Facebookowi śledzić to, co robisz, zbierać dane i nimi dysponować. Nie liczy się pisanie, treści czy zdjęcia. Liczy się gdzie klikniesz, co polubisz. I co dzięki twojej zgodzie Facebook wie o twoich znajomych. Bo nie jest istotne, że ty nie pozwalasz aplikacjom na zbieranie danych. Wystarczy, że widzą Cię znajomi, mogą śledzić, co robisz. Odpowiedni dostęp aplikacji do konta znajomego, daje im dostęp do twojej aktywności. Tak jak w sprawie Cambridge Analytic, punktem wejścia był test osobowości. Wypełniło go 270 tysięcy osób, ale dzięki uprawnieniom, jakie ta aplikacja wymuszała, pobrano dane nawet kilkunastu, jeśli nie kilkuset milionów użytkowników. Poprzez śledzenie ich aktywności, danych geolokalizacyjnych, można było dokładnie sprofilować każdą akcję. Marketingową czy polityczną. Oczywiście Facebook będzie próbował odsunąć winę od siebie, bo przecież to aplikacja podmiotu trzeciego. Ale Facebook jest podmiotem, któremu użytkownicy powierzają swoje dane. I jeśli tak bezwzględnie pozwala kapitalizować te dane, to jest współwinny. Nie łudźmy się, że z innymi mediami należącymi do gigantów jest inaczej.

Wyobraźmy sobie teraz następującą sytuację.

Jestem mieszkańcem Polski i chciałbym zainwestować duże pieniądze w kopalnie Vibranium w Zimbabwe. Wiem jednak, że obecny rząd tego kraju nie wpuszcza obcego kapitału. Za rok są wybory i startuje partia/kandydat otwarty na inwestycje. Jak myślicie, ile pieniędzy potrzebuje, żeby wpłynąć na wynik tych wyborów? Mniej niż sądzicie. Zatrudniam dziesięć sprawnych internetowo osób i dwóch-trzech magików od pisania przekazów w social media. Produkują oni kilkaset lub kilka tysięcy fałszywych kont, jako mieszkańcy Zimbabwe. Zaczynamy ostro wchodzić w tematy polityczne, przesuwając opinię publiczną w kierunku faworyzowanego kandydata. Wymyślamy jakieś aferki (zobacz pizzagate), coś, co może pogrążyć oponenta. Facebook, Twitter. Reddit. To wystarczy. Kilka miesięcy intensywnej pracy i kula śnieżna zacznie się toczyć sama, w kierunku, jaki chcemy. Użytkownicy social media podłapują nasze fake newsy i teorie spiskowe. Karawana nabiera rozpędu i dostajemy to, co chcemy.

Posiadając prawdziwe dane kilku milionów użytkowników serwisu, jesteśmy w stanie zrobić to szybciej, taniej i skuteczniej. Bo wiemy gdzie ich zaczepić, jak rozegrać, klastrami, cała populację. Nie tylko w celach reklamowych, ale możemy w ten sposób sterować nastrojami społecznymi, politycznymi czy nawet trendami.

Trendy

Pisałem już o tym, dlaczego lewicowa, liberalna retoryka dominuje w sieci, zwłaszcza w serwisach gigantów. W telegraficznym skrócie – lewica, bardziej aktywna i obecna online, stanowiła większość aktywnych użytkowników sieci. Żeby tę grupę wyeksploatować, zwłaszcza w kontekście reklamowym, należało zatrudnić ludzi, którzy potrafią mówić ich językiem. Stąd na stanowiskach kierowniczych, decydujących w Google, Facebook czy Twitter, ludzie o poglądach progresywnych czy liberalnych. I stąd obecne dziś przechylenie w postawach tych gigantów social media. I ten przechył nie będzie łatwy do przesunięcia, bo media te przyzwyczaiły swoich klientów, do tego, jakiej widowni się spodziewać i jak konstruować przekazy. Najbardziej niepokojące jest to, że odpowiadając na taki trend w sieci, giganci dokonali wzmocnienia tych postaw. I dziś, jeśli klient, reklamodawca, naruszy tę retorykę, to sami użytkownicy zareagują negatywnie, bo nie dostają tego, do czego przyzwyczaiły ich i wzmocniły to, te media. Jeśli spojrzymy na afery z H&M, to wyraźnie widać działanie tych mechanizmów. Mamy, więc sytuację, w której eksploatowanie trendów stało się silnikiem napędowym tych trendów. I spirala się nakręca coraz bardziej, do tego stopnia, że całą sprawą zaczynają się interesować nie tylko ludzie przeciwni takiemu działaniu gigantów, ale też rządy:

W tym wszystkim, głęboko zakopano odpowiedzialność społeczną medium, aspiracje do obiektywizmu. I ja nie kupuje retoryki – to prywatne firmy i mogą robić, co chcą. Ok, ale wtedy niech nie uzurpują sobie prawa do bycia publicznym forum, przestrzegającym swobody wypowiedzi i wolności słowa. Niech powstaną jasne reguły, że Facebook, Google czy Twitter maja prawo do odmowy publikacji treści, które sami uznają za niezgodne z ich wytycznymi czy interesem reklamodawców, którzy są podmiotami finansującymi całe serwisy. Nie zasłaniajmy się „standardami społeczności”, bo one w tych mediach nie istnieją. Bo społeczność ma iluzję wyznaczania standardów, nie robi tego faktycznie. Patrząc na to z pewnego dystansu, bo pomimo uczestnictwa w tych platformach, traktuję je, jako narzędzia, nie, jako cele mojego działania, widzę, ze niebawem coś się będzie musiało zmienić. Wczorajszy krach akcji FB, który pociągnął za sobą cały [WallStreet](http://www.rp.pl/Gielda/303199903-Facebook-pociagnal-w-dol-amerykanskie-gieldy.html), mówi wiele. Dlatego z ciągle rosnąca radością patrzę na wzrost znaczenia mediów opartych na blockchainie, gdzie społeczność ma rzeczywisty głos. Oczywiście, jest sporo jeszcze do zrobienia, bo nie są one idealne, ale jest szansa, ze nie podzielą za kilka lat losu gigantów.

---

Jak myślicie? Dojdzie do zmian w praktykach gigantów, czy wygrają to starcie?

Dajcie znać w komentarzach! Dzięki za upvoty!