Transport jest integralną częścią naszego życia. To dzięki niemu możliwa jest codzienna podróż do pracy, szkoły czy też na zakupy. Przez wzrost liczby pojazdów w metropoliach powstają zatory drogowe, zwiększa się liczba wypadków i zaczyna brakować miejsc parkingowych. Wraz z ogólnym wzrostem technologicznym pojawia się wiele możliwości rozwoju i modernizacji istniejących struktur infrastruktury drogowej, w tym systemów parkingowych.
Głównymi czynnikami ograniczającymi rozwój takich systemów w zmieniającym się obecnie transporcie jest ograniczona przestrzeń oraz preferencje podróżujących. Prawdą jest, iż komfort podróżowania samochodem osobowym do samego celu podróży, jak i słabo rozwinięta sieć nowoczesnych parkingów to główne powody stale narastającego hałasu, liczby pojazdów i zanieczyszczeń. Polityka komunikacyjna, realizowana w sposób racjonalny, jest w stanie zredukować liczbę samochodów osobowych wjeżdżających do centrów miast. Wymaga to jednak pewnego uświadomienia użytkowników tego typu pojazdów oraz odpowiedniej promocji, a przede wszystkim rozbudowy infrastruktury zawierającej nowoczesne systemy parkingowe.
W Stanach Zjednoczonych oraz krajach Europy Zachodniej stale wprowadzane są i rozwijane systemy Park&Ride, Bike&Ride, Park&Go i inne, ale również parkingi automatyczne, które budowane są w sposób wertykalny, aniżeli horyzontalny, w celu oszczędności miejsca. Ze względu na narastające restrykcje w wyżej wymienionych krajach, podróżujący coraz częściej decydują się na wykorzystywanie takich systemów.
W miastach coraz częściej powstają parkingi połączone z infrastrukturą miejską - mają one zachęcić kierowców do poruszania się środkami komunikacji miejskiej, pieszo czy też rowerami. Działanie to ma za zadanie w znaczący sposób zredukować ilość poruszających się samochodów osobowych oraz tym samym przyczynić się do poprawy stanu środowiska ograniczając zanieczyszczenia powietrza, które stanowią istotny problem.
W niektórych polskich miastach od wielu lat podejmuje się wszelkie inne działania, które mają za zadanie redukować negatywny wpływ dużej liczby samochodów osobowych w centrach miast. Jednym z pierwszych takich miejsc był Kraków, gdzie w 1993 roku sformułowano zasady polityki transportowej, dzięki której zakładano różnego rodzaju priorytety względem transportu zbiorowego. Stale realizuje się przedsięwzięcia ograniczające wjazd prywatnych pojazdów do centrum. Dlatego też coraz częściej wprowadza się strefy płatnego parkowania lub parkowanie z określonym ograniczeniem czasowym, ale również wydzielone pasy dla autobusów oraz trolejbusów, sieci ścieżek rowerowych i wreszcie - nowoczesne systemy parkingowe, działające na zasadzie przesiadek - głównie z prywatnego samochodu osobowego na środku komunikacji publicznej (Park&Ride). Wprowadzane są również inne rozwiązania, takie jak na przykład płatny przejazd przez centrum miasta czy zakaz wjazdu do śródmieścia samochodem wyposażonym w silnik spalinowy (niezrealizowany dotychczas w żadnym z polskich miast).
Wśród nowoczesnych systemów parkowania należy wyróżnić:
- Park&Ride (przesiadka z samochodu osobowego na środek komunikacji zbiorowej)
- Park&Go (pozostawienie samochodu osobowego i wędrówka pieszo)
- Bike&Ride (przesiadka z roweru na środek komunikacji zbiorowej)
- Parkingi automatyczne (budowane w sposób wertykalny)
W Polsce najbardziej rozwijającym się nowoczesnym systemem parkingowym jest Park&Ride, który często połączony jest wraz z Bike&Ride. Warto przy tym przybliżyć preferencje podróżowania na terenie jednego z miast w naszym kraju.
Z rysunku wynika, że aż ponad połowa całego zestawienia procentowego korzysta z samochodów osobowych, przy czym tylko 11,4% z nich to pasażerowie takich pojazdów. Tylko 16,6% korzysta z komunikacji zbiorowej. Bardzo mały odsetek dotyczy również osób poruszających się rowerem, co jednak najprawdopodobniej wynika z sezonowego charakteru użytkowania tego środka transportu. Relatywnie wysoki (w porównaniu z transportem komunikacji zbiorowej) okazuje się być procent podróżujących pieszo, co z kolei może wynikać z niewielkiej powierzchni samego miasta, która wynosi tylko 79,21 km2 (40.423 mieszkańców - jest to stan na dzień 31 grudnia 2017 roku). Dla porównania te same wartości w przypadku innych polskich miast wyglądają następująco:
- Katowice - 164,64 km2 (296.262 mieszkańców)
- Gdańsk - 261,96 km2 (466.631 mieszkańców)
- Poznań - 261,91 km2 (536.438 mieszkańców)
- Gdańsk - 517,24 km2 (1.777.972 mieszkańców)
Ten sam wykres, jednakże w przypadku większych, wyżej wymienionych miast, z pewnością różni się wartościami. Nie zmienia to jednak faktu, że podróżujący bardzo chętnie wybierają indywidualny środek transportu, którym jest samochód osobowy. Pomimo wszelkich przeciwności jakimi są zatory drogowe (tudzież wydłużanie się czasu podróży), emisja spalin czy problemy wynikające ze znalezienia miejsca parkingowego, podróżujący nie są dostatecznie przekonani o przesiadkowych systemach parkingowych.
Tablica obrazuje, że niemal połowa podróży wiąże się z dojazdem z domu do pracy i z powrotem. Porównywalny odsetek dotyczy dojazdu oraz powrotu osób, które chcą się dostać do innych miejsc niż szkoła czy praca, jak na przykład centra handlowe. Znaczna większość (dokładnie 94,12%) jest związana właśnie z domem. Odnosząc się do większych miast czy całych aglomeracji, znaczący odsetek osób ma zapewnione swoje stanowisko pracy w centrum miasta i dojeżdża tam w większości przez cały tydzień roboczy. Dlatego też parkingi typu Park&Ride mają zachęcić kierowców do pozostawienia samochodu na obrzeżach miasta i dojechaniu do jego centrum za pomocą komunikacji miejskiej. Parkingi te powstają przy przystankach tramwajowych, autobusowych czy też stacjach metra. Kierowca pozostawiający pojazd na tego typu parkingu może poruszać się publicznymi środkami lokomocji za darmo lub ze zniżką, a jego biletem staję się bilet parkingowy. To jeden ze sposobów zachęcenia do korzystania z systemu Park&Ride. Nie wszędzie jednak stosuje się taką politykę działania, bowiem we Wrocławiu wśród 24-ech dostępnych parkingów Park&Ride (1450 miejsc postojowych), parkowanie jest całkowicie bezpłatne z wykorzystaniem karty UrbanCard.
Należy pamiętać, iż wprowadzenie tego typu centrum przesiadkowego w rejonie centrum miasta może się wiązać z negatywnymi konsekwencjami wynikającymi z realiów użytkowania. Przedstawione zestawienie podróżujących zilustrowane w powyższej tabeli wskazuje, że większość podróżujących po mieście to mieszkańcy, lokalni przedsiębiorcy oraz osoby podróżujące do pracy i szkoły. Istotą takiej infrastruktury jest przesiadka z samochodu osobowego na transport publiczny i przedostanie się do zagęszczonych rejonów miast w celu uniknięcia zatorów drogowych, bowiem ważny jest czas, w jakim dostaną się do swojego określonego celu.
Umiejscowienie centrum przesiadkowego w centrum miasta mija się z głównym jego założeniem. W sytuacji, w której wielu uczestników będzie próbowało się dostać do centrum, natężenia w ruchu na drogach będą większe. Należy również pamiętać, że budowa takiego obiektu musi się wiązać z wydzieleniem znacznego terenu parkingowego, by nie dochodziło do sytuacji, w których podróżujący będą zmuszeni do poszukiwania miejsc parkingowych w centralnej części miasta utrudniając tym samym ruch.
Celem powinno być zwiększenie popularności przemieszczania się komunikacją zbiorową, co znacząco przyczyni się do zmniejszenia natężeń drogowych jak i wpłynie pozytywnie na środowisko poprzez redukcję ilości przemieszczających się pojazdów, czyli czynników przyczyniających się na jego zanieczyszczenie. [9]
Odpowiednie podejście do promowania komunikacji zbiorowej powinno prowadzić do uświadomienia mieszkańców o jej zaletach. Podróżujący powinni zdawać sobie sprawę ze zmniejszenia ogólnego czasu podróży, polepszenia stanu powietrza, jak i zaoszczędzenia środków pieniężnych na paliwie i eksploatacji pojazdów własnych. Problem stanowi niechęć podróżujących do zmiany dotychczasowego trybu przemieszczania się. Wielu z nich nie zdaje sobie sprawy z tego typu możliwości redukcji kosztów własnych.
Centrum przesiadkowe
Rozwiązania sprawdzają się bardzo dobrze za granicami naszego kraju. W Sztokholmie czy Groningen przeprowadzono wiele badań i uzyskano w efekcie wiele wyników ankiet, które związane były z tym systemem. Wśród nich wytypowano najistotniejsze czynniki wpływające na korzystanie z Park&Ride:
- Niskie opłaty korzystania z parkingów
- Odpowiedni marketing (początkowo niemal połowa osób podróżujących samochodem nie myślała nawet o korzystaniu z tego systemu)
- Bezpieczeństwo parkowania
- Lokalizacja parkingu (na obrzeżach centrum, przy stacjach metra czy przystankach)
- Oznakowanie dojazdu do parkingu
Innym rozwiązaniem zmniejszenia natężenia ruchu w centrum miasta są parkingi typu Bike&Ride. Są one przeznaczone dla osób poruszających się rowerami. Użytkownicy dojeżdżają na rowerach do parkingu, a następnie przesiadają się do komunikacji miejskiej, która z kolei dowozi ich do centrum miasta. Budowa parkingu na 500 rowerów jest znacznie tańsza w porównaniu z takim samym parkingiem na 500 samochodów, a w praktyce z obu parkingów korzysta tyle samo osób. Bardzo rzadko jednym samochodem osobowym do pracy czy szkoły podróżuje więcej niż jedna osoba. Parkingi Bike&Ride stanowią naturalne uzupełnienie węzła przesiadkowego, które z jednej strony będą zachęcać kierowców – mieszkańców okolicznych osiedli do przesiadania się na transport publiczny, a z drugiej strony, dzięki stosownemu parkingowi rowerowemu, rozszerzać zasięg oddziaływania węzła komunikacji miejskiej i kolejowej, zwiększając liczbę osób skłonnych w ogóle zrezygnować z samochodu. Takie rozwiązanie jeszcze lepiej przyczynia się do obniżenia kosztów czy zanieczyszczenia powietrza.
System Bike&Ride kilkukrotnie zwiększa zasięg oddziaływania szybkiej kolei aglomeracyjnej czy szybkiego tramwaju, dlatego też przy np. każdej holenderskiej stacji stoi kilkaset lub nawet kilka tysięcy stojaków rowerowych.
Ponadto na uwagę zasługuje jeden z największych na świecie parkingów rowerowych, znajdujący się przy stacji Kasai w Japonii. Może on pomieścić około 9500 rowerów, a obsługiwany jest za pomocą zautomatyzowanego systemu. Czas dostępu do roweru po wywołaniu jest krótszy niż pół minuty. Jest to system coraz częściej wprowadzany w Japonii ze względu na bardzo dużą liczbę osób, poruszających się tam tymi jednośladami.
System Bike&Ride to bardzo dobra alternatywa podróżowania, jednakże dla znacznej większości osób określana mianem sezonowej. W okresie chłodnych czy też śnieżnych, deszczowych lub upalnych dni, udział osób korzystających z tego systemu bardzo znacząco się pomniejsza.
W dużych aglomeracjach miejskich bardzo często ciężko jest o przestrzeń, na której mogłyby powstać parkingi. Rozwiązaniem tego problemu są parkingi automatyczne, dzięki nim na małej powierzchni można zaparkować większą ilość pojazdów. Postęp techniczny wymaga wprowadzenia ulepszeń wpływających na szybkość działania urządzeń i systemów, a także uproszczenie ich obsługi. Dotyczy to również parkingów samochodowych.
Coraz częściej wprowadzane są systemy wspomagające zarządzanie parkingami. Systemy te umożliwiają płynny ruch samochodów oraz lepsze zapełnienie miejsc parkingowych. Przy wjazdach i w miejscach, gdzie kierowcy podejmują decyzje odnośnie kierunku dalszej jazdy, za pomocą cyfrowych tablic system pokazuje, w którym kierunku należy skręcić, aby znaleźć wolne miejsce parkingowe oraz samą liczbę wolnych miejsc na tym parkingu. Wolne miejsca są oznaczone za pomocą diod. Puste miejsce najczęściej oznaczone jest kolorem zielonym, zaś zajęte kolorem czerwonym. Rozwiązanie to powoduje, że kierowcy znajdują miejsce szybciej oraz w czasie jego szukania zużywają mniejszą ilość paliwa, a także nie utrudniają płynnego ruchu pozostałym uczestnikom. Istnieją systemy oparte na czujnikach ultradźwiękowych, ale monitorują one jedynie przestrzeń i pozwalają tylko na określenie czy dane miejsce parkingowe jest zajęte czy wolne. Najnowsze systemy oparte są na kamerach i pozwalają na monitorowanie każdego pojedynczego miejsca na parkingu. Są one przystosowane do odczytywania tablic rejestracyjnych oraz danych dotyczących zachowania i wyglądu użytkowników. Zastosowanie takiego systemu na skalę całego miasta byłoby bardzo innowacyjnym rozwiązaniem.
Dzięki systemom bezpaletowym można budować zautomatyzowane parkingi, gdzie głównym przenośnikiem dla każdego z samochodów jest przenośnik wahadłowy. Samochód wjeżdża na miejsce wjazdowe a przenośnik przesuwa się pod nim i delikatnie podnosi go w górę pod każdym z kół. W momencie gdy samochód znajduje się na przenośniku jest transportowany na docelowe miejsce parkingowe i opuszczany. Specjalne rozwiązania oferuje się pod kątem dużych parkingów wielopoziomowych. Wykorzystywane są przy tym pionowe transportery dostarczające samochody na poszczególne poziomy, gdzie są odbierane za pomocą przenośników poziomych przewożących na miejsce parkingowe. Struktura tego typu parkingu znacznie zmniejsza zagęszczenie przestrzeni miejskiej. Systemy automatycznych parkingów są rozwiązaniem problemu braku miejsc parkingowych w dużych miastach, przy czym w Polsce takie rozwiązania są jeszcze małopopularne.
Parkingi automatyczne skojarzone są z parkingami budowanymi w sposób wertykalny, a nie horyzontalny (jak w przypadku najzwyklejszych parkingów). Pozwala to na swego rodzaje uporządkowanie i oszczędność bardzo dużej ilości przestrzeni, która może zostać wykorzystana w inny sposób. Takiej przestrzeni w szczególności brakuje w centrach miast.
Według Rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa, od 1 stycznia 2018 roku obowiązują nowe wymiary miejsc parkingowych i wynoszą one 2,5 metra szerokości oraz 5 metrów długości (szerokość miejsca parkingowego dla osób niepełnosprawnych to 3,6 metra). Oznacza to, że powierzchnia takiego miejsca postojowego wynosi 12,5 m2 (lub 18 m2 dla niepełnosprawnych). Zakładając zatem teoretycznie budowę parkingu o stu miejscach postojowych, powierzchnia ta zwiększy się odpowiednio do 1250 m2 (nie uzwględniając miejsc dla niepełnosprawnych). Znaczną część można zaoszczędzić, budując konstrukcje automatyczne (jak na rys. 6.). Biorąc pod uwagę wertykalną budowę parkingu, oszczędność miejsca w przypadku takiego parkingu wyniesie nawet kilkaset metrów kwadratowych. To przestrzeń, którą można spożytkować na budowę budynku mieszkalnego czy pawilonu.
Znaczący wpływ może mieć również emisja spalin. Wedle rys. 1., na terenie miasta Mikołów, aż 51,3% podróżujących to osoby korzystające z samochodów osobowych jako kierowcy. Gdyby zatem założyć, że każdy mieszkaniec Mikołowa podróżuje, ten sposób przypadałby na ponad 20 tys. ludzi, co jest równoznaczne z taką samą liczbą samochodów. Gdyby zatem czysto teoretycznie odjąć 1000 samochodów osobowych na rzecz 40 autobusów (na każdy z autobusów zatem przypadałoby 25 kierowców aut), wtedy:
Tablica powyżej przedstawia wartości emisji spalin trzech związków pomnożonych przez wcześniej założoną ilość samochodów osobowych oraz autobusów (odpowiednio 1.000 i 40). Na jego podstawie sporządzono wykres:
Grafika pokazuje redukcję emisji CO2 oraz cząstek stałych PM przy zadanych założeniach. Wedle wykresu zmieniła się również emisja NOx na niekorzyść transportu zbiorowego. Należy jednak pamiętać, że w rzeczywistości wiele samochodów osobowych produkuje nawet 0,5 g/km tego związku, zatem bilans jest bardzo ruchomy.
Budowa nowoczesnych systemów parkingowych, takich jak np. Park&Ride, przynosi szereg korzyści, jednakże pod warunkiem odpowiedniej lokalizacji oraz właściwej promocji. W naszym kraju tylko mała część podróżujących korzysta z takich dogodności z powodu stale rozwijającego się przedsięwzięcia. Promocja ma tu bardzo duże znaczenie odnośnie uświadomienia ludzi o korzyściach. Spory odsetek osób nadal nawet nie wie, czym taki system rzeczywiście jest. Przyczynia się to do polepszenia jakości powietrza poprzez redukcję zanieczyszczeń, ale też skracanie zatorów drogowych, a przede wszystkim obniżenie kosztów użytkowania samochodu osobowego. Jeszcze lepszą efektywnością wykazuje się Bike&Ride, choć korzystanie z tego systemu jest podyktowane sezonowością, a niesprzyjające warunki pogodowe powodują niechęć podróżujących. Gdy problemem jednak okazuje się ulokowanie tego typu parkingu, z pomocą przychodzą inne rozwiązania, takie jak parkingi automatyczne. Przyczynia się to oszczędności terenu.
ODNIESIENIA:
- COST 342: Parking policy measures and their effects on mobility and the economy, Park and Ride, sierpień 2005.
- http://ibikekrakow.com/2010/05/14/krakowski-system-bikeride-ma-szanse-powodzenia/.
- https://dziennikzachodni.pl/centrum-przesiadkowe-w-mikolowie-to-najwieksza-inwestycja-ostatni ch-lat- wizualizacje/ar/13218585.
- https://dzwignice.info/baza-wiedzy/artykuly/automatyczne-systemy-parkingowe.
- https://www.logistyka.net.pl/bank-wiedzy/transport-i-spedycja/item/download/
- Przedsiębiorstwo projektowo - usługowe „INKOM” sp. j. opracowanie multimodalnego modelu ruchu dla miasta Mikołów wraz z analizami towarzyszącymi.
- Przedsiębiorstwo projektowo - usługowe „inkom” sp. j. opracowanie multimodalnego modelu ruchu dla miasta Mikołów wraz z analizami towarzyszącymi. etap II. część 2. wykonanie analiz wraz z opracowaniem multimodalnego modelu ruchu dla miasta.
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 14 listopada 2017 r.
- Stienstra S.: Park and Ride, okoliczności sprzyjające, warunki i wymagania w świetle doświadczeń różnych krajów”, Zeszyty Naukowo-Techniczne SITK w Krakowie, Kraków 2003.
- Suchorzewski W.: Raport o stanie komunikacji miejskiej, Warszawa 1998.
- Trela M.: Emisja zanieczyszczeń i koszty zewnętrzne wynikające z eksploatacji elektrycznego autobusu miejskiego w Polsce w porównaniu do autobusu spalinowego, Logistyka - nauka, Kraków 2014
- wikipedia.org
- www.tokyo-icc.jp/guide_eng/info/09.html.
Bardzo dobre opracowanie. U nas raczej nie ma warunków, a to pęknie rura w oczyszczalni, a to wybory, zbieranie ofiar manifestacji i ponowne układanie kostki... Zbyt wiele przeszkód w życiu codziennym. A jak się chwilowo sytuacja uspokaja, to okazuje się że kadencja się kończy a nowa ekipa może mieć inny pomysł i szkoda marnować środki na rozpoczęcie inwestycji. Można by je przeznaczyć na podkop do Smoleńska bo to sprawa honorowa. Szkoda.
Bardzo żałuję, że wcześniej przeoczałem Twoje wpisy, są naprawdę super.
Downvoting a post can decrease pending rewards and make it less visible. Common reasons:
Submit
@tipu curate
Downvoting a post can decrease pending rewards and make it less visible. Common reasons:
Submit
Upvoted 👌 (Mana: 0/3)
Downvoting a post can decrease pending rewards and make it less visible. Common reasons:
Submit
Congratulations @simson1! You have completed the following achievement on the Steem blockchain and have been rewarded with new badge(s) :
You can view your badges on your Steem Board and compare to others on the Steem Ranking
If you no longer want to receive notifications, reply to this comment with the word
STOPVote for @Steemitboard as a witness to get one more award and increased upvotes!
Downvoting a post can decrease pending rewards and make it less visible. Common reasons:
Submit