سالها است که دانشمندان دربارهی طول روز در سیارهی زهره به اتفاق نظر نرسیدهاند. به نظر میرسد دادههای جدید بتواند این موضوع را برای همیشه روشن کند.
گردش وضعی سیارهی زهره بسیار آهسته است، بهطوریکه یک چرخش این سیاره به دور خود بر اساس روزهای زمینی، تقریباً ۲۴۳ روز طول میکشد. تازه این سرعت چرخش گهگاه تغییر میکند. باید دانست که گرچه سیارهی زهره بسیار کُند به دور خود میچرخد، ولی اتمسفر این سیاره بسیار سریعتر چرخش میکند، بهطوریکه در هر چهار روز زمینی، اتمسفر زهره یک بار به دور آن میچرخد. گرچه از گذشته مشخص بود که سرعت چرخش سیارهی زهره متغیر است، ولی علت این تغییرات سرعت گردش وضعی مشخص نبود.
Artist’s impression of the surface of Venus. Image credit: ESA
بر اساس تصاویری که از فضاپیمای آکاتسوکی (あかつき) از آژانس فضایی ژاپن به زمین مخابره شده است، علت این تغییرات حرکت وضعی مشخص شده است. در یک مطالعهی جدید که اخیراً در مجلهی علوم زمین نیچر (Nature Geoscience) منتشر شده است، محققان نشان دادند که به علت تعامل بین اتمسفر زهره که با سرعت در حال چرخش است و سطح این سیاره که دارای آتشفشانها و کوههای زیاد است، سرعت گردش وضعی این سیاره تغییر میکند.
تصویربرداری از سطح سیارهی زهره کار آسانی نیست، نه فقط به خاطر اینکه چرخش این سیاره متغیر است، بلکه نیز به این دلیل که سطح این سیاره به طور دایمی در پشت پوشش ضخیمی از ابرها قرار دارد.
محققان به این نتیجه رسیدند که به علت اینکه باد در جهتهای متغیر به طرف بالا و پایین به کوههای زهره برخورد میکند، به طور خالص نیرویی بر کوه وارد میشود و منجر به تغییراتی در گردش این سیاره میشود.
بر این اساس، به نظر میرسد که بر اثر تعامل بین اتمسفر و کوههای سیارهی زهره، تکانهی زاویهای (angular momentum) ایجاد میشود. تحقیقات جدید نشان میدهد که این تکانهی زاویهای منجر به تغییرات گردش وضعی این سیاره میگردد.
Reference
T. Navarro, G. Schubert, & S. Lebonnois: Atmospheric mountain wave generation on Venus and its influence on the solid planet’s rotation rate. Nature Geoscience (18 June 2018). DOI: 10.1038/s41561-018-0157-x