فوران آتش‌فشان توبا

فوران عظیم آتش‌فشان توبا (Toba) حدود ۷۵ هزار سال قبل اتفاق افتاد. این آتش‌فشان در محلی که امروزه دریاچه‌ی توبا را در سوماترای اندونزی تشکیل می‌دهد، قرار داشته است. در این زمینه، نظریه‌ای ارائه شده است که بیان می‌کند که این رویداد باعث یک زمستان آتش‌فشانی عظیم به مدت ۶ تا ۱۰ سال شد که به دنبال آن احتمالاً حدود هزار سال هوا سرد بوده است.

گفته شده است که حدود ۷۰ هزار سال قبل، جمعیت انسان‌ها در روی کره‌ی زمین به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای کاهش یافته است، به‌طوری‌که حتی انسان‌ها در خطر انقراض قرار داشتند. به نظر می‌رسد که عامل این مسئله فوران عظیم آتش‌فشان توبا بوده است.

باید دانست که پیوند بین این دو رویداد و اصولاً نظریه‌ی زمستان عالم‌گیر کاملاً مورد مجادله هستند و درباره‌ی آنها اتفاق نظر وجود ندارد. با این حال، تحقیقات زیادی در این زمینه انجام شده و شواهد علمی مختلفی به دست آمده است.

حجم گدازه‌های آتش‌فشانی حاصل از فوران عظیم آتش‌فشان توبا صد برابر بیشتر از فوران کوه تامبورا (Tambora) در اندونزی در سال ۱۸۱۵ بوده است که موجب شد که سال ۱۸۱۶ در نیم‌کره‌ی شمالی «سال بدون تابستان» باشد.

دانشمندان اظهار می‌دارند که فوران این آتش‌فشان باعث یک زمستان آتش‌فشانی در سرتاسر زمین شده است، به‌طوری‌که متوسط دمای سطح کره‌ی زمین ۳ تا ۵ درجه‌ی سانتی‌گراد کاهش پیدا کرده است.

برخی از برآوردها حاکی از آن است که در جریان فوران عظیم آتش‌فشان توبا، حدود ۶ میلیارد تُن دی‌اکسید گوگرد وارد اتمسفر شده است. بر اساس شبیه‌سازی‌های کامپیوتری، این میزان عظیم دی‌اکسید گوگرد توانسته است به مدت سه سال دمای هوا را حدود ۱۵ درجه‌ی سانتی‌گراد کاهش دهد، و تا چندین دهه بعد از آن دما بسیار سرد بوده است، که منجر به از بین رفتن بسیاری از شکل‌های حیات در روی زمین شده است.

با وجود آنکه در زمینه‌ی برآوردها اتفاق نظر وجود ندارد، ولی دانشمندان در این نکته اتفاق نظر دارند که چنین فوران عظیمی که در توبا اتفاق افتاده است، احتمالاً منجر به لایه‌های بسیار گسترده‌ی سقوط خاکستر و تزریق گازهای سمی به داخل اتمسفر شده است، به‌طوری‌که اثرات گسترده‌ای بر روی آب‌وهوا و اقلیم در سرتاسر جهان داشته است.