انتقال خون و گروه‌های خونی

انتقال خون یکی از عمل‌های متداول در پزشکی است که در آن خون اهدا شده از طریق ورید بازو به بدن فرد گیرنده انتقال داده می‌شود. این عمل می‌تواند در موارد از دست دادن خون به علت جراحی یا صدمه نجات دهنده جان بیمار باشد. در برخی از موارد نیز مشکلات خونی در بیمار وجود دارد که با انتقال خون درمان می‌شود. معمولاً انتقال خون عوارض مهمی به دنبال ندارد و در مواردی هم که عوارض بروز می‌کند، غالباً خفیف است.

Blood transfusion
_{^{Image credit: Wikimedia Commons}}

خون کامل حاوی اجزای متعددی است، متشکل از گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید، پلاسما، و پلاکت‌ها. گاه برای انتقال خون تنها یکی از این اجزا انتقال داده می‌شود. در برخی موارد نیز از خون کامل استفاده می‌شود که حاوی تمام اجزای خون است. ولی انتقال خون کامل زیاد استفاده نمی‌شود. محققان در حال تلاش برای ساختن خون مصنوعی هستند، ولی هنوز جایگزین خوبی برای خون انسان ساخته نشده است.

همان‌طور که در بالا گفته شد، در صورتی که انتقال خون با رعایت شرایط لازم صورت پذیرد، اثرات جانبی چندانی به دنبال ندارد. در موارد نادری ممکن است عوارض شدیدی حتی تا چندین روز بعد بروز کند. عوارض شایع انتقال خون شامل واکنش‌های آلرژیک هستند، که ممکن است باعث کهیر، خارش، و تب شوند.

یکی دیگر از مشکلاتی که ممکن است به دنبال انتقال خون بروز کند، انتقال عفونت‌های خونی مانند HIV، هپاتیت B یا C، است که اینها بسیار نادر هستند.

واکنش‌های شدید نیز که به صورت نادر ممکن است بروز کند، شامل واکنش همولیتیک ایمنی حاد، واکنش همولیتیک تأخیری، و بیماری پیوند علیه میزبان هستند.

برای جلوگیری از واکنش‌های ایمنی لازم است که قبل از انتقال خون آزمایش سازگاری انجام شود. گروه‌های خونی ABO و Rh از نظر سازگاری تست می‌شود.

یکی از نکاتی که در مورد سازگاری گروه خونی شایان توجه است، این است که در گذشته تصور می‌شد که گروه خونی O منفی دهنده‌ی همگانی است و می‌تواند به تمام افراد خون بدهد. با این حال، اخیراً مشخص شده است که حتی گروه خونی O منفی نیز ممکن است آنتی‌بادی‌های داشته باشد که باعث واکنش‌های شدید در حین انتقال خون شود. بر این اساس، آزمایش سازگاری باید برای انتقال خون انجام شود.

با این حال، باید در نظر داشت که در موارد اورژانسی که مثلاً گروه خونی بیمار مشخص نیست و دسترسی به آزمایش‌های پیشرفته‌تر نیز وجود ندارند، می‌توان برای نجات جان بیمار گروه خونی O منفی را به هر بیماری تزریق کرد.