وقتی که نوزاد دچار زردی میشود، به معنای آن است که سطح بیلیروبین در خون نوزاد افزایش یافته است. بیلیروبین مادهای است که برای سلولهای مغز اثر سمی دارد. در صورتی که زردی شدید باشد، امکان دارد که بیلیروبین وارد مغز شود و به سلولهای مغز آسیب برساند. به این وضعیت آنسفالوپاتی حاد بیلیروبین گفته میشود. با درمان زودرس و سریع زردی میتوان از آسیب ماندگار و قابل توجه مغز جلوگیری کرد.
آنسفالوپاتی حاد بیلیروبین علایم متعددی را در نوزاد ایجاد میکند. بهعنوان مثال، در این وضعیت، نوزاد بیعلاقه میشود و به زحمت از خواب بیدار میشود. صدای جیغ نازکی دارد. به خوبی مکش ندارد و خوب شیر نمیخورد. امکان دارد که بدن به طرف پشت حالت قوسی پیدا کند. تب و استفراغ نیز میتواند از دیگر علایم این وضعیت باشد.
Image credit: Paediatric Society of Ghana
در صورتی که آنسفالوپاتی حاد بیلیروبین منجر به آسیبهای دایمی در مغز شود، به آن کرنیکتروس گفته میشود. تلاشهایی که برای درمان زردی صورت میگیرد، به منظور جلوگیری از صدمات و آسیبهای ماندگاری است که بر اثر کرنیکتروس در نوزاد ایجاد میشود.
کرنیکتروس میتواند منجر به حرکات کنترل نشده و غیرارادی در کودک شود، که نوعی فلج مغزی (cerebral palsy) محسوب میشود. معمولاً در کرنیکتروس، چشم کودک همیشه به بالا خیره میشود. ممکن است کودک دچار کاهش شنوایی شود. تکامل مینای دندان نیز در این بیماران دچار اختلال میشود.
با توجه به عوارض خطرناک و ماندگاری که بر اثر زردی در نوزادان ایجاد میشود، لازم است که مسئلهی زردی در نوزادان، خصوصاً نوزادانی که به صورت نارس به دنیا میآیند و وزن تولد زیر حد طبیعی دارند، توجه کافی مبذول شود، و در صورت لزوم، درمان سریع و بهموقع برای جلوگیری از بروز عوارض ناشی از زردی انجام پذیرد.
یکی از اقدامات مهمی که میتواند در جلوگیری از بروز زردی در نوزادان نقش داشته باشد، توجه به تغذیهی نوزاد است. همانگونه که گفته شد، در صورتی که نوزاد خوب شیر نخورد، بدن دچار کمآبی میشود و چرخهی رودهای‑کبدی بیلیروبین نیز مختل میشود. در نتیجه، خطر زردی و شدت آن افزایش پیدا میکند. بنابراین، در صورتی که نوزاد تغذیهی خوبی داشته باشد و خصوصاً اینکه با شیر مادر تغذیه شود، میتوان تا حدودی از بروز زردی در دورهی نوزادی جلوگیری کرد. البته بهطوریکه گفته شد، عوامل دیگری نیز در بروز زردی در نوزادان دخالت دارند که در پیشگیری باید به این عوامل نیز توجه کرد.