"လိြဳင္ေကာ္ၿမိဳ႕ "
--------–-------______________
လိြဳင္ေကာ္ၿမိဳ႕သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ တစ္စိတ္တစ္ေဒသျဖစ္ေသာ ကယားျပည္နယ္၏ ၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္ပါသည္။
ဘီလူးေခ်ာင္းအေနာက္ဘက္႐ွိ ေတာင္ကေလးကိုအစဲြျပဳကာ ႐ွမ္းလူမ်ိဳးတို႔က လိြဳင္ေခၚ ဟု စတင္ေခၚေဝၚခဲ့ပါသည္။ ႐ွမ္းဘာသာစကားအရ လိြဳင္=ေတာင္၊ ေခၚ=တစ္သီးတစ္ျခားစီတည္႐ွိသည္ ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္ျဖစ္၍ လိြဳင္ေခၚ၏ အဓိပၸါယ္သည္ တစ္သီးတစ္ျခားစီတည္႐ွိေသာေတာင္ ဟူ၍ျဖစ္ပါသည္။ ထိုမွတစ္ဆင့္ ကာလေရႊ႔လ်ားလာေသာအခါ လိြဳင္ေခၚ မွ လိြဳင္ေကာ္ ဟု အမည္တြင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ လိြဳင္ေကာ္ေတာင္ကို ေရႊေတာင္ဟုလည္း ေခၚေဝၚၾကေသးသည္။
ကယားအမ်ိဳးသားမ်ားသည္ လိြဳင္ေကာ္ၿမိဳ႕ကို "ဆီရိေဒါ" ဟုလည္းေခၚေဝၚၾကျပန္ေသးသည္။ ဆီ=ၾကက္ ၊ ရိ=မဂၤလာ႐ွိေသာ ၊ ေဒါ =ရြာ ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္ျဖစ္၍ ဆီရိေဒါသည္ ၾကက္႐ိုးေဗဒင္အရ မဂၤလာ ႐ွိေၾကာင္းေဖာ္ၫႊန္းသည့္ရြာျဖစ္သည္။ ျမန္မာသကၠရာဇ္ (၁၂၀၀)ျပည့္ႏွစ္ [ခရစ္သကၠရာဇ္ - ၁၈၃၈ ခုႏွစ္ ] တြင္ ဦးသီရိ ႀကီးမွဴးကာ တည္ေထာင္ခဲ့ေသာၿမိဳ႕ျဖစ္၍ "သီရိေဒါ" ဟုလည္းေခၚေဝၚခဲ့ဖူးပါသည္။
ထို႔ျပင္ မင္းတုန္းမင္းသည္ အေ႐ွ႕ကရင္နီေစာလေဖာ္(စတုတၳေျမာက္ေစာလေဖာ္မင္းႀကီး) အား ျမင္ကြန္းမင္းသားကိုစစ္ခ်ီရာ၌အကူအညီေပးခဲ့သည္ကိုအသိအမွတ္ျပဳေသာအားျဖင့္ ရတနာပံုေနျပည္ေတာ္သို႔ဖိတ္ေခၚကာ ပဗၺတသီဟရာဇာ ဘဲြ႔တံဆိပ္ႏွင့္ ကရင္နီေျမာက္ပိုင္း ကို "ကႏၱရဝတီၿမိဳဝ့္" ဟူ၍ ကြ်န္းတိုင္ျကီးတြင္ ေရႊစာလံုးမ်ားထြင္းကာ ခ်ီးျမႇင့္ေျမႇာက္စားခဲ့သည္။ထိုေမာ္ကြန္းတိုင္ကို လိြဳင္ေကာ္ၿမိဳ႕၏ေျမာက္ပိုင္းထိပ္တြင္ စိုက္ထူထားခဲ႔သည္။ ၁၉၁၁ ခုနွစ္ခန္႔ ေစာဖ်ာစဝ္ခြန္လီလက္ထက္တြင္ ဆရာႀကီးဦးဘေအးက ကႏၵရဝတီၿမိဳ႕ ဟု "တ" အစား "ဒ" ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲကာ စိမ့္စမ္းေတာေတာင္မ်ားႏွင့္သာယာတင့္ဆန္းေသာၿမိဳ႕ဟု အဓိပၸါယ္ရေစခဲ့ပါသည္။ လိြဳင္ေကာ္-ေမာ္ခ်ီး ကားလမ္းမ ေဖာက္လုပ္ရာတြင္ မလြတ္သျဖင့္ ေမာ္ကြန္းတိုင္ကို မူလစိုက္ထူရာေနရာမွ လမ္း၏အေ႐ွ႕ဘက္ျခမ္းသို႔ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့ပါသည္။ ယခုအခါ မူလေမာ္ကြန္းတိုင္သည္ေဆြးေျမ႔သြားခဲ့ၿပီျဖစ္၍ ကယားျပည္နယ္အစိုးရက ကြၽန္းတိုင္အစား ကြန္ကရစ္တိုင္အျဖစ္ မူလပံုစံအတိုင္း ျပဳျပင္စိုက္ထူခဲ့ပါသည္။ခရစ္သကၠရာဇ္ (၁၉၁၃) ခုႏွစ္တြင္ ကႏၵရဝတီေျမာက္ပိုင္းဆိုင္ရာ လိြဳင္ေကာ္ၿမိဳ႕၏အမတ္ျဖစ္ေသာ ဦးနီက လိြဳင္ေကာ္ၿမိဳ႕ကိုထပ္မံျပဳျပင္ခဲ့ပါသည္။
လိြဳင္ေကာ္ၿမိဳ႕သည္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ၂၉၅၀ ေပ တြင္ တည္႐ွိပါသည္။ လိြဳင္ေကာ္ၿမိဳ႕၏ ပွ်မ္းမွ်အပူခ်ိန္သည္ 22°C ျဖစ္ၿပီး ႏွစ္စဥ္မိုးေရခ်ိန္မွာ 1300/100mm=130cm ခန္႔ျဖစ္သည္။ အျမင့္ဆံုး 30°C ျဖစ္ၿပီး အနိမ့္ဆံုး 18°C ျဖစ္သည္။ လိြဳင္ေကာ္ၿမိဳ႕တြင္ ကယားတိုင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္အတူ ဗမာ၊ကရင္၊႐ွမး္၊ပအိုဝ့္၊အင္းသားႏွင့္အျခားတိုင္းရင္းဒာ
လူမ်ိဳးမ်ားစုေပါင္းေနထိုင္ၾကပါသည္။
ေမေလး(ကႏၵရဝတီ)
ကိုးကား-ကယားျပည္နယ္ႏွင့္သမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ား