The Triangle of Life

ငလ်င္လႈပ္ရင္ စားပြဲေအာက္မွာေနပါတို႔၊ တံခါးက်ည္းေဘာင္ေအာက္မွာ ေနပါတို႔ အစရိွသျဖင့္ အရပ္ေျပာစကားေတြရိွတာကို ၾကားဖူးၾကမွာပါ။
အဲဒါေတြအားလံုးကို ေခါင္းထဲက ထုတ္ပစ္လိုက္ပါေတာ့။ အခုေဆာင္းပါးကို ဖတ္ၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ စာဖတ္ပရိတ္သတ္ေတြရဲ႕ အေတြးအေခၚေျပာင္းသြားနိုင္ၿပီး တစ္ေန႔တစ္ေန႔မွာ သင္တို႔ရဲ႕ အသက္ေတြကို ကယ္တင္နိုင္္ဖို႔ အေထာက္အကူျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။

(Doug Copp ၏ “The Triangle of Life” ေဆာင္းပါးကို ဘာသာျပန္ဆိုပါသည္)

ကၽြန္ေတာ့နာမည္က ေဒါက္တာေကာ့ပ္ပါ။ ကၽြန္ေတာ္ဟာ ကမၻာေပၚမွာ အေတြ႕အၾကံဳ အရင့္ဆံုးကယ္ဆယ္ေရးအဖြဲ႕အစည္းျဖစ္တဲ့ အေမရီကန္အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ကယ္ဆယ္ေရးအဖြဲ႕ ARTI ရဲဲ႕ကယ္ဆယ္ေရးအႀကီးအကဲနွင့္ သဘာဝေဘးအႏၱရယ္စီမံခန္႔ခြဲေရးမွဴးရာထူးကို ရရိွထားသူပါ။ ကၽြန္ေတာ္ဟာ ၿပိဳက်ေနတဲ့ အေဆာက္အအံု (၈၇၅) ခုထဲကို တြားသြားဝင္ေရာက္ခဲ့ဖူးပါတယ္။

ကမၻာ့ႏိုင္ငံေပါင္း (၆၀)ေက်ာ္က ကယ္ဆယ္ေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႔ တြဲဖက္လုပ္ေဆာင္ခဲ့ဖူးျပီး အခ်ိဳ႕နိုင္ငံေတြမွာဆိုရင္ ကယ္ဆယ္ေရးအဖြဲ႕ေတြကိုေတာင္ တည္ေထာင္ေပးခဲ့ဖူးပါတယ္။ ၁၉၈၅ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္းမွာ ကမၻာေပၚမွာ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့သမွ် အႀကီးစားသဘာဝေဘးအႏၱရာယ္တိုင္းမွာ ဝင္ေရာက္ တာဝန္ထမ္းဖူးပါတယ္။

၁၉၈၅ခုနွစ္၊ မကၠဆီကိုစီးတီး ငလ်င္ျဖစ္ၿပီးတဲ့ေနာက္ပိုင္း ကြ်န္ေတာ္ ေက်ာင္းတစ္ေက်ာင္းထဲကို အရင္ဆံုးတြားသြားဝင္ေရာက္တဲ့အခါမွာ ေက်ာင္းသားကေလးငယ္အားလံုး သူတို႔ေတြရဲ႕စာသင္စားပြဲေတြေအာက္မွာ ရိွေနတဲ့ျမင္ကြင္းပါပဲ့။ ဒါေပမယ့္ကေလးေတြအားလံုး အရိုးေတြ စိစိညက္ညက္ေၾကတဲ့အထိပိမိေနၾကတာကို စိတ္မခ်မ္းေျမ့ဖြယ္ျမင္ေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။

တကယ္လို႔သာ ကေလးငယ္ေတြဟာ အခန္းအလယ္ေလွ်ာက္လမ္းထဲက သူတို႕ေတြရဲ႕ စာသင္ခံုေတြနဲ႔ ေဘးကပ္လ်က္လဲေလ်ာင္းေနခဲ့မယ္ဆိုရင္ေတာင္ အသက္ဆံုးရႈံးခ်င္မွ ဆံုးရႈံးၾကရမွာပါ။
အရွင္ဆံုးေျပာပါမယ္။ အေဆာက္အအံုးတစ္ခု ၿပိဳက်တဲ့အခါ မ်က္နွာၾကက္ေတြရဲ႕ အေလးခ်ိန္ဟာ ပရိေဘာဂေတြရဲ႕အေပၚတည့္တည့္ကိုသက္ေရာက္တာေၾကာင့္ ေအာက္တည့္တည့္မွာ ရိွတဲ့ အရာဝတၱဳအားလံုးေၾကမြသြားၾကပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ အဲဒီအပ်က္အစီးပံုရဲ႕ ေဘးေနရာေလးေတြကေတာ့ ကလိုင္မ်ားအျဖစ္က်န္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေနရာအလြတ္ေတြကို ကြ်န္ေတာ္က “အသက္ကယ္ႀတိဂံ” လို႔ အမည္ေပးထားပါတယ္။

အရာဝတၱဳတစ္ခုဟာ ႀကီးမားေတာင့္တင္းေလ ပိုမိုခိုင္ခံ့ေလျဖစ္လို႔ သူတို႔ရဲ႕ေဘးက ကြက္လပ္ဟာလည္း ပိုၿပီးႀကီးမားနိုင္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ လူသားေတြအေနနဲ႕ အဲဒီေနရာလြတ္ထဲမွာ ေဘးမသီရန္မခေနထိုင္နိုင္ဖို႔ အခြင့္သာသြားေစပါတယ္။

ငလ်င္ေၾကာင့္ၿပိဳပ်က္ေနတဲ့ အေဆာက္အအံုပံုေတြကို တီဗြီမွာ ေတြ႕ရတဲ့အခါ အသက္ကယ္ႀတိဂံေတြကို လိုက္ၿပီးေရတြက္ၾကည့္ပါ။ ၿပိဳပ်က္ေနတဲ့ အေဆာက္အအံုတစ္ခုအထဲမွာ အမ်ားဆံုး ဂ်ီၾသေမႀတီပံုသဏၭာန္ကေတာ့ ႀတိဂံျဖစ္ၿပီးေနရာတကာမွာ ေတြ႕ရပါလိမ့္မယ္။

ေဘးကင္းဖို႔ လက္တို႔အညႊန္း

၁။ ငလ်င္လႈပ္လို႔ အေဆာက္အအံုတစ္ခုၿပိဳေတာ့မလို ဟန္ျပင္ေနရင္ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ တစ္ခုခုေအာက္ထဲဝင္ပုန္းဖို႔ေလာက္ပဲ သိၾကလို႔ အေဆာက္အအံုပိေသၾကရပါတယ္။ စာေရးစားပြဲေတြ ကားေတြအစရိွတဲ့အရာေတြ ေအာက္ဝင္ပုန္းသူေတြဟာ အျဖစ္ဆိုးနဲ႔ၾကံဳေတြၾကရပါတယ္

၂။ ေခြးေတြေၾကာင္ေတြနဲ႔ကေလးငယ္ေတြဟာ သေႏၶသားေလာင္းပံုစံ အတိုင္းေခြအိပ္ေလ့ရိွတာကို ျမင္ဖူးၾကမွာပါ။ ငလ်င္လႈပ္ၿပီဆိုရင္လည္း အဲလိုအေနအထားနဲ႔ ေျမႀကီးေပၚမွာ လဲေလ်ာင္းေနသင့္ပါတယ္။ ဒါဟာ သဘာဝကေပးတဲ့ ေဘးကင္းလံုျခံဳေရးအသိပညာပါပဲ။ ေခြေခါက္ေနျခင္းအားျဖင့္ ေနရာလြတ္ေသးေသးေလးထဲမွာ အသက္ရွင္ရက္က်န္ရိွဖို႔ အခြင့္သားသြားေစပါတယ္။ အလြယ္တကူျပားခ်ပ္မသြားနိုင္တဲ့ ဆိုဖာခံု၊ ခုတင္အစရိွတဲ့ ထုထည္ႀကီးႀကီး အရာေတြေဘးမွာေခြေခါက္ေနလို႔ရမယ့္ ေနရာလြတ္မ်ိဳးေတြရိွတတ္ပါတယ္။

၃။ ငလ်င္လႈပ္ေနစဥ္ကာလအတြင္းမွာပ်ဥ္ေထာင္အိမ္ေတြဟာ အလံုျခံဳဆံုးပါပဲ့။ သစ္သားဟာ ေကြးလြယ္ ညြတ္လြယ္လို႔ ငလ်င္လိႈင္းေတြနဲ႔အတူ အလိုက္သင့္လႈပ္ရွားနိုင္ပါတယ္။ ပ်ဥ္ေထာင္တစ္လံုးၿပိဳက်တယ္ဆိုဦးေတာ့၊ ေနရာလြတ္ေတြ အမ်ားႀကီးခ်န္ထားခဲ့ပါလိမ့္မယ္။ ဒါအျပင္ ပ်ဥ္ေထာင္အိမ္ေတြဟာ ၿပိဳက်ရင္ ပိမယ့္ အေလးအခ်ိန္လည္းနည္းပါးပါတယ္။
အုတ္တိုက္ေတြကေတာ့ ငလ်င္လႈပ္ရင္ အုတ္ခ်ပ္ေတြအျဖစ္ တစ္စစီၿပိဳကြဲသြားတတ္လို႔ ေအာက္မွာရိွေနမယ့္လူေတြအတြက္ အႏၱရာယ္ရိွပါတယ္။

၄။ ညအခ်ိန္ငလ်င္လႈပ္တဲ့အခါကုတင္ေပၚမွာ တိုက္တိုက္ဆိုင္ဆိုင္ေရာက္ေနရင္ ကုတင္ေဘးကိုသားလိွမ့္ခ်လိုက္ပါ။ ငလ်င္လႈပ္ရင္ ကုတင္ေဘးလိမ့္ဆင္းဖို႔ အၾကံျပဳခ်က္ေတြကိုသာ ကုတင္ေျခရင္းျမင္သာတဲ့ေနရာမွာ ကပ္ထားေပးႏိုင္မယ္ဆိုရင္ လူအေသအေပ်ာက္နည္းသြားနိုင္ပါတယ္။

၅။ ငလ်င္လႈပ္ခ်ိန္မွာ တံခါး၊ ဒါမွမဟုတ္ ျပတင္းေပါက္ကေနထြက္ေျပးဖို႔ အခ်ိန္မရေတာ့ဘူးဆိုရင္ ဆိုဖာႀကီးႀကီး ဒါမွမဟုတ္ ဗီရိုႀကီးႀကီးေဘးမွာ ေခြေခါက္ၿပီးေနလိုက္ပါ။

၆။ တံခါးက်ည္းေဘာင္ေအာက္မွာ ဝင္ပုန္းေနတဲ့သူေတြဟာ ေသဆံုးၾကရပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ငလ်င္လႈပ္လို႔ က်ည္းေဘာင္ျပဳတ္ထြက္သြားခ်ိန္မွာ အေပၚကအုတ္၊ အဂၤေတအစရိွတာေတြ ၿပိဳက်လာႏိုင္လို႔ အခန္႔မသင့္ရင္ ခႏၶာကိုယ္ နွစ္ပိုင္းျပတ္သြားနိုင္ပါတယ္၊

၇။ ေလွခါးခြင္ထဲမွာ ဘယ္ေတာ့မွမေနပါနဲ႔။ ေလွခါးေတြဟာ ပင္မအေဆာက္အအံုနဲ႔ တစ္ဆက္တည္းမရိွတတ္ဘဲ ပုခက္လႊဲသလို ယိမ္းခါေနေအာင္ တည္ေဆာက္ထားတတ္တာမို႔ ငလ်င္လႈပ္ၿပီဆိုရင္ ျပဳတ္က်လာၿပီးေအာက္မွာရိွတဲ့ သူေတြကို ေလွခါးထစ္ေတြက အပိုင္းပိုင္းခုတ္ျဖတ္ပစ္တတ္ပါတယ္။ အေဆာက္အအံုမၿပိဳက်နိုင္ဘူးဆိုရင္ေတာင္ ထြက္ေျပးေနတဲ့သူေတြနဲ႔ ေလွခါးျပည့္သြားၿပီး ျပဳတ္ထြက္သြားနိုင္တဲ့ အႏၱရာယ္ရိွလို႕ ေလွခါးၾကံ့ခိုင္မႈကို မျပတ္စစ္ေဆးသင့္ပါတယ္။

၈။ နံရံေတြရဲ႕ အတြင္းဘက္ထက္ အျပင္ဘက္မွာ ေရာက္ေနေစဖို႔ႀကိဳးစားပါ။ အတြင္းဘက္မွာ ေရာက္ေနလို႔ အေဆာက္အအံုၿပိဳက်ခဲ့ရင္ ထြက္ေပါက္ရွာမရျဖစ္တတ္ပါတယ္။

၉။ ငလ်င္လႈပ္ခ်ိန္မွာ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္အတြင္းဝင္ေရာက္ပုန္းေအာင္းသူေတြဟာ ျပင္ပက အရာေတြသူတို႔အေပၚပိတဲ့ခါ ထြက္ေျပးလို႔မရဘဲ ပိေသၾကရပါတယ္။
တကယ္လို႔သာ ကားထဲကထြက္လာၿပီးကားေဘးနားမွာ ကပ္လ်က္ေခြေခါက္အိပ္ေနရင္ေတာင္ အသက္ရွင္သန္မႈအခြင့္အေရး ပိုရိွေနပါေသးတယ္။ ကားေတြဟာ ဘယ္ေလာက္ပိပိသူတို႔ရဲ႕ေဘးကပ္လ်က္မွာ သံုးေပေလာက္ကြက္လပ္က်န္ခဲ့တတ္ပါတယ္။ ဒီကြက္လပ္ေလးဟာ အသက္ကယ္ႀတိဂံပါပဲ့။

၁၀။ ၿပိဳက်ပ်က္စီးေနတဲ့ သတင္းစာတိုက္ေတြနဲ႔ စာရြက္အသံုးမ်ားတဲ့ အျခားရံုးေတြကို ဝင္ေရာက္ၾကည့္ရႈဖူးတဲ့အေတြ႕အၾကံဳအရ စကၠဴေတြဟာ လြယ္လြယ္နဲ႔ျပားကပ္မသြားတတ္တာေတြကို ေတြ႕ရပါတယ္။ စကၠဴပံုႀကီးေဘးနားမွာဆိုရင္ေတာ့ ေနရာလြတ္ႀကီးႀကီးမားမား က်န္တတ္ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ေတြကို ၁၉၉၆ခုနွစ္မွာ လက္ေတြ႕စမ္းသပ္ၾကည့္ၿပီးသားျဖစ္ၿပီး တူရကီအစိုးရ၊ အစၥတန္ဘူလ္ၿမိဳ႕အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႕နဲ႔ ARTI ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္ခဲ့တဲ့ စမ္းသပ္ခ်က္မွာ သိပၸံနည္းက် အေျဖထြက္ခဲ့ပါတယ္။

ကၽြန္ေတာ္တို႔ ပူးေပါင္းအဖြဲ႕ဟာ လူသားတို႔ရဲ႕ခံစားမႈအတိုင္းသိရိွ ခံစားနိုင္တဲ့ လူတူစက္ရုပ္ (၂၀)ကို ေက်ာင္းတစ္ေက်ာင္းနဲ႔ ေနအိမ္တစ္လံုးထဲထည့္ၿပီး အေဆာက္အအံုေတြကို ၿဖိဳခ်ၾကည့္ခဲ့ပါတယ္။
စက္ရုပ္ (၁၀) ရုပ္ကို ေအာက္ထဲေျပးဝင္ပုန္းတဲ့ စနစ္အတိုင္း ေနရာခ်ထားခဲ့ၿပီး က်န္တဲ့စက္ရုပ္ (၁၀)ရုပ္ကိုေတာ့ ကၽြန္ေတာ့ရဲ႕ အသက္ကယ္ႀတိဂံနည္းစနစ္ အတိုင္းေနရာခ်ထားခဲ့ပါတယ္။ အေဆာက္အအံုၿပိဳက်သြားၿပီးတဲ့ေနာက္မွာေတာ့ ကြ်န္ေတာ္တို့ ပူးေပါင္းအဖြဲ႕ဟာ အေဆာက္အအံုအပ်က္ထဲဝင္ၿပီး မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီအခါမွာ တစ္ခုခုေအာက္ ေျပးဝင္ပုန္းတဲ့နည္းကို သံုးရင္ အသက္ရွင္စရာလမ္းမျမင္တဲ့ အေနအထားေတြမွာ အသက္ကယ္ႀတိဂံနည္းစနစ္ကို သံုးတဲ့သူေတြဟာ အသက္အႏၱရာယ္ကေန လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာဖို႔ ရာႏႈန္းျပည့္ရိွေနတာကို ေတြ႕ခဲ့ရပါေတာ့တယ္။

ဒီဥပမာကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ငလ်င္လႈပ္ၿပီဆိုရင္ ျပာယာခတ္မသြားပဲ ခိုင္ခံ့ပစၥည္းေတြရိွတဲ့ေနရာေတြ ေဘးေကြးေကြးကေလးဝင္ထိုင္ေနတတ္ဖို႔လိုအပ္တယ္ဆိုတာ သိၾကမယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။

ကမၻာႀကီးမွာ သဘာဝေဘးအႏၱရာယ္ေတြ ပိုမိုျဖစ္ပြားလာလို႔ လူသားေတြရဲ႕ အသက္အႏၱရာယ္ပိုမိုရိွလာတဲ့အတြက္ တစ္ခုခုျဖစ္လာခဲ့လို႔ရိွရင္ အဆင္သင့္ျဖစ္ေနေစဖို႔ မိမိေနထိုင္ရာ အိမ္၊ ပတ္ဝန္းက်င္မွာ အသက္ကယ္ပစၥည္းေတြ မ်ားမ်ားစားစား ထားရိွဖို႔လိုအပ္ပါမယ္။ ကိုယ့္ပတ္ဝန္းက်င္မွာ အသက္ကယ္ႀတိဂံဘယ္နွခုရိွႏိုင္တယ္ဆိုတာကို ႀကိဳတင္ရွာေဖြထားသင့္ပါတယ္လို႔ အၾကံျပဳလိုက္ပါရေစ။