Bir parça güneş bir parça merak

Evrene her baktığımızda şaşırmak için bir sebep bulabiliyoruz. Hatta ömrümüz bu kadar limitli olmasa bile her baktığımızda şaşıracak bir şey bulabiliriz. Bugün bize en yakın yıldızlardan biri olan Güneş'e yakından bakalım.

Güneş büyük yıldızlar arasında değildir. Hatta Güneş büyük bir yıldız olsaydı başımız biraz dertteydi diyebilirim. Çünkü büyük yıldızların ömrü daha kısadır. Kütleleri nedeniyle çekirdeklerinde daha büyük basınç olduğu için çok daha hızlı reaksiyonlar meydana gelir. Yok olma süreci ise ayrı bir hikaye :)

_Kaynak

Küçük yıldızımız Güneş'e dönersek... sürekli füzyon tepkimeleri ile enerji üretmektedir. Yani iki hafif atomun bir araya gelerek daha ağır bir atoma dönüşmesi şeklinde olur. Yaklaşık 600 milyon ton hidrojenin helyuma dönmesi bir saniye kadar sürer. Yani güneş her saniyede 600 milyon ton kadar hidrojen kaybeder. Merak etmeyin hala milyarlarca yıl yetecek kadar hidrojeni var :)

Tahminlere göre Güneş yaklaşık 5 milyar yaşındadır. Yapısında az miktarda bulunan ağır metalleri saymazsak yüzde doksan hidrojen ve yüzde on helyumdan oluşuyor diyebiliriz. Saniyede 600 milyon ton helyum üretiyor ama oranın 89/11 olduğunu görecek kadar uzun yaşayabileceğimizi sanmıyorum :)

Güneş tükettiği hidrojenlerin tamamını helyuma dönüştüremez. Enerji olarak bu düzeyde gerçekleşen tepkimelerde kütle korunum kanunu tam olarak çalışmaz. Çünkü artık kimyasal tepkimelere göre çok daha büyük enerjili tepkimelerden bahsediyoruz. Bu nedenle Güneş her saniye birkaç milyon ton kütle kaybına uğrar. Ortaya çıkan büyük enerji kütle kaybından gelir. Hatta ünlü E=mc2 formülü ile açığa çıkan enerji hesaplanabilir.

Yani ben değil biriniz hesaplayabilir :)

_Kaynak

Güneş ile doğrudan alakası olmasa da Neil Tyson'ın bir anısını anlatmak istiyorum. "Evren o kadar şaşırtıcı ki neden insanlar çocuklarına yalanlar üretiyor anlamıyorum. Ben çocuklarım üzerinde yaptığım deneylerde bu sorunu çözdüğümü düşünüyorum :)" diyordu. Gelelim Tyson'ın keyifli deneyine;

Küçük kızının dişi çekildikten sonra kızına; "Duyduğuma göre dişini yastığının altına koyarsan gece diş perisi dişini almaya geliyor ve dişinin yerine para bırakıyormuş." der.
Ertesi gün kızı heyecanla gelir. "Baba diş perisi geldi. Bak para bırakmış" Tyson istediği anı yakalamış olur. Kızına "nereden biliyorsun diş perisi olduğunu?" der. Kızı verecek bir cevap bulamaz. Daha sonra düşen dişi için odasına biri girerse ses çıkarsın diye birçok eşya koyar. Diş perisini yakalamak için düş kapanları kurar. Fakat bu kadar önlemden sonra diş olduğu gibi kalır. Tyson'ın kızı çoktan düşünmeye başlamıştır. Sonraki gün okulda arkadaşlarını örgütler. "Dişlerimiz yerine para koyanların ailemiz olduğunu düşünüyorum. Kimse dişini yastık altına koyduğunu ailesine söylemesin. Neler olacak bakalım"

Merak edebileceğimiz ve diş perisi kadar inanılmaz bir evren var dışarıda. Kimseye çocuklarını nasıl yetiştireceğini söylemek haddim değil. Fakat merak etmelerini, araştırmalarını sağlarsanız keşfetmek istedikleri bir evren olur. Doğruyu bulmak için sorgulayacaklardır.

Bilgi verici bir yazı yazma niyetindeydim ama yine biraz dağıldım. Umarım faydalı olmuştur :)