Blokzincir "doğrudan" hayat kurtarabilir

Geçtiğimiz günlerde Microsoft'un kurucusu Bill Gates, Reddit’in “Ask Me Anything / Bana İstediğini Sor” oturumuna katıldı. Sorulardan birinin kripto paralar üzerine olması şaşırtıcı değildi. Şaşırtıcı olan, şimdilerde kendini hayır işlerine adamış olan bir zamanların teknoloji girişimcisinin, kripto paraların doğrudan ölümlere sebep olduğu cevabını vermesiydi.
Gerçekten ölüme mi sebep oluyor? Nasıl?

”Kripto paraların en temel özelliği anonim olmaları. Ben bunun iyi bir şey olduğunu düşünmüyorum. Hükümetin kara para aklayanları, vergi kaçıranları, teröre maddi destek verenleri tespit edebilmesi iyi bir şey… Şu anda kripto paralar fentanil ve diğer uyuşturucuları satın almakta kullanılıyor; yani bir bakıma doğrudan ölüme sebebiyet veren nadir teknolojilerden biri.”

İyi olduğunu düşünmediği şeyler ve iyi olduğunu düşündüğü şeyler hakkında boş laflarına rağmen bir konuda kesinlikle haklı. Kripto paralar konusunda değil tabii. Paranın –ister dijital ister bildiğimiz anlamda paranın- istenen her şeyi –anonimlik de dahil- satın alabildiğini Bill Gates’in herkesten iyi bilmesi lazım. Kim bilir, belki dünyanın en zengin beş adamından biri olmanın da kendine göre güçlükleri vardır.
Her neyse, fentanil konusunda haklı.
Fentanil ve diğer uyuşturucuları satın almak kötü bir şey. İster dijital parayla alın ister klasik parayla. Bu kesinlikle kötü bir şey.
Daha da kötüsü, fentanil satın aldığını bile bilmeden fentanil satın almak.

ÖLÜMCÜL KOKTEYL: FENTANİL + REÇETELİ AĞRIKESİCİLER
Son zamanlarda fentanil ile sahte haplar yapılıyor ve Oxycodone, Xanax gibi markalar altında piyasaya sürülüyor. Sonuç? Reçeteli ilacını kullandığını zanneden pek çok hastanın aşırı dozdan ölümü.
Üstelik konu sahte ilaçlar olduğunda bu bir bakıma devede kulak. Aslına bakarsanız Dünya Sağlık Örgütü (WHO) uzun zamandır sahte ilaçların büyük bir tehdit olduğunu söylüyor. Rakamlar tüyler ürpertici: WHO’nun açıkladığına göre gelişmekte olan ülkelerde her 10 ilaçtan biri ¹ ve internette satılan ilaçların yüzde 50’si hileli². Sahte ilaçlar yüzünden ölümlerin sayısı yılda bir milyonu buluyor³.

Şimdi, Bill Gates’i bilmem ama ben eğer sağlığımı geri kazanmaya çalışırken ölmek istemiyorsam sahte ilaçlar konusunda çok dikkatli olmalıyım.
Hatta, ne bileyim, şeffaf olmadığı ve kontrolsüz olduğu için ilaç satışlarını toptan yasaklamalıyız belki de. Ne de olsa gayet doğrudan ölümlere sebep oluyorlar.
Ah, ama bir saniye.
İlaç gerçekse bazı çok önemli faydaları da olabiliyor değil mi? Hastalıkları iyileştirmek ve hayat kurtarmak falan gibi mesela! Bu yüzden belki gerçek ilaçlara ulaşmanın daha şeffaf bir yolunu bulmayı tercih edebiliriz.
Neyse ki birileri bunun bir yolunu çoktan bulmuş.

TAKİP SİSTEMİ

FarmaTrust her bir yasal ilaç paketini takip etmenin bir yolunu bulmuş. İlaç yasal üreticiden çıktığı anda FarmaTrust tarafından takibe alınıyor ve böylece tedarik zincirine herhangi bir sahte ilacın sızması engellenmiş oluyor.
Kolay görünüyor, ha? Madem bu kadar kolaydı niye şimdiye kadar kimse yapmadı ki?
Bunun cevabı blokzincirde -kripto paraların arkasındaki teknolojide- yatıyor. Aslına bakarsanız FarmaTrust, blokzincirin en iyi uygulamalarından biri. Hatırlayın, parada blokzincir teknolojisini nasıl kullanıyoruz? Yapılan her bir işlemi, geriye dönüşlü olarak değiştirilemeyen bloklarla takip ederek. Takip ettiğiniz şey ister para olsun ister ilaç, mantık aynı. Blokzincir sonradan değiştirilemez kayıtlar oluşturduğundan, takip ettiğiniz ilacın orijinal ilaç olduğundan emin olabilirsiniz.
FarmaTrust, FTT ve ZOI token’larıyla çalışıyor (kripto parayla değil).

Fakat açıkçası sistemin nasıl çalıştığı beni o kadar da ilgilendirmiyor. Ve farkındayım, tedarik zincirlerine sızan sahte ilaçların sayısını azaltmak başlı başına önemli bir gelişme ama bu ilaçlar yüzünden ölme ihtimali olan biri olarak bu da benim beklentilerimi tam karşılıyor diyemem. Son kullanıcı olarak aklımda tek bir soru var aslında:

Elimdeki hapı yutmadan önce onun gerçek olup olmadığını bilmemin bir yolu var mı?

Var. Son kullanıcılar FarmaTrust App’i üzerinden ilacın gerçek olup olmadığını kontrol edebilecekler.
İnanılmaz değil mi?
Bu ‘gerçek’ten hayatımı kurtarabilir!

MAKUL FİYATLAR

Öte yandan, Bill Gates kadar zengin olmayıp da hayatta olmanın da kendine göre zorlukları var.
Gelişmekte olan ülkelerde ilaçlar çok pahalı. Çoğu burada üretilmiyor, dolayısıyla ithal etmek gerekiyor ve bu da tedarik zincirine yeni halkalar ekleyerek fiyatları yükseltiyor.
Aslında bildiğim kadarıyla gelişmiş ülkelerde de ilaçlar pahalı. Amerika’da fiyatların yüksek olmasının başka bazı karmaşık sebepleri var ama geri kalan ülkeler genel olarak ilaç tedarik zincirindeki hantallığın bedelini ödüyor.
FarmaTrust buna da bir çözüm bulmuş.
FarmaTrust Zoi platformu, blokzincir teknolojisini yapay zekâ ve gelişmiş veri analitiği ile entegre ederek tedarik zincirinde verimliliği artırmayı vaat ediyor. Bu sayede otomatik raporlama, otomatik denetim, otomatik ödeme yapılabiliyor. Bunlar ilaç şirketlerinin, üreticilerin, lojistik ve tedarikin hatta hükümetlerin ve yasal düzenleyicilerin iş yükünü azaltan hizmetler olmalı zannımca.
Böyle parçalı bir tedarik zincirinde tamamen otomatikleşmeye geçmeyi sağlayan bir teknolojiyi benim anlamam zor. Ama bu sanırım daha “uygun maliyetli ilaçlar”, buna bağlı olarak da “daha makul ilaç fiyatları” demek ki işte bunu gayet iyi anlıyorum.

Geçenlerde Bill Gates, “The Big Bang Theory”ye konuk oldu.
Dizide, başında olduğu vakıf, makul fiyatlı aşılar geliştirmek için ortaklık kurabileceği bir ilaç şirketi arıyordu.
Öyle görünüyor ki şu veya bu sebepten bir noktada hepimiz bir gün makul fiyatlı ilaçlar arayışına girebiliriz ve o gün geldiğinde bulduğumuz ilaç bir de “gerçek” olsa şahane olmaz mı?

Daha fazla bilgi ve kaynak:

• FarmaTrust Website
• FarmaTrust WhitePaper
• FarmaTrust Telegram
• FarmaTrust Reddit
• FarmaTrust BitcoinTalk
• FarmaTrust Twitter
• FarmaTrust Facebook
• FarmaTrust Linkedin
• FarmaTrust Medium
• FarmaTrust Instagram
• ¹:
• ²:
• ³:

Resimler kaynak: FarmaTrust

Not: Bunu bir yarışma için İngilizce yazdım ama sonra belki tr topluluğunda da blokzincirin yeni kullanım alanlarına ilgisi olanlar vardır diye çevirdim. Söylememe bile gerek yok herhalde: Yatırım tavsiyesi değildir.