IMF (International Monetary Fund), 1944 yılında ABD'de Birleşmiş Milletler tarafından kurulmuş bir ekonomik oluşumdur. Belirli amaçları vardır ve üye devletler için bu amaçlar uğruna çalışırken bundan ziyade daha çok "borç veren" sıfatıyla tanınır.
IMF'ten borç almanız için ödemeler silsilesinde çaresiz kalmış bir durumda olmanız gerekir çünkü borç almak kolay değil. Borç aldıktan sonra diğer ülkelerden ve(ya) oluşumlardan borç alma olanağınız daha çok yükseliyor çünkü borç verme lüksüne sahip diğer kimseler de IMF'in borç verme konusunda izlediği yolu referans alıyor. ( ÇİN, ABD Vizesine sahip olunca diğer ülkelerden daha rahat vize almanız gibi düşünün)
Tabiki IMF'in başından beri dünyada bazı görevleri var, bunlar kısaca şöyle sıralanabilir:
- Üye ülkelerin arasında ödeme bilançosu açığı bulunan ülkelere kısa vadeli krediler vererek nefes aldırmak
- Üye ülkelerin kur politikalarını denetlemek
- Üye ülkelerin dış ticaret ortamında daha özgür (liberal) bir politika izlemesini sağlamak
- Üye ülkelerle ödeme konusunda sıkıntı çektiği resmi kurumlar ve ticari*ler arasında arabuluculuk yapmak.
Bu amaçların ne kadar gerçekleştirilebildiği ayrıca bir tartışma konusu.
Peki IMF ülkelere borç verecek kaynağı nereden buluyor? Sorusu insanların aklına çok sık gelmeyen fakat gelince de yanıtlamakta çok zor olan sorulardan.
Cevap kısmen basit.
IMF, üye ülkelere belirli bir kota koyar. Bu kota hazırlanırken ülkelerin yurt içi gücü ve dış ticaret hacmi göz önünde bulundurulur. Bu kotaya parayı yatıracak devlet, %75 kendi para biriminden %25 dolar cinsindne parayı yatırır.
Bu durum ülkenin fon ödeyeceği miktarı , fondan çekeceği kredi miktarını ve oy gücünü belirler.
IMF kredileri kısa sürelidir ve düşük faizlidir. Ortalama 3-4 yıllık bir süre belirlenir. Ve tabiki IMF borç alan ülkeyi serbest bırakmaz, bazı şartlar sunar. Bu şartlar:
- Ülkedeki kamu giderleri kısılsın. (Tasarruf)
- Ülkede vergi artırımı yapılsın.
- Para arzı kısılsın (Ekonomide dönen toplam para)
- Serbest piyasa politikası izlensin.
- Ulusal paranın değeri düşürülsün.
2000 yılından beri IMF'in dünya ticaretinde hedeflerine ulaşamaması, yetkinin ABD başkanının elinde bulunması, az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelerin safında olması gerekirken gelişmiş ülkelerin safında bulunması, Nato ve Batı ile iyi geçinen diktatörlüklere kredi sağlaması vb. sebeplerden dolayı IMF'e karşı protestolar global olarak artmıştır.
Ülkemizdeki en büyük örnek, 2009 yılında Bilgi Üniversitesinde konuşma yapan IMF Başkanı'na bir öğrenci tarafından 'ayakkabı' fırlatılması protestosudur.
Yazımı okuduğunuz için teşekkürler, yapıcı eleştirilerinizi ve yorumlarınızı belirtirseniz çok sevinirim. Takip edebilirsiniz.
Eğer konu ve yazı hoşunuza gittiyse FED'i anlattığım yazımı okuyabilirsiniz.
FED (Federal Rezerv Sistemi) Nedir?