Efsane yönetmen ''David Lynch''

Efsane 1946 yılında dünya 'ya gözlerini açmış.Sinema kariyerine kısa metrajlı filmlerle başlamış olup bunlardan ilki 1967 yılında çekmiş olduğu Six Men Getting Sick'tir , ilk uzun metrajlı filmi olarak 1977 yılında Eraserhead'i çekmiştir.Filmin adından da anlaşılacağı gibi filmin temelinde farklılıklar olduğu görülmektedir.Filmlerindeki belirgin imzalara gelecek olursak ; ilk göze çarpanlardan biri hiç kuşkusuz ki garip kamera açılarıdır. Oda içerisinde uzakta ve alışılmışın dışında bir açıda yerleştirdiği kamerası bazen tepede bir güvenlik kamerası açısndan (Lost Highway), bazen bir kristal küremsi açıdan (Wild at Heart) görüntü alır ve bunu temel sanat üzerine olan eğitimini resim üzerine almasına yorabiliriz.Uzaktan kısık sesle gelen gürültüleri (kısacası background seslerini) çok güzel kullanır. Deformasyona uğramış görüntülere çok yer vermesinden ötürü de David Lynch sinemasında ne kadar önemli bir yere sahip olduğunu görmekteyiz. Ayrıca görsel kod olarak duman kullanmaktadır.Duman bir sonu ,ölümü ya da tehdidi sembolize etmekle kalmaz bazen de biraz daha ileri gidip insanın kendine verdiği zararın ya da intiharın yerini bile alabilir.Karanlık ve tekin olmayan atmosferi akıl karmaşasının ve anlaşılmazlığın gösteriminde bir yardımcı unsur olarak kullanmaktadır. Bunların yanı sıra müziklerinin çoğunu kendisi elden geçirmektedir.Filmlerindeki vurucu sahneleri kendisinin ayarlaması ,senaryoları kendi yazması, müziğe el atıyor olması yönetmesi kısacası her şeyde kendinin olmasından dolayı ayrı bir çekicilik meydana gelmektedir.Filmi çekerken oluşturmaktadır .Nasıl yani diyeceksiniz ? Şöyle filmlerindeki senaryoların bir kısmını yazıyor ve filmin çekimlerine başladıktan sonra film o yola kendi giriyor.O yola girişi rahatlıkla görebileceğimiz filmleri Blue Velvet,Lost Highway,Mulholland Dr ve Inland Empire'dır.Sanat dünyasında David Lynch'i kimisi yüceltirken kimisi yerinde dibine sokar.Ayni şey izleyiciler içinde geçerlidir.Kendileri benim en sevdiğim yönetmendir.Eğer filmlerindeki düşünce yapısını o felsefeyi anlayabilirseniz, anlatılamayacak seviyede filmleri sizi cezbeder ve içine çeker.Ama o farkındalığa ulaşmak hiç de kolay değildir bu sebepten ötürü birden fazla kez izlemeniz gerekebilir. Hayata bakış açısını seyirciye aktarırken sembolik ve metaforik ögeleri çok ön planda tutmaktadır. Yaşlı insanlar ,teni soluk adamlar,aşırı makyaj, yolda giden bir arabanın içindeki muhabbet sahnesi kısacası hiçbir şey göründüğü gibi ve dekor amaçlı değildir.Filmlerinde devamlılık ve rasyonellik yoktur ...

Eraserhead
Bu aynı edebiyattaki Kafka'nın kazandırdığı Kafka vari terimini sinemaya uyarlayan ilk uzun metrajlı filmdir.Rahatsız edici,karanlık, iç daraltıcı ve metaforik yapıları bolca görmekteyiz.

Elephant Man(Fil Adam)
En meşhur dramıdır.İzlemesi baya sıkıntılıdır. Gerçek bir hikayeden uyarlanmış ağır bir dram filmidir.Kişi bedenin ardında kalan ruhu gözardı ettiğinde tacize ve işkenceye maruz kalacağını ,farklı olan kisinin dışlanması ve ona duyulan nefret üzerine yoğunlaşarak bizlere toplumun oluşturduğu o vahşeti ve korkunçluğu gözler önüne serer .Film o dramı içimizde yaşatarak kült filmler arasındaki yerini almıştır.

Blue Velvet(Mavi Kadife)
Anladığınızı sandığınız aslında hiçbir şey anlamadığınız ,beyin yakıcı ilk filmidir.Artık Lynch tarzının yavaş yavaş oturduğunu söyleyebileceğimiz filmdir.Başı sonu belli olmayan, kendi içinde tutarlı fakat rasyonel olmayan bir eserdir. Gerçekçi taban arıyorsanız bu filmi izlemeyin ve oradan direk uzaklaşın.David temposu biraz düşüktür .Öte yandan da sinema dünyasına mesajını verdiği ve ben geliyorum kıpırtısını hissettirdiği bir filmdir.

Wild at Heart(Vahşi Duygular)
Kitaptan uyarlama olan ve türkceye Vahşi Duygular olarak çevrilmiş eseridir.Nicolas Cage ile Laura Dern’in oynadığı karanlık, şiddet dolu bir yol öyküsüdür. Tarantino varimsi diyebileceğimiz ve tarzının dışına çıktığı ilk filmidir. Kendi tarzının dışında da film yapabileceğini de sinema dünyasına kanıtlamıştır(Her şeyi yaparım edasıyla). İyi hoş filmdir çünkü netice de David abimizdir .1999’da “The Straight Story” ile herkesi şaşırtarak tekrar kendi tarzının dışına çıktı.

Lost Highway(Kayıp Otoban)
Blue Velvet- Lost Highway - Dr Muholland diye yüksele yüksele gelen serinin ikincisidir.Karanlık atmosfer ön planda tutulmustur.Sıkıcı gelebilir.Metafor bombasıdır.Karakterlerin bilinçaltına iner o yetmez bir de bizimkine iner.Kısacası bir kez daha tuhaf ve rahatsız edici tarzını konuşturarak ve anlaşılması güç bir film olarak eleştirmenlerden karışık tepkiler almıştır.

Muholland Dr(Mulholland Çıkmazı)
Mulholland Drive yapı ve izlenilen yol bakımından Lost Highway’le benzerlikler taşımaktaydı.Üçleme demek isterken bunu anlatmak istemiştim.Düş ve gerçek dünyanın sınırları o kadar inceydi ki , somut ve soyut katmanlar birbirine karışıyordu ve olay kurgusu zorlayıcı bir hal alıyordu. Her ne kadar Blue Velvet'te hissettirmiş olsa da hikayeye yerleştirilen metafor ve imgeler önceki hiçbir filminde bu kadar fazla olmamıştı..Yani kafanızdan dumanların çıktığını izlerken hissedebiliyorsunuz ve büyük ihtimalle her izlediğinizde farklı bir noktayı yakalayacağınız filmlerindendir.

Inland Empire
Mulholland Dr den sonra çıtayı biraz daha yükselten David amca , karmaşık kurgu takıntısını kalbi diyebileceğimiz çektiği uzun metrajlı son filmidir.Film Mullholland Dr ve Lost Highway in temelindeki düş ve gerçek dünya arasındaki o tül burada tamamen kalkmış bu da karmaşıklığın dozunu son noktaya taşımıştır .Ayrıca bizlere birer decoder görevi yükleyip bizler filmi izlerken bizleri onun da bizi izleğini hissedebiliriz. Sadece bu filmde değil Blue Velvet te baskın olmamakla birlikte Lost Highway ve Mulholland Dr filmlerinde baskin bir sekilde hissedebiliriz.Birçok sinema eleştirmenin bile tam anlayamadığı noktaları olan bir filmdir.Film çekileli tam 11 sene oldu fakat hiçbir yönetmenin bu seviyeye ulaşamadığını söyleyebilirim.

Gelecek postlarda filmlerin detaylı incelemesini yapacağım görüşmek dileğiyle ...