Paranın Hikayesi

Her gün hayatımızın da kullandığımız bir kağıt parçası.Günümüz dünyasında kime sorsanız aslında para benim için çok önemli değil cümlesiyse karşılaşabileceğiniz yüzyıllardır kullanılan basit anlamıyla takas aracı.Parayı bulan uygarlığın Lidya'lılar olduğunu söylemeye gerek bile yok.Milattan önce 7 yüzyılda Kral Alyattes evreka dedi ve para mı bastırdı?Madeni paranın kimin fikri olduğunu tam olarak bilinmez ama muhtemelen uzun zaman tartışılmıştı bu para fikri ve kral Alyattes para basmaya karar vermiş olabilir.

Adı konulmamışta olsa para kavramı ilk kez takasa dayalı sistemlerde kullanıldığını biliyoruz. Avladığınız bir hayvan karşılığında buğday alabiliyordunuz.Ancak bu sistem karışıklıklara yol acıyordu.bir malın sabit bir fiyatı olmadığından 1 tavşana bir noktada 5 adet karpuz alırken diğer bir noktada 2 adet karpuz alabiliyordunuz.Ayrıca 3 tavşan avlayan avcı çok sayıda karpuzu ne yapacaktı.Hal böyle olunca farklı uygarlıklar bu soruna farklı çözümler getirdi.Bilenen ilk para benzeri varlık arpa oldu Sümer'ler alışverişte para birimi olarak arpa kullanmaya başladı.Çinliler deriyi madeni paranın bulunmasından sonra bile M.Ö 100 lere kadar para olarak kullandı ,Romalılar tuz kullanıp asker maaslarını tuzla ödediler.Deniz ve okyanusa yakın bölgelerde deniz kabuğununda para olarak kullanıldığını hatta çok yakın bir tarihte 2. dünya savaşından sonra Almanya'daki hiper enflasyonda sigaranın para olarak kullanıldığına da şahit olduk. Sonuçta Lidya'lılar buna son vererek günümüzde kullanıdığımız parayı insanlık tarihine (telif hakkı istemeden) hediye ettiler.

Herakletios amcanın dediği gibi değişmeyen tek şey değişimin kendisidir.Dünyadaki yaşam bu kadar değişirken paranın değişim yaşamaması yaşam kuralları açısından mümkün değildir.Tabi paranın doğalında çok basit bir anlamı ve kullanımı olduğu için ilk parayı bastıran Lidya kralı Alyattes'e cebimizden 1 TL göstersek para olduğunu anlaması çokta zor olmaz. Herakletios amca bize yalan mı söyledi nerede değişim!Fiziksel olarak çok bir değişim göstermesede para sistemleri,merkez bankaları,borsalar,sermaye piyasası,iktisatçılar paraya çok farkı anlamlar yüklediler ve para Lidya kralının cebindeki(cep var mıydı o zamanlar)parayla gününümüzdeki para arasına farklılıklar koydu.

Kağıdın bulunmasından sonra 9. yüzyılda Çinliler para olarak kağıdı para kullanmaya başladılar.Avrupada ise daha geç 17. yüzyılın 2. çeyreğinde kullanmaya başladılar.Modern anlamda kağıt para ingiltere de altın muhafaza eden sarrafların kağıdın üzerine değerini yazdıkları değerle altın ve gümüş alınabiliyodu. Zaman içerisinde bu kağıtlar para gibi kullanılmaya başlandı.Ellerindeki değerli madenlerin hepsinin aynı ayna kullanılmadığını gören sarraflar ellerindeki stoğu faiz karşılığında dağıtmaya başlamış ve böylece bankacılık faliyetleri başlamıştır.

20.yüzyılın ikinci yarısından itibaren hızla gelişen dünyada para yeniden sadece kağıt ve metal olmaktan çıkıyor mu?Kredi ve banka kartları bu değişimin emekleme aşaması olabilir mi?Kağıt veya metel olmadan değişim olabilir mi?Anlamını asırladır koruyan paranın fiziksel yapısı bir kez daha değişiyor olabilir mi?Kripto paralar bu değişimin hangi noktasında?Fiziksel para devrinin sonuna mı geldik?Merkez bankaları para üzerinde tam egemenlik için nasıl çözümler bulacak?Hep beraber bu filmi izlemeye devam edeceğiz.