Orhan AKTAŞ
Avrupa birliği bir çok ülkeyi içinde barındıran üstün devlet gibi bir kurumdur. Bünyesinden 2013’de Hırvatistan’ın katılımıyla 28 ülke barındırıyor. Bu ülkelerden çoğu Avrupa birliği üyeleri kendi aralarında kullandıkları tek bir para birimine sahiptirler, bu para birimi avrodur.
Avrupa birliği üyesi olsa da aynı parayı kullanmayan bazı ülkeler bulunmaktadır.Bunlardan bazıları; Bulgaristan ve Danimarkadır. Avrupa birliği üyelerinin kendi aralarında yaptığı bir anlaşmadan biri de serbest Pazar. Bu da çok büyük bir ticari güçtür. Avrupa birliği üyeleri arasındaki en büyük artılarından biride seyahat ve çalışma özgürlüğüdür.Avrupa birliğine katılan üyelere belirli bir standartta çıkana kadar bazı parasal yardımlarda bulunurlar.
AVRUPA BİRLİĞİNE ADAY ÜLKELER VE KATILIM ŞARTLARI
Avrupa birliğine üye 28 tane ülke bulunmaktadır. Bu üye devletlerden bazıları: Almanya,Avusturya ve Yunanistan. Avrupa birliğine aday olup katılmayı bekleyen 6 ülke bulunmaktadır. Bunlar: Arnavutluk,İzlanda,Makedonya, Karadağ,Sırbistan ve Türkiyedir. İzlanda müzakereleri askıya almıştır. Bunların yanı sıra 2 tanede resmi aday ülke vardır. Bunlar:Bosna-Hersek ve Kosovadır.
Avrupa birliğine katılmak için ülkeler arası oy birliği sağlanması gerekir. Avrupa birliğine katılımında 2 ana kriter bulunmaktadır. Kopenhag ve Maastricht.
Kopenhag kriterleri:
21-22 Haziran 1993 tarihlerinde Kopenhag’da gerçekleştirilen zirvede avrupa birliği büyük bir karar almıştır. Burada alınan krarlara kopenhang kriterleri denir.
SİYASİ KRİTERLER:
[1]’’Aday ülkelerin şu alanlarda Avrupa Birliği standartlarına yakın olması gereklidir:
İstikrarlıve kurumsallaşmış birr demokrasinin var olması,
Hukukdevleti ve hukukun üstünlüğü,
İnsanhaklarına saygı,
Azınlıklar korunmasız’’.
Ekonomik kriterler:
Ekonomik istikrarlara ve kamu maliyet politikalarının iyi bir şekilde işlemesi,
Enflasyonda istikrarlı bir para politikası,
Kamu ve tarım sektöründe iyileştirmeler,
İyi işleyen Pazar politikası ve AB ülkelerine içinde onlara uyum sağlayan bir ekonomi,
Arz-talep dengesinin ekonomiye katkısı.
Topluluk Müktesebatına Uyum Kriteri:
Avrupa birliğinin çeşitli siyasi,ekonomik ve parasal hedeflerine bağlılık.
maastricht kriterleri:
7 Şubat 1992 tarihinde Maastricht Antlaşması yürürlüğe sokuldu. Maastricht anlaşmasına göre
Avrupa biliğine katılım şartları 5 tanedir. Bu şartlar:
kamu açığı, gsyih’nın%3’ünden az olmalıdır,
toplam kamu borcunun gsyih’ya oranı %60’ı aşmamalıdır.
enflasyon oranı,1999 yılından önceki son 12 ay içerisinde en düşük enflasyon oranına sahip üç üye ülkenin enflasyon oranları ortalamasının en fazla 1.5 puan üzerinde olmalıdır.
uzun dönem nominal faiz oranları, en düşük ortalamaya sahip üç ülkenin faiz oranları ortalamasından en çok 2 puan fazla olabilir.
Avrupa para sisteminin döviz kuru mekanizması çerçevesinde belirlenen normal dalgalanma marjlarına, en az son iki yıl boyunca ciddi sapmalar gözlenmek sizin uyulmalıdır.
Bu ana şartlardan bazıları ve ya çoğunu yerine getiremedikleri için yıllarca aday olan ülkeler vardır. Bugün bunlardan Türkiye,Sırbistan ve Karadağ’ı incelemeliyiz. Aday olan ülkelerin neden Avrupa birliğine giremediklerini sebepleri ile açıklaya cam.
TÜRKİYE
Türkiye ve Avrupa birliği ilişkileri ilk olarak 31 Temmuz 1959’da ortaklık başvurusu ile başlamıştır. AET Bakanlar Konseyinin başvuruyu kabul etmesi sonrasında 12 Eylül 1963 tarihinde imzalanan Ankara Anlaşması ile ise Türkiye’nin AB üyelik süreci başlamıştır. Türkiye ve Avrupa birliği ile tam üyelik müzakereleri 2005 de başlamıştır. Bu kadar uzun süreç yaşanmasına rağmen Türkiye halen Avrupa birliğine girememiştir. Bunun bir çok sebebi vardır. Bence Bunun büyük bir sebebi 3. Dünya ülkesi gibi görünmemizdir. Bunu çoğu siyasetçi ve politikacılar yanlış görebilir ama bence gerçekler böyledir. Bence büyük bir kalite farkımız bulunmaktadır Avrupa ülkelerine göre. Bunlar gibi bir çok sebep bulunmaktadır bu sebepler: ekonomi, insan hakları ,eğitim, nüfus, Kıbrıs sorunu, terör, mülteci sorunu, İslam fobisi ve jeopolitik konum gibi konulardaki eksikliğimiz.
EKONOMİK SEBEP:
Türkiye ekonomisinde bir çok sorun yaşanmıştır. krizler, enflasyon sorunu , ekonomik istikrarsızlıklar , GSMH. Bu sorunlar Avrupa birliğine girmek için ekonomi büyük bir etkendir. Türkiye ekonomisi birçok ekonomik kriz yaşamıştır. Ülkemiz Avrupa birliği üyelerine göre enflasyonu oldukça yüksektir. Bu faktörler Avrupa birliğini geri adımlar attırmıştır.
İNSAN HAKLARI:
Türkiye’de insan hakları için adalet sistemimiz çok gelişmemiştir. Ülkemizde sürekli rastladığımız bazı olaylar vardır. Bu olaylar: Son yıllarda gösterilen polis müdahaleleri, yersiz tutuklamalar ve en büyük özgürlüklerden biri ifade ve basın özgürlüğünün olmaması. Bilindiği üzere ülkemizde baştaki kişilere yapılan hakaretler direk tutuklanmamıza sebep olabilir. Bir diğer sebep ise akademisyenlerimiz istedikleri düşünceleri tam anlamıyla aktaramıyorlar. Bunun sebebi dışarıdan gelebilecek baskı yada tutuklama olabilir. Avrupa birliği azınlıklara olan muameleye kafayı takmıştır.Avrupa birliği Türkiye’nin azınlıklara haksız davrandığına dair hüküm getirmiştir ve Türkiye bundan bir türlü kurtulamamıştır.
EĞİTİM:
Türkiye Avrupa birliği standartlarına göre eğitimde baya geride kalmıştır. Özellikle de dil eğitimleri konusunda dünya sıralamasında en sonlarda bulunmaktayız. Bence eğitim sistemimiz özel yeteneğe göre sınıflandırılmalıdır. Bu sayede herkes yetenekli olduğu bölümlerde kendilerini daha iyi göstere bilirler.
NÜFUS:
Türkiye eğer Avrupa birliğine alınırsa Avrupa birliğinde en kalabalık nüfusa sahip 2. Ülke konumuna gelmiş olacaktır. Nüfusun çok olması yüksek insan göçlerine sebep olabilir. Avrupa birliği için bir sorun teşkil edecek şeylerden biride nüfusun çok olması nedeniyle alınacak kararlarda Türkiye’nin imzasının olması.
KIBRIS SORUNU:
müzakereleri kilitleyen en büyük problemdir. Sırf bu problem yüzünden bir çok başlık kapalı durumdadır. Türkiyeyi Avrupa birliğinde istemeyen ülkelerin en büyük bahanesidir bu konu. helsinki’de Türkiye aday ülke haline gelip Kıbrıs şartlarını kabul etmediğinde bu sorun Avrupa’nın sorunu haline gelmiştir.
TERÖR:
Türkiye’nin en büyük sorunlardan biri olan terör Avrupa birliğine alınmasına engel oluşturmuştur. Sadece Türkiye’nin içinde olan terör değilde sınır komşularından gelen terör örgütlerde etkili olmuştur. Bilindiği üzere sınır komşularından biri İşid buda büyük bir sorundur. Bu sorun Türkiye ile Avrupa birliği arasında büyük sorun teşkil etmektedir.
MÜLTECİ SORUNU:
Tüm Avrupa birliği üyeleri için olumsuz olacağı düşünülmektedir. bizi Avrupa’ya aldıklarını varsayalım bizi aldıktan sonra Arap ülkelerinden oldukça fazla insan ülkemizde bulunmaktadır. bizi aldıktan sonra bu şahıslar Avrupa ülkelerine kolayca girebilecekler.
İSLAM FOBİSİ:
[2]”Erdoğan Türkiye’nin neden AB’ye alınmadığını açıkladı. İftar programında konuşan Erdoğan:’Şu an Türkiye’ye yapılan uygulama İslamofobikdir onun için bizi AB’ye almıyorlar’ dedi”. Bilindiği üzere Avrupa birliğinde hiç Müslüman ülke bulunmamaktadır. Bundan sonrada kolay kolay istemezler.
JEOPOLİTİK KONUM:
Türkiye’nin bulunduğu konumda bir dünya terör olayları katliamlar gibi olaylar yaşanan bir çok ülke bulunmaktadır.bence İran,ırak, Suriye (İşid) ve Kafkaslar gibi ülkelerle kimse sınır komşusu olmak istemez. Avrupa birliği için güvenlik anlamında yeni sorumluluklar almak istememekte diye özetleyebiliriz. Eğer bizi Avrupa birliğine alırlarsa 2. kavimler göçü gerçekleşe bileceğini düşünüyorum.Ben düşünüyorsam kesinlikle onlarda düşünmüşlerdir.
Bu sebepler sadece bazıları ama Türkiye ne kadar çok kriteri düzeltse de Avrupa birliği her zaman Türkiye’nin başına farklı bir kriter çıkarıyor. Türkiye’nin Avrupa birliğine gireceğini düşünmüyorum. Bizden daha kötü durumda olan Yunanistan gibi ülkelerin Avrupa birliğinde olup da bizim olmamamız garip bir durum. Bence bunun en büyük sebepleri Müslüman bir ülke olmamız ve jeopolitik konumumuzdan dolayı. Bence kısaca Türkiye ne kadar çok kriter düzeltirse düzeltsin önüne hep başka bir engel koyacaklar bu sebepten Türkiyeyi Avrupa birliğine alacaklarını düşünmüyorum.
SIRBİSTAN
Sırbistan 1 Mart 2012 Avrupa birliğine aday üye olmuştur. Bu Sırbistan içi önemli bir adımdır. Sırbistan’ın Avrupa birliğine girmesi uzun bir süreçtir çünkü Sırbistan’ın başında büyük bir Kosova sorunu bulunmaktadır. Sırbistan’ın yaptığı büyük bir kentsel kırım bulunmaktadır. Sırbistan dünyanın gözü önünde Boşnakları katletmiş bir ülkedir. Bir çok Avrupa ülkesinin Sırbistan’ın Avrupa birliğine girmesinin erken olduğunu düşünmektedir. Sırbistan’ın Avrupa birliğine girmesi için açılan bir çok fasıl bulunmaktadır. Bu fasıllar:[3] “23. Yargı ve Temel Haklar” ile “24. Adalet,Özgürlük ve Güvenlik” fasılları için de geçerlidir. Bunların yanı sıra bazı alanlarda da iyileştirmeler yapılması gerektiği düşünülmektedir. Bu iyileştirmeler: yargı reformları,örgütlü suçlar ve yolsuzlukla mücadele, basın özgürlüğü,temel haklar, azınlık hakları ve cinsiyet ayrımcılığı.
SIRBİSTAN KOSOVA SORUNU:
1998-1999 arası olan Kosova savaşı büyük bir kıyımdır. Bağımsızlık isteyen kosova cumhuriyeti Yugoslavya adı altında Sırp ordusu tarafından Müslüman sivillere karşı karşı büyük bir kıyım başlatmıştır. 1974 Yugoslavya Anayasası, Kosova’yı özerk bir Sırp bölgesi olarak kabul etmiştir. Sırplar sadece sivillere değil tarihi değerlere de saldırmıştır bu tam bir kentsel yıkımdır.
SIRBİSTAN’IN AB’YE GİRMESİ:
Bence Sırbistan 5-6 yıl içerisinde Avrupa birliğine girer. Ne kadar katliamlarda yapsa bizden daha önce Avrupa birliğine giriceğini düşünüyorum. Sırbistan’ın karanlık geçmişinin siyasi stratejiler doğrultusunda unutulacağını düşünüyorum. Sırbistan’ın jeopolitik konumundan dolayı ve Rusya’ya karşı bir önlem almak amacıyla AB’ye girmesine izin verebilirler. Bunun kanıtlarını Avrupa birliği üyelerinin açıklamalarında görüyoruz. [1]Almanya’dan gelen eleştiriler, bunun erken ve Birliği sıkıntıya sokabilecek bir girişim olabileceği endişesini ortaya koydu.Burada Almanya’nın bir birlik için erken olduğunu söylediğini görüyoruz ama ilerleyen zamanlarda katılabilir gibi bir açıklamadır.[2] “2025 yılında her şey planlandığı gibi yapılmış olursa evet (Sırbistan üye olabilir)”diyen Macron, yakın zamanda Sırbistan’a bir ziyaret gerçekleştireceğini belirtti. Burada da göründüğü üzere sadece yapması gerekenler olduğu düşünülüyor. Eğer Sırbistan yapılması gerekenleri yaparsa AB’ye girebilir
Karadağ,2006 yılında bağımsızlığını ilan etmesinin ardından 15 Aralık 2008 tarihinde Avrupa Birliği’ne üyelik başvurusunda bulunmuştur. Karadağ’ın Avrupa birliğine katılması için 7 alanda kendini geliştirmesi gerektiğini düşünmüşlerdir. Karadağ 17 Aralık 2010 tarihinde aday ülke konumuna gelmiştir. Karadağ’ın kendini en önemli geliştirmesi gerektiği konular,[6]‘’23. Yargı ve Temel Haklar ve 24. Adalet, Özgürlük ve Güvenlik fasıllara ilişkin yeni yaklaşımına geniş yer verilmiş olmasıdır’’. Bunların yanı sıra bazı alanda da fasıllar açılmıştır. Bu fasıllar: 2. İç işlerin Serbest Dolaşımı faslı ile 3. İş Kurma Hakkı ve Hizmet Sunumu Serbestiyi faslı müzakereye açılmıştır. Bunlarla birlikte Karadağ için 35 fasıldan otuzu açılmıştır ve bu fasıllardan üçü geçici olarak kapatılmıştır.2016 yılında yapılan araştırmalarda Karadağ’ın bazı konularda kendini geliştirdiği görülmüştür ama ekonominin ve dış borçların artması büyük bir sorun teşkil etmektedir. Bilindiği üzere Avrupa birliğine girme şartlarından biride arz-talep dengesini iyi korumaktır. Bu alanlar dada düzenlemeler yaparsa eğer Karadağ Avrupa birliğine gireceğini düşünmekteyim. Sırbistan’ın bizden önce katılınacağını bahsettiğim gibi Karada’da bizden önce katılacağını düşünmekteyim. [7]AB Komisyonu Başkanı Juncker, önümüzdeki 10 yıl içinde Sırbistan ve Karadağ’ın AB üyesi olmasını beklediklerini açıkladı.
Kaynakça
[1] C.Can Aktan, Türkiye Avrupa Birliği’nin Neresinde? İzmir: EGİAD Yayını, 2000.
http://www.canaktan.org/ekonomi/avrupa-birligi/uyelik-kosul.htm (13.11.2018)
2 https://www.timeturk.com/erdogan-turkiye-nin-neden-ab-ye-alinmadigini-acikladi/haber-183797 (13.11.2018)
3 T.C dışişleri bakanlığı,Sırbistan, 13/12/2017
https://www.ab.gov.tr/sirbistan_49043.html (15.11.2018)
4 Hüriyet haber bülteni,Sırbistanın AB üyeliği,25.12.2009
http://www.hurriyet.com.tr/gundem/sirbistanin-ab-uyeligi-endise-yaratiyor-13303182 (21.11.2018)
5 sputniknwes,18.07.2018
https://tr.sputniknews.com/avrupa/201807181034330974-macron-sirbistan-ab-uyeligine-sartli-evet-dedi/ (21.11.2018)
6 T.C dışişleri bakanlığı. Karadağ, 13/12/2017
https://www.ab.gov.tr/karadag_45465.html (15.11.2018)
7 DW haberbülteni,Juncker: Sırbistan ve Kradağ 2025’den önce AB üyesi
https://www.dw.com/tr/juncker-sırbistan-ve-karadağ-2025ten-önce-ab-üyesi/a-41308501 (21.11.2018)