KÖTÜ PARA OLUR MU? (Bitcoin)

Mahalle bakkalımız Hüseyin amcanın bile Bitcoin konuştuğu, Bitcoin yazmayan ekonomistin ekonomist sayılmadığı hatta Bitcoin işlemi yapmayan ekonomistin adam bile sayılmadığı şu günlerde artık baskılara dayanamayarak benim de kripto paraları yazma zamanım geldi.(Yettiniz canıma Hayriye teyzem, Hüsnü amcam Bitcoin ne olacak, işlem yapsam mı sorularından yıldım yıldım yemin ediyorum.Gören de yüklüce alım yapıp Bitcoin fiyatını biranda sarsacaksınız zanneder.Nedir sizdeki bu spekülatör ruhu anlamadım gitti.) Her ne kadar gündeme ait bir konu olsa da klasik, akademik bir Bitcoin/dijital para yazısı Acemi Finansçının yazması beklenemez Kripto paralar nedir?Nasıl işlem yapılır gibi konuları zaten değerli ekonomist arkadaşlarım birbirinden güzel, değerli yazılarla işlediler.Onların yazılarının , sözlerinin üzerine söz söylemek üzerime düşmez.(haddimi bilirim)Ben sadece okuduğum yazılardan , akademik makalelerden bana kalanları sizinle paylaşmak istiyorum. Kripto paralar ile ilgili gündem, dijital paradan kaçılamayacağını ve geleceğin bunun üzerine kurulacağını şiddetle savunan coin para birimlerine inanan bir kısım değerli ekonomist arkadaşımın yanı sıra dijital paralara daha temkinli yaklaşıp, paranın geçerli sayılabilmesi için ödeme işlemlerinde kullanımının tam olarak gerçekleştirmesinin zor olacağına inanan değerli ekonomist arkadaşlarımın tartışmaları ile konu şekillenmektedir. Her iki tarafın fikrine saygı duymakla beraber Bitcoinin fiyat hareketleri bana Lale Soğanı, Güney Denizi* çıldığınlığında halkın coşkusunu hatırlatsa da asıl dijital paraların gelecekteki gündem konusunu 'Gresham Yasası’ ile örtüştürüyorum. Kraliçe I. Elizabeth tahtta iken mali danışmanı olan Sir Thomas Gresham'ın ortaya koyduğu bu yasa şu şekilde ortaya çıkmıştır.16'ncı yüzyılda kâğıt para yokken yalnızca metal para kullanımdaydı ve metal para gümüş içerikliydi. Gümüş içeriği düşük olan paralar dolaşıma çıkarılınca gümüş içeriği fazla olan paralar dolanımdan kaybolmaya başladı. Thomas Gresham, Kraliçe Elizabeth'e yazdığı raporda bu durumu şöyle açıkladı: İki ayrı metal para düşünelim. Birinin içinde daha fazla gümüş bulunsun. Bu durumda içinde daha az gümüş bulunan paranın para olarak değeri artar. Çünkü daha fazla gümüş içeriği olan 1 şilinle de, daha az gümüş içeriği olan 1 şilinle de aynı malı alabilirsiniz. Bu durumda içinde daha fazla gümüş içeriği olan parayı eritip içindeki gümüşü satmak çok daha akıllıcadır. Nitekim İngiltere'de de böyle olmuştu. Yüzyıllardır insanların eskimiş, yırtık (kötü)kağıt paraları biran önce elden çıkartmak üzerine bir psikolojiye sahip olması da bu yasa ile açıklanımaktadır.Nihayetinde Thomas Gresham verdiği raporda 'kötü para iyi parayı piyasadan kovar' biçiminde bu yasayı ifade etmiştir. Değerli madene dayalı paraların 16. Yüzyılda kullanımda olduğu için bu yasanın sadece o döneme ait olduğunu düşenenler yanılıyorlar.Günümüzde de bu yasa yeniden gündeme gelecektir.Nasıl mı?İşte cevabı Kripto paraların basım maliyeti gibi bir maliyet sözkonusu olmadığı, hızlı dolaşım hızına sahip olduğu, kontrollerden uzak ve paranın transferin herhangi bir ücrete tabi tutulmadığı için ‘kötü para’ olarak nitelendirmemiz hiçte yanlış olmayacaktır.Onun yanı sıra basımının, transferinin kurallara bağlandığı, devletlerin bu paranın değerinde, kontrolünde rol sahibi olduğu ve maliyetli olduğu (daha pahalı) için basılı paraları ise ‘iyi para’ olarak nitelendirebiliriz. Günümüzün tartışma konuları Bitcoin yatırım aracı mıdır?Bitcoin fiyatları daha ne kadar çıkacak yoksa Bitcoin günümüzün Lale Soğanı mıdır? Soruları olsa da ilerliyen günlerdeki tartışma konumuz Dijital (kötü-düşük maliyetli) paralar, , basılı (iyi-maliyeti yüksek) paraları kovacak mı? Buyrun size Acemi Finansçı’dan 100 puan değerindeki uzmanlık sorusu Kötü para(dijital para) iyi parayı ( basılı para) piyasadan kovacak mı? Gelecek günler bize ne gösterecek? Ponçik: James Rickards’ın kaleme aldığı ve çok ses getiren Kur Savaşları kitabı para birimlerinin çökmesinin, yaşanan kur savaşlarının anlatılmaktadır. Belki de bir sonraki dönem gerçek ve sanal paraların savaşının anlatıldığı bir şekilde başka bir yazar tarafından kaleme alınacaktır.Kimbilir? *Acemi Finansçının Günlüğünde bu balonların düşündüren komik hikayelerini okuyabilirsiniz.