Marine Electrical Pratice Knowledge Book

မဂၤလာပါခင္​ဗ်ာ။

ဖတ္​​ေစ​ခ်င္​လို႔ တင္​​ေပးလိုက္​ပါတယ္​ခင္​ဗ်ာ။ ဘဝတူ ဓာတ္​ႀကိးမ်ား အဆင္​​ေျပၾကပါ​ေစ :)

သေဘၤာေပၚမွ REFRIGERATION SYSTEM မ်ားအေၾကာင္း (သို ့မဟုတ္) PROVISION CHILLER/FREEZER

၁။ BASIC PRINCIPLES OF REFRIGERATION

အေငြ ့ကိုဖိႏွိပ္ျပီးေတာ့ အေအးခံတာကိုသေဘၤာေတြမွာ အသုံးျပဳပါတယ္။ ဖိႏွိပ္ျပီး အေအးခံဖုိ ့အတြက္ အေျခခံက်တဲ့ Component ၄ခုမွာ evaporator, compressor, condenser, ႏွင့္ expansion valve ေတြပဲျဖစ္တယ္။ အဲဒီ ၄ခုကို tube ထဲမွာ sequence ဆက္လုိက္ရင္ compresson refrigeration system လုိ ့ေခၚတဲ့ enclosed system cycle တစ္ခုျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။
Refrigeration အတြက္ အလုပ္လုပ္ေပးတဲ့ ပစၥည္းတခ်ဳိ ့ကို (refrigerants) refrigeration system ထဲကို ထည့္လုိက္ပါတယ္။ အဲဒီပစၥည္းဟာ normal atmospheric pressure ေအာက္မွာ Low Boiling point ရွိတဲ့အခ်ိန္မွာ ပံုမွန္အားျဖင့္ေတာ့ အရာဝထၳဳတစ္ခုျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ latent heat မ်ားလာတဲ့အခ်ိန္မွာ အေငြ ့ပ်ံသြားပါတယ္။ R12 refrigerant ကို အမ်ားဆုံးအသုံးျပဳပါတယ္။ R12 ရဲ ့ boiling temperature က standard atmospheric pressure ေအာက္မွာ -29.8˚C ျဖစ္ပါတယ္။ ပစၥည္းရဲ ့ performance အရ saturation pressure နဲ ့ saturation temperature မွာ တစ္ခုနဲ ့တစ္ခု ဆက္ႏြယ္ေနပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ refrigerant ရဲ ့ pressure ေျပာင္းလဲလာတာနဲ ့အမွ် ၎ရဲ ့ boiling temperature ပါေျပာင္းလဲလာပါလိမ့္မယ္။
Compressor inlet ကေနျပီးေတာ့ system အထဲကို refrigerant ေတြ ဆြဲယူလုိက္တယ္။ ျပီးရင္ ၎ရဲ ့ pressure တိုးေအာင္ piston အားနဲ ့ compressed လုပ္လုိက္ပါတယ္။ အဲ့ဒါေၾကာင့္ High pressure – High temperature gas ေတြျဖစ္လာပါတယ္။ အဲဒီ HP-HT refrigerant gas ေတြကို condenser ထဲကို ေမာင္းထဲလုိက္ပါတယ္။ Condenser ထဲမွာ Seawater နဲ ့ေတာက္ေလွ်ာက္ အေအးေပးေနတဲ့အတြက္ HP-HT refrigerant gas ေတြရဲ ့ အပူကို heat exchanger အျဖစ္ သယ္ေဆာင္သြားပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ Low temperature – High pressure liquid ျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။ အဲ့ဒီ LT-HP အရည္ေတြဟာ expension valve ကိုျဖတ္လုိ ့evaporator အထဲကုိ စီးဝင္သြားတယ္။ Expension valve ကို ျဖတ္ေနခ်ိန္မွာ evaporator က သင့္ေတာ္တဲ့ Pressure ရေအာင္ ေလွ်ာ့က်သြားပါတယ္။ အဲသည္လုိ pressure က်တဲ့အတြက္ low temperature က ပုိေလ်ာ့က်ျပီးေအးသြားပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ blower မွာ evaporator ထဲကို ျဖတ္ဝင္လာတဲ့ အေအးဓာတ္ကိုယူဖုိ ့လုိအပ္တဲ့ေနရာေတြကို မႈတ္ထုတ္ျပီးပုိ ့ ေပးပါတယ္။ Evaporator ထဲမွာ Liquid State မွ Vapour State သုိ ့ vaporization ျဖစ္သြားပါေတာ့တယ္။ အဲသည္ Vapour ေတြကို compressor က စုပ္ယူ၊ဖိက်စ္ျပီး condenser မွ condenses, temperature ေလွ်ာ့ခ်ျပီး evaporator မွ vapour ျပန္ေျပာင္းျခင္းနဲ ့ ေနာက္ထပ္ cycle တစ္ခုကိုရရွိပါတယ္။

၂။ Components of system
(a) Compressor
(b) Condenser
(c) Evaporator
(d) Expansion valve
(e) Oil Separator (or) Strainer
(f) Filter
(g) Solenoid valve

Compressor
Compressor ရဲ ့အလုပ္လုပ္ပုံမွာ Evaporator ထဲက low pressure refrigerant vapour ကို ဆြဲယူဖုိ ့နဲ ့၊ ဆြဲယူထားတဲ့ vapour ေတြကို condensed အျဖစ္ေျပာင္းလဲေစဖုိ ့ ဖိႏွိပ္ေပးတယ္။ air-conditioning plant မွာ အသုံးျပဳေနတဲ့ compressor မ်ားက motor dirve အမ်ဳိးအစားေတြမ်ားပါတယ္။ Electric motor ကေန Compressor ရဲ ့ Crankshaft ကို power ေပးတယ္၊ Crankshaft လည္္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ connecting rod ရဲ ့ အကူအညီနဲ ့ piston ေတြက အေပၚေအာက္ ေရႊ ့လွ်ားသြားပါတယ္။ piston အေပၚေအာက္ ေရႊ ့လွ်ားတာေၾကာင့္ ေလကို ဆြဲသြင္းတယ္၊ ဖိက်စ္တယ္၊ condenser အထဲကို discharging ေပးပုိ ့ေပးတဲ့အလုပ္ေတြကို လုပ္ေဆာင္ပါတယ္။
Condenser
Condenser ရဲ ့ အလုပ္လုပ္ပုံမွာ သူ ့ဆီဝင္ေရာက္လာတဲ့ refrigerants vapour ကို temperature ေလွ်ာ့ခ်မယ္။ အေအးခံျပီး liquid အေျခအေနကို ေျပာင္းေပးဖုိ ့ျဖစ္တယ္။ Refrigerant vapour ရဲ ့ ေအာင္းပူ latent heat ကို seawater ဆီကို ေရာက္ရွိသြားေစတာပဲျဖစ္တယ္။ condenser ေတြဟာ Shell tube အမိ်ဳးအစားျဖစ္ျပီးေတာ့ cylinder shell တစ္ခု၊ rolled-up steel plate တစ္ခု pipe plate နဲ ့ welded လုပ္ထားတဲ့ cooling tubes တစ္စံုရွိပါတယ္။
Evaporator
Evaporator ရဲ ့ အလုပ္လုပ္ပုံမွာ low pressure liquid refrigerant ဟာ ပတ္ဝန္းက်င္က အပူကိုစုပ္ယူျပီး evaporator ျဖစ္ေစဖုိ ့ heat transfer surface တစ္ခုျပဳလုပ္ေပးဖုိ ့ျဖစ္ပါတယ္။ Evaporator ထဲမွာ liquid ကေန vapour အေျခအေနကို ျပန္လည္ေျပာင္းလဲသြားတာပဲျဖစ္တယ္။
Expansion Valve
Expansion valve ရဲ ့အလုပ္လုပ္ပုံမွာ condenser ထဲက ထြက္လာတဲ့ Liquid pressure ကို evaporator ထဲမွာ evaporate အေငြ ့ပ်ံႏုိင္ေအာင္ ေလွ်ာ့ခ်ေပးႏုိင္ဖုိ ့ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ၎ valve ဟာ refrigerant အရည္ရဲ ့Flow စီးဆင္းမႈကို ထိန္းခ်ဳပ္ေပးတယ္။ ပုံမွန္ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေစတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ capillary tube နဲ ့ sensing လုပ္ေလ့ရွိတယ္။
Strainer
Strainer ရဲ ့ အလုပ္လုပ္ပုံမွာ Compressor ရွိ piston, crankshaft စတဲ့ friction ျဖစ္ေစမယ့္ေနရာတုိင္းမွာ ဆီျဖည့္ေပးရတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံမွာ အဲဒီ ဆီေတြက Refrigerant နဲ ့ေရာေႏွာျပီးပါလာတက္ပါတယ္။ အဲ့ဒီအခါမွာ strainer က စစ္ထုတ္ျပီးေတာ့ compressor အထဲကိုျပန္ထည့္ေပးပါတယ္။
Filter
Filter ရဲ ့ အလုပ္လုပ္ပုံမွာ Compressor က ထြက္လာတဲ့ Refrigerant vapout ထဲမွာ ေရခုိးေရေငြ ့ ေတြပါလာခဲ့ရင္ စစ္ထုတ္ေပးတဲ့ အလုပ္ကိုလုပ္ေပးပါတယ္။

Solenoid valve
Solenoid Valve ရဲ ့ အလုပ္လုပ္ပုံမွာ Relay coil နဲ ့အဖြင့္၊အပိတ္လုပ္ေပးပါတယ္။ Cycle လမ္းေၾကာင္းမွာ တပ္ဆင္ထားပါတယ္။ Control signal လာခဲ့ရင္ Relay coil မွာ သံလုိက္ဓာတ္ျဖစ္ေပၚေစျပီးေတာ့ Valve ကိုဖြင့္ေပးတဲ့ အလုပ္ကိုလုပ္ပါတယ္။

သေဘၤာေပၚက MARINE TYPE REFRIGRATION SYSTEM မ်ား၏ စုံစီနဖာျပႆနာမ်ားအေၾကာင္း တေစ့တေစာင္း

ELECTRICAIN တစ္ေယာက္အေနနဲ ့တာဝန္ယူရတာအမ်ားဆုံးျဖစ္လာတဲ့အလုပ္ထဲမွာ အစားအေသာက္သုိေလွာင္တဲ့ အေအးခန္းေတြရဲ့ အခန္းက႑ဟာသိသိသာသာအေရးပါလာပါတယ္။ System ထဲမွာ Pressure တက္လုိ ့ပဲျဖစ္ေစ၊ က်လုိ ့ပဲျဖစ္ေစ ဘယ္လုိအေၾကာင္းပဲ ေပၚေပၚ၊တေၾကာ္ေၾကာ္အေခၚခံရတာကေတာ့ Electrician ေတြပဲျဖစ္လုိ ့ need to know သိကိုသိေနဖုိ ့လုိအပ္သလုိ nice to know သိထားသင့္တဲ့ ပညာရပ္ထဲမွာပါပါတယ္ခင္ဗ်ာ။ Pressure တက္လုိ ့ပဲျဖစ္ေစ၊ က်လုိ ့ျဖစ္ေစ Motor (R.P.M) ေလးတစ္ခ်က္ေလာက္ စစ္ေပးစမ္းပါဦးဆိုေတာ့ နည္းနည္းေတာ့ ေအာက္သီးေအာက္သက္ျဖစ္ရပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ စစ္ခုိင္းတဲ့ပုဂိုလ္အမ်ားစုဟာ လွ်ပ္စစ္အေၾကာင္းကို ေသေသခ်ာခ်ာနားမလည္လုိ ့ခိုင္းတာပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဘာလုိ ့ဒီလုိေျပာရသလဲဆုိလွ်င္ 3phase induction motor ဆိုတာ ဘယ္ေတာ့မွ R.P.M မနည္းဘူးဆိုတာ ေသခ်ာနားမလည္လုိ ့ေျပာၾကတာ။ Pressure ဆိုတာ Temperature နဲ ့သာ တုိက္ရုိက္ပတ္သတ္ ဆက္ႏြယ္ေနတာပါ။ Pressure မ်ားရင္ Temperature မ်ားမယ္၊ ထို ့နည္းတူ Pressure နည္းရင္ Temperature နည္းမယ္။ တကယ့္ျပႆနာက Refrigeration System ထဲမွာ fault ျဖစ္ေနလုိ ့သာ Gas pressure အတက္၊အက်ျဖစ္ရတာပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္ Electrician တစ္ေယာက္အေနနဲ ့ဒီsystem ေတြအေၾကာင္းမသိမျဖစ္သိေနဖုိ ့လုိအပ္လာပါျပီ။
ဒီ System ရဲ ့ အဓိကအခ်က္အလက္ေလးေတြက Compressor, Condenser, Evaporator, Filter Drier, Expansion valve ေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ Compressor ကအစျပဳရလွ်င္ Compressor ဆိုတာ Liquid ကိုေတာ့ compress လုပ္တာမဟုတ္ဘူး ဆိုတာကိုသိထားဖုိ ့လုိအပ္ပါတယ္။ Suction line က ဝင္လာတာလည္း Vapour ပဲျဖစ္လို ့ compressor ဆိုတာ vapour ကိုပဲ compress လုပ္ႏုိင္တယ္။ ဒီေတာ့ Liquid ကိုေတာ့ Compress မလုပ္ႏုိင္ဘူးဆုိတဲ့အခ်က္ေလးကို သိထားဖို ့လုိပါတယ္။

From Marine Electrical Pratice Knowledge Book