ေရႊ စံခ်ိန္စနစ္ သမိုင္း

*** ေရႊ စံခ်ိန္စနစ္ သမိုင္း ***
  ေရႊကို ေရွးေခတ္မ်ား အဆက္ဆက္ကတည္းကစျပီး သမိုင္းေႀကာင္း တေလွ်ာက္ ေငြေႀကးအျဖစ္သံုးစြဲခ့ဲႀကသည္။ ဘီစီ ၆၄၃ ခုနွစ္ အခ်ိန္အခါတုန္းက ကြ်န္ုပ္တို႕ ယခုလက္ရွိ တူရကီ ဟု ေခၚဆိုေသာ အရပ္ေဒသကို လစ္ဒီယာ (Lydia) ဟုေခၚဆိုခ့ဲႀကသည္။ လစ္ဒီယာ ေနာက္ဆံုးမင္းတစ္ပါးျဖစ္ေသာ ခရီးဆက္(Croesus)မင္းလက္ထက္တြင္ (ဘီစီ ၅၆၀) လစ္ဒီယာလူမ်ိဳး တို႔က ေရႊကို ဒဂၤါးသြန္းလုပ္သံုးစြဲခ့ဲႀကသည္။ ခရီးဆက္မင္း ေရႊအမ်ားအျပားပိုင္ဆိုင္သည္ကို အစြဲျပဳ ၍ ယေန႔ေခတ္ လူခ်မ္းသာႀကီး မ်ားကိုလည္း 'rich as Croesus' ဟု တင္စားေခၚေဝၚႀကသည္။ ယေန႕ေခတ္အခါတြင္လည္း ေရႊအမ်ားဆံုးပိုင္ဆိုင္ေသာ နိုင္ငံမ်ားသည္ ခ်မ္းသာႀကြယ္ဝ ေသာ နိုင္ငံမ်ား အျဖစ္တည္ရွိေနသည္။

   အေမရိကန္နိုင္ငံတြင္ ၁၈၄၈ ခုနွစ္က ေမြးျမဴ ေရးျခံတစ္ခု၌ တူးဆြမွဳ ျပဳ လုပ္ခ့ဲရာမွ ေရႊကို ေတြ႕ရွိခ့ဲျပီး ကယ္လီဖိုးနီးယား ျပည္နယ္တစ္ခုလံုးအံုးအံုးက်က္က်က္ ျဖစ္သြားေစခ့ဲသည္။ ေရႊတူးေဖာ္ထုတ္လုပ္မွဳ မ်ားျဖစ္ေပၚ ေစခ့ဲျပီး အေနာက္အေမရိက ေဒသ စည္းလံုးညီညြတ္ဖို႕ တြန္းအားျဖစ္ေစခ့ဲသည္။ ၁၈၆၁ ခုနွစ္တြင္ေတာ့ အေမရိကန္ေငြတိုက္ဌာန အတြင္းေရးမွဴ း ဆဲလ္မြန္ခ်ိ (စ္) က အေမရိကန္သံုး ေငြစကၠဴ ကို စတင္ ရိုက္ထုတ္သံုးစြဲေစခ့ဲသည္။ 

  အမွန္တကယ္ေတာ့ ၁၈၀၀ ခုနွစ္ နွစ္လယ္ပိုင္းေလာက္က နိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ ကုန္သြယ္ေရးေစ်းကြက္၌ ေဖာင္းပြမွဳ မ်ား ျဖစ္ေပၚ ေစခ့ဲေသာေႀကာင့္ ကုန္သြယ္ေရးစနစ္ကို စံခ်ိန္စံညႊန္းနွင့္အညီ ဆံုးျဖတ္ရန္ နည္းလမ္းရွာေဖြခ့ဲႀကသည္။ ထိုအခါ ေရႊ စံခ်ိန္စနစ္ကို ေတြ႕ရွိသြားခ့ဲသည္။ အစိုးရက ေငြစကၠဴ မ်ားကို ရိုက္ထုတ္ေပးျပီး ေရႊ နွင့္ လဲလွယ္သံုးစြဲနိုင္ေႀကာင္း အာမခံခ့ဲျခင္းျဖစ္သည္။ ဤသို႕ျဖင့္ ကုန္သြယ္ေရးတြင္ ေရႊတံုး၊ ေရႊခဲမ်ားကို သယ္ယူစရာ မလိုေတာ့ဘဲ နိုင္ငံတကာ ကုန္သြယ္ေရးကို ပိုမိုတိုးတက္လာေစခ့ဲသည္။ မေကာင္းသည့္ အခ်က္ကေတာ့ ေရႊ တူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းႀကီးမ်ား မွ ေရႊမ်ားထပ္မံတူးေဖာ္ရရွိသည့္ အခါတိုင္း ေရႊ ေစ်းနုန္းေရာ ေငြစကၠဴ တန္ဖိုးေရာ က်ဆင္းေလ့ရွိသည္။

 ၁၉၁၃ ခုနွစ္ေရာက္သည့္အခါတြင္ေတာ့ ေရႊနွင့္ ေငြစကၠဴ တန္ဖိုးခိုင္မာေစရန္ ရည္ရြယ္၍ ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္မွ အေမရိကန္ဗဟိုဘဏ္ (Federal Reserve) ကို တည္ေထာင္ခ့ဲသည္။ ၄င္းတို႕ ေမွ်ာ္မွန္းထားေသာ ေရႊစံခ်ိန္စနစ္ႀကီး စတင္ အသက္ဝင္ျပီး ခိုင္မာမွဳ မျဖစ္ေပၚေသးခင္ ပထမကမၻာစစ္ႀကီးနွင့္ ႀကံဳ ေတြ႕ခ့ဲ ရသည္။ ထိုအခ်ိန္၌ ဥေရာပဗဟိုဘဏ္ကေတာ့ စစ္စရိတ္အတြက္ အသံုးစရိတ္လိုအပ္ေသာေႀကာင့္ ေရႊစံခ်ိန္စနစ္ကို ယာယီ ဆိုင္းငံ႕ခ့ဲျပီး ေငြစကၠဴ မ်ား လံုေလာက္ေအာင္ ရိုက္ထုတ္ခ့ဲသည္။ အက်ိဳးဆက္အေနျဖင့္ ဟိုက္ပါအင္ဖေလးရွင္း ျဖစ္ေပၚေစခ့ဲသည္။ စစ္ျပီးကာလမွာေတာ့ ေရႊစံခ်ိန္စနစ္ကို ျပန္လည္ျပင္ဆင္မြမ္းမံ၍ သံုးစြဲခ့ဲႀကသည္။ 

   Great Depression ျဖစ္စဥ္ကာလတြင္ ေနာက္ထပ္တစ္ႀကိမ္ ေရႊစံခ်ိန္စနစ္ကို ကတံုးတံုးခ်င္ခ့ဲႀကျပန္သည္။ ၁၉၂၉ ခုနွစ္ စေတာ့ေစ်းကြက္ျပိဳ ကြဲစဥ္ကာလတြင္ ရင္းနွီးျမဳပ္နွံသူတို႕သည္ ေငြေႀကးနွင့္ အျခားကုန္စည္မ်ားတြင္ စတင္ အေရာင္းဝယ္လုပ္လာႀကသည္။ ၄င္းတို႕၏ ေရႊနွင့္ ေဒၚလာလဲလွယ္ျခင္းစနစ္သည္ ေရႊေစ်းနုန္းျမင့္တက္လာသည္နွင့္အမွ် ေဒၚလာမ်ားကို မ်ားမ်ားထုတ္ေပးလာႀကရျခင္း ျဖစ္ေပၚေစသည္။ ထိုအခါ ဘဏ္မ်ား ျပိဳလဲခ့ဲရသည္။ လူေတြကလည္း ေငြစကၠဴ အေပၚ ယံုႀကည္မွဳ ေပ်ာက္ဆံုးကုန္ႀကျပီး ေရႊကို ဝယ္စုခ့ဲႀကသည္။ 

  ထိုအခါ Fed ဗဟိုဘဏ္မွ ဘဏ္အတိုးနုန္းမ်ားတိုးျမင့္ခဲ့ဳျပီး ေဒၚလာတန္ဖိုးကို ဝင္ေရာက္ထိန္းညွိေပးရသည္။ ထိုအခ်ိန္က Fed သည္ လူအမ်ား ေဒၚလာကို ပစ္ခါျခင္းမွ တားျမစ္နိုင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းျခင္းျပဳ လုပ္ခ့ဲေသာ္လည္း အတိုးနုန္းျမင့္ျခင္းသည္ စီးပြားေရးက်ဆင္းျခင္းကို ပို၍ ပင္ ဆိုးဝါးသြားေစခ့ဲသည္။ အတိုးနုန္းျမင့္ေသာအခါ ေကာ္ပိုေရးရွင္းႀကီးမ်ားတြင္ ကုန္က်စရိတ္ႀကီးမားေစျပီး ကုမၸဏီ အမ်ားအျပားေဒဝါလီခံခ့ဲရကာ အလုပ္လက္မ့ဲဦးေရ သမိုင္းတစ္ေလ်ွာက္အမ်ားဆံုးအျဖစ္မွတ္တမ္းဝင္ခ့ဲသည့္ အျဖစ္မ်ိဳး ျဖစ္ခ့ဲရသည္။ 

     ၁၉၃၃ ခုနွစ္မတ္လ ၃ရက္ေန႕ တြင္ေတာ့ အေမရိကန္သမၼတ ရုစဗ့ဲ လက္ထက္တြင္ ဘဏ္မ်ားကို ပိတ္ထားေစခ့ဲျပီး နယူးေယာက္ျမိဳ႕ရွိ Fed ဗဟို ဘဏ္တြင္ ေရႊအရန္ထားရွိမွဳ စတင္လုပ္ေဆာင္ေစခ့ဲသည္။ မတ္လ ၁၃ ရက္ေန႕တြင္ေတာ့ ဘဏ္မ်ားကို ျပန္ဖြင့္ေစခ့ဲျပီး ၄င္းဘဏ္မ်ားရွိ ေရႊမ်ားကို Fed ဗဟိုဘဏ္တြင္ အပ္နွံေစခ့ဲသည္။ ေရႊ နွင့္ေဒၚလာလဲလွယ္ေပးျခင္းကို ရပ္ဆိုင္းထားျပီး နိုင္ငံရပ္ျခားသို႕ မည့္သည့္ ေရႊတင္ပို႕မွဳမ်ားကိုမွ ခြင့္မျပဳခ့ဲေပ။ ဧပရယ္လ ၅ ရက္ေန႔မွ သမၼတရုစဗဲ႕ အမိန္႕ျဖင့္ အေမရိကန္နိုင္ငံသားမ်ား ၄င္းတို႕၏ ေရႊမ်ားကို ေဒၚလာျဖင့္ လဲလွယ္ခြင့္ေပးခ့ဲသည္။ အျခားေသာကုန္သြယ္ဘက္နိုင္ငံမ်ားက အေမရိကန္ေဒၚလာကို ရရွိရင္ ေရႊျဖင့္ အလဲအလွယ္ျပဳလုပ္လာႀကသည္။ နိုင္ငံရပ္ျခားမွ ရရွိေသာ ေရႊမ်ားကို ကင္တပ္ကီျပည္နယ္ရွိ Fort Knox အေမရိကန္စစ္ဌာနခ်ဳပ္တြင္ ထားရွိခ့ဲသည္။ မ်ားမႀကာမီ ကာလတြင္ အေမရိကန္သည္ ကမၻာ့ေရႊအရန္စုေဆာင္းမွဳ အမ်ားဆံုးရွိေသာ နိုင္ငံျဖစ္လာခ့ဲသည္။ 

    ၁၉၃၄ ခုနွစ္ ဇန္နဝါရီလ ၃၀ရက္ေန႔တြင္ Gold Reserve အက္ဥပေဒကို ျပဌာန္းခ့ဲျပီး လိုင္စင္ရရွိထားသူမ်ားမွအပ ပုဂၢလိက ေရႊဝယ္ယူစုေဆာင္းျခင္းကို တားျမစ္ခ့ဲသည္။ ထိုသို႕ ဥပေဒထုတ္ခ့ဲျခင္းျဖင့္ ျပည္သူမ်ား အေပၚ ေပးရန္ရွိေသာ ေႀကြးျမီတို႕ကို အစိုးရမွ ေဒၚလာေငြသားျဖင့္သာ ေပးရန္လိုေတာ့သည္။ သမၼတ ရုစဗဲ႕ အမိန္႔အရ ေရႊျဖင့္လဲလွယ္နိုင္ေသာ ေရႊေဒၚလာတန္ဖိုးကို ၄၀% တန္ဖိုးေလွ်ာ့ခ်ျခင္းျပဳ လုပ္ခ့ဲသည္။ ထိုသို႕ ျပဳ လုပ္ျခင္းျဖင့္ ေရႊတန္ဖိုးကို တက္ေစခ့ဲသည္။ ေရႊ တစ္ေအာင္စ ေဒၚလာ ၂၀.၆၇ ရွိရာမွ ၃၅ ေဒၚလာတက္လာခ့ဲျပီး ေရႊအရန္ထားရွိမွဳ တန္ဖိုးစုစုေပါင္း ေဒၚလာ ၄.၀၃၃ ဘီလီယံရွိရာမွ ေဒၚလာ ၇.၃၄၈ ဘီလီယံထိျမင့္တက္ခ့ဲသည္။ ေဒၚလာတန္ဖိုးကို ၆၀ % ခန္႕ ထိေရာက္စြာ ေလွ်ာ့ခ်နိုင္ခ့ဲသည္။ 

    ၁၉၄၄ ခုနွစ္ေရာက္သည့္အခါ ဘရက္တန္ဝုဒ္ သေဘာတူညီခ်က္ လက္မွတ္ေရးထိုးခ့ဲျပီး ေရႊ တစ္ေအာင္စလွ်င္ ၃၅ေဒၚလာ သတ္မွတ္၍ ေဒၚလာကို ေရႊေက်ာေထာက္ေနာက္ခံထားေသာ ေရႊစံခ်ိန္စနစ္ကို စတင္သံုးစြဲေစခ့ဲသည္။ အေမရိကန္သည္ ေရႊ အမ်ားဆံုးလက္ဝယ္စုေဆာင္းထားေသာ နိုင္ငံျဖစ္ျပီး အျခားနိုင္ငံမ်ားမွာ ေဒၚလာကို လဲလွယ္အသံုးျပဳနိုင္ရန္ အစားထိုးေပးစရာ ေရႊလံုေလာက္စြာမရွိႀကေသာ အက်ိဳးဆက္ျဖစ္ေပၚလာျပန္သည္။ Fed ဗဟိုဘဏ္ကလည္း ေရႊနွင့္ ေဒၚလာလဲလွယ္နုန္းကို နုန္းေသထားျခင္းသည္ တစ္ဖက္နိုင္ငံအတြက္ အႀကပ္အတည္းျဖစ္လာေစသည္။ ထိုအခါ ေဒၚလာနွင့္ အျခားေသာ နိုင္ငံမ်ား၏ ေငြေႀကးမ်ားခ်ိတ္ဆက္ လဲလွယ္ျခင္းျပဳ လုပ္ခ့ဲရာမွ ယေန႕ ေငြေႀကးဖလွယ္ျခင္း ေစ်းကြက္ျဖစ္ေပၚလာခ့ဲသည္။

        * ေရႊစံခ်ိန္စနစ္ပ်က္သုဥ္းျခင္း *
  
     ၁၉၆၀ ခုနွစ္ေရာက္သည့္အခါ အေမရိကန္၏ ေရႊအရန္ထားရွိမွဳ သည္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာေငြေႀကးရန္ပံုေငြအဖြဲ႕တြင္ထားရွိေသာေဒၚလာ ၁.၆ ဘီလီယံအပါအဝင္ စုစုေပါင္း ေဒၚလာ ၁၉.၄ ဘီလီယံအထိရွိလာခ့ဲသည္။ နိုင္ငံတကာ တြင္ရွိေသာ ေဒၚလာအရန္စုေဆာင္းမွဳ အားလံုးေပါင္းမွာေဒၚလာ ၁၈.၇ ဘီလီယံသာရွိသျဖင့္ လံုေလာက္ေသာ အကာအကြယ္ျဖစ္ေစသည္။ ေရနံထြက္ရွိမွဳ အမ်ားဆံုးျဖစ္ေသာ ဆိုဗီယက္နိုင္ငံမ်ားမွ ေရနံတန္ဖိုးကို ေဒၚလာျဖင့္ စတင္သတ္မွတ္ေရာင္းဝယ္ခြင့္ျပဳ ခ့ဲသည့္ အခ်ိန္မွ စ၍ ေဒၚလာသည္ နိုင္ငံတကာ အရန္စုေဆာင္းေငြ အျဖစ္ေရာက္ရွိလာခ့ဲသည္။ ၄င္းေနာက္ အေမရိကန္ေဒၚလာႀကီးစိုးမွဳ ကို စိုးရိမ္လာ၍ ဥေရာပဘဏ္မ်ားေပါင္းစည္းကာ ယူရို ေငြေႀကးကို ဖန္တီးခ့ဲႀကသည္။ 

   ၁၉၇၀ ခုနွစ္ေရာက္သည့္အခါ အေမရိကန္၏ ေရႊ အရန္ထားရွိမွဳ ေဒၚလာ ၁၄.၅ ဘီလီယံသာရွိေတာ့ျပီး နိုင္ငံတကာတြင္ ေဒၚလာအရန္စုေဆာင္းထားမွဳ ေဒၚလာ ၄၅.၇ ဘီလီယံပမာဏထိ မ်ားျပားလာခ့ဲသည္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ သမၼတ နစ္ဆင္လက္ထက္ စီးပြားေရးေပၚလစီမွားယြင္းစြာ ခ်မွတ္မွဳ ေႀကာင့္ အေမရိကန္ေဒၚလာေဖာင္းပြမွဳ ျဖစ္လာခ့ဲျပီး ယူရိုနွင့္ လဲလွယ္နုန္းတြင္ ၂ ဆျမင့္တက္ခ့ဲသည္။ ထိုအခါ ဘဏ္မ်ားက ေဒၚလာကို ေရႊနွင့္ အစားထိုးလဲလွယ္ေပးမွဳ မ်ားလုပ္ေဆာင္ျပီး ေဒၚလာတန္ဖိုးကို ထိန္းသိမ္းခ့ဲေသာ္လည္း ေရႊရွားပါးျပတ္လပ္ကုန္မည္စိုး၍ အခ်ိန္အေတာ္ႀကာ မထိန္းထားနိုင္ခ့ဲေပ။ 

  ၁၉၇၁ ခုနွစ္ ႀသဂုတ္လ ၁၅ ရက္ေန႕ တြင္ သမၼတ နစ္ဆင္က ေဒၚလာနွင့္ ေရႊ တန္ဖိုးကို ၃၅ ေဒၚလာမွ ၃၈ ေဒၚလာသို႕ ေျပာင္းလဲ ျပင္ဆင္ခ့ဲသည္။ သို႕ေသာ္လည္း အခ်ိန္ႀကာ လဲလွယ္ေပး၍ မရနိုင္။ ထိုအခါ ေရႊစံခ်ိန္စနစ္ႀကီးသည္ အဓိပၸာယ္မ့ဲ လာျပီျဖစ္သည္။ ၁၉၇၃ ခုနွစ္တြင္ေတာ့ အေမရိကန္အစိုးရက ေရႊ တစ္ေအာင္စ ကို ၄၂ ေဒၚလာ ေျပာင္းလဲ ခ့ဲျပန္သည္။ ၁၉၇၆ ခုနွစ္အထိသာ ထိန္းထားနိုင္ခ့ဲျပီး ၄င္းေနာက္ပိုင္း ေရႊ ေစ်းကြက္ထဲတြင္ ရုတ္တရက္ တစ္ေအာင္စကို ေဒၚလာ ၁၂၀ ျမင့္တက္လာခ့ဲသည္။ ထိုအခါ ေရႊ စံခ်ိန္စနစ္ႀကီး ျပိဳ ကြဲခ့ဲျပီး နိုင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားသည္ ေငြစကၠဴ မ်ားကို မ်ားမ်ားစားစားရိုက္ထုတ္ဖို႕ အခြင့္လမ္း ျဖစ္ေပၚ လာခ့ဲျပီး ေငြေႀကးေဖာင္းပြမွဳ တျဖည္းျဖည္း ျမင့္တက္လာခ့ဲႀကသည္။ ေငြတန္ဖိုး တျဖည္းျဖည္း ေလ်ာ့က် လာေပမယ့္လည္း ေရႊ တန္ဖိုးကေတာ့ မက်ဘဲ တျဖည္းျဖည္း ျမင့္တက္လာခ့ဲသည္။ ထို႕ ေနာက္ ေငြေႀကး အလြန္ကြ်ံ ေဖာင္းပြျခင္း (သို့) ရီဆက္ရွင္း ျဖစ္ေပၚျခင္း ကာလမ်ားတြင္ ေရႊကို ဝယ္စုလာႀကသည္။ ၂၀၁၁ ခုနွစ္ စက္တင္ဘာလ ၅ ရက္ေန႔တြင္ ေရႊေစ်းနုန္းသည္ သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္ အျမင့္ဆံုးေစ်း တစ္ေအာင္စကို ၁၉၁၆.၂၀ ေဒၚလာထိ ျမင့္တက္ခ့ဲဖူးသည္။
ေရႊစံခ်ိန္စနစ္ စ သည္မွ ဆံုး သည္ထိ
အက်ဥ္းခ်ဳပ္ မွ် ေဝေရးသားလိုက္ရပါတယ္ရွင္

Credit#Nang_Kham_Thiri_Oo
1. 2018
Sort Order:
Trending
[-]
steemitboard (66) · 6 years ago
Congratulations @lonesa! You have completed the following achievement on Steemit and have been rewarded with new badge(s) :
You published your First Post
You got a First Vote
_{Click on the badge to view your Board of Honor.}
_{If you no longer want to receive notifications, reply to this comment with the word STOP}
To support your work, I also upvoted your post!
Do not miss the last post from @steemitboard:
SteemitBoard World Cup Contest - The results, the winners and the prizes
Do you like SteemitBoard's project? Then Vote for its witness and get one more award!
$0.00
Congratulations @lonesa! You received a personal award!
Happy Birthday! - You are on the Steem blockchain for 1 year!
_{You can view your badges on your Steem Board and compare to others on the Steem Ranking}
ေရႊ စံခ်ိန္စနစ္ သမိုင္း

Vote for @Steemitboard as a witness to get one more award and increased upvotes!
