انواع مکمل‌های غذایی

مکمل‌های غذایی به چندین گروه تقسیم‌بندی می‌شوند. شایع‌ترین آنها را در این پست معرفی می‌کنم.

مولتی‌ویتامین‌ها جزو شایع‌ترین نوع مکمل‌هایی هستند، که افراد از آنها استفاده می‌کنند.

شواهد نشان می‌دهد که مصرف روزانه‌ی مولتی‌ویتامین خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، سکته‌های مغزی، بعضی از انواع سرطان‌ها و بیماری‌های ناشی از عفونت‌ها را کاهش می‌دهد.

بعضی از محققین معتقدند که اکثر مردم می‌توانند از مولتی‌ویتامین‌ها استفاده کنند و مصرف ویتامین برای آنها سودمند است.

ولی در این میان، گروه‌های مثل زنانی که در سن باروری هستند، افرادی که به اندازه‌ی کافی از میوه‌ها و سبزی‌ها مصرف نمی‌کنند، سالمندان و افرادی که مبتلا به الکلیسم هستند، بیشتر نیاز به مصرف مولتی‌ویتامین‌های مکمل دارند.

هر چند که تکراری است، ولی یادآوری می‌شود که صرفاً مصرف یک قرص نمی‌تواند اثرات منفی رژیم غذایی فقیر، روش زندگی کم‌تحرک، استعمال سیگار و یا چاقی را خنثی کنند.

همچنین، مصرف مولتی‌ویتامین نمی‌تواند جایگزین یک رژیم غذایی سالم حاوی مواد مهمی نظیر مواد گیاهی، فیبر، اسیدهای چرب ضروری شود.

مکمل غذایی دیگری که آن نیز به صورت شایع مورد استفاده قرار می‌گیرد، اسید فولیک است از سال‌ها پیش مشخص شده است که اسید فولیک می‌تواند از نقایص لوله‌ی عصبی در جنین پیشگیری کند و به عنوان یک توصیه توسط پزشکان همیشه مطرح است که زنانی که تصمیم به بارداری دارند، بهتر است که از حدود ۳ ماه قبل از اقدام به بارداری از قرص اسید فولیک استفاده کنند.

یکی از مواردی که باعث افزایش نقایص لوله‌ی عصبی در جنین می‌شود، کمبود اسید فولیک در بدن مادر است. در این نارسایی، لوله عصبی در جنین بسته نمی‌شود که می‌تواند باعث بروز مرگ یا آسیب جدی به ستون مهره‌ها شود‌.

اگر مادر قبل از بارداری اسید فولیک مصرف کرده باشد، به پیشگیری از نیمی از این اختلالات کمک می‌کند. در این مادران مصرف روزانه ۴۰۰ میکروگرم مکمل اسید فولیک توصیه می‌شود.

برخی شواهد نشان می‌دهد که مصرف اسید فولیک خطر بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد. اسید فولیک، تولید اسید آمینه‌ی سیستئین را در بدن کاهش می‌دهد. سیستئین جزو اسیدهای آمینه‌ای است که با افزایش خطر بیماری قلبی همراه است. بنابراین، مصرف اسید فولیک می‌تواند خطر ابتلا به بیماری قلبی را کاهش دهد.

یکی دیگر از مکمل‌هایی که خیلی از افراد از دیرباز مصرف آن را مفید می‌دانستند، ویتامین B۱۲ است. کمبود ویتامین B۱۲ در افراد سالمند شایع است. از آنجایی که اسید معده برای جذب ویتامین B۱۲ در بدن مورد نیاز است و میزان ترشح اسید معده با افزایش سن کاهش پیدا می‌کند، بنابراین در افراد مسن مصرف مکمل ویتامین B۱۲ ضرورت دارد. از طرف دیگر، با کاهش ویتامین B۱۲ مقدار اسید آمینه‌ی سیستئین در بدن افزایش می‌یابد، که یک عامل خطرزا برای بیماری قلبی محسوب می‌شود. بنابراین مصرف ویتامین B۱۲ در افراد سالمند که برای بیماری قلبی مستعدتر نیز هستند، می‌تواند کمک‌کننده باشد.
ویتامین B۱۲ که در مکمل‌ها وجود دارد، برای جذب نیازمند اسید معده نیست. بنابراین یک عدد قرص مولتی‌ویتامین یا B-کمپلکس، که حاوی ۲۵ میکروگرم ویتامین B۱۲ می‌باشد، برای نیاز روزانه کفایت می‌کند. بر اساس تحقیقات اخیر مشخص شده است که اکثر سالمندان از مصرف مکمل‌های ویتامین B۱۲ می‌توانند فایده ببرند.

مکمل بعدی که به‌خصوص اخیراً در مقدار زیاد مصرف می‌شود، ویتامین D است. ویتامین D به اندازه‌ی کلسیم برای سلامتی استخوان‌ها در بدن اهمیت دارد. منبع اصلی ویتامین D در بدن از دو طریق تأمین می‌شود: مصرف شیر غنی شده و قرار گرفتن در معرض نور خورشید. افرادی که در آب و هوایی زندگی می‌کنند که در معرض نور خورشید قرار نمی‌گیرند و افرادی که به اندازه‌ی کافی شیر مصرف نمی‌کنند، مستعد کاهش سطح ویتامین D بدن هستند. همچنین، با افزایش سن، توانایی برای تولید ویتامین D از نور خورشید کمتر می‌شود.

تعداد زیادی از افراد بالای ۵۰ سال دچار کمبود ویتامین D هستند که آنها را در معرض خطر پوکی و شکستگی استخوان‌ها قرار می‌دهد. دریافت روزانه‌ی مکمل مولتی‌ویتامین که حاوی ۴۰۰ واحد ویتامین D باشد، سودمند است. افراد سالمند که بیش از ۷۰ سال سن دارند و به مقدار کمی در معرض نور خورشید قرار می‌گیرند، باید روزانه ۶۰۰ واحد ویتامین D دریافت کنند.

ویتامین D از ویتامین‌های محلول در چربی است بنابراین برای جذب بیشتر باید با چرب‌ترین وعده‌ی غذایی روزانه مصرف شود. باید همیشه توجه داشت که مصرف مکمل‌ها می‌توانند از حد قابل قبول بالاتر برود و به میزان‌های خطرناک برسد.

مصرف بیش از حد پتانسیل خطر و عوارض جانبی را افزایش می‌دهد. مثلاً مصرف مقدار زیاد ویتامین‌ها باعث تخریب کبد، ناراحتی‌های پوستی، ضعف، و خستگی می‌شود. همچنین، مصرف میزان بالای ویتامین A در دوران حاملگی یا قبل از آن می‌‌تواند باعث اختلالات جدی برای جنین شود.

میزان بالای ویتامین D نیز باعث رسوب کلسیم در عروق خونی می‌شود، سوخت و ساز کلسیم را افزایش داده و باعث دفع بیشتر آن از استخوان می‌شود.

اگر ویتامین‌های A و D به مدت طولانی دریافت شوند، مقادیر بالای آن می‌تواند حتی مرگ‌آور باشد. مصرف بسیار زیاد روی و بسیاری از مواد معدنی نادر نیز باعث اثراتی از حالت تهوع و اسهال گرفته تا مرگ می‌شود.