Ilk növbədə Ekologiya nədir? Ekologiya dedikdə təkcə canlı eko sistem nəzərdə tutulur sizcə? Ekologiya sahəsi bütün həyatı amilləri təyin edən, inksaf etdirən elm sahəsidir
Ekologiya sözü bilmək lazımdırki qədim yunan dilində yaşayış məskəni, logos elm deməkdir. Yeni burdan belə çıxır ki ekologiya canlı və cansız aləmin biri birinə olan qarşılıqlı əlaqəsi kimi elm qəbul edir. Daha dolğun daha birazda aydın desək canlı organizmlerin xarici mühitle əlaqəsi (inkşafı, yaşayış tərzi, çoxalmasını) hava ,su günəş, bitgi alemi, faydalı qazıntılar qanunauyğunluqları ekosistemi öyrədir
Ekologiya və ya təbiəti insansız təsəvvür etmək mümkün deyildir. Əsasən ekologiyanın tərkib hissəsini insan canlı organizmlerin əsas yer tutur. Bunlar olmasa ekotarazlıq olmaz. Bəzən təbiətdə canlı organizmlerin məhvi ekosistemi nəzarətdə saxlayır. Bəzən isə əks hallarda baş verir. Insanın yaşamasında yemək , içmək,yazmaq, oxumaq, çalışmaq kimi vacib amillər olduğu kimi, ekologiyanida öyrənmədən bilmədən yaşamaq mümkünsüz olar. Çünki canlı organizmlerin, yeni biz ekologiyanın tərkib hissəsinin təbiətin özüyük.
Ekologiya termini alman alimi Ernest Hekkel öz kitabında qeyd etmişdir ki, canlı organizmlerin öz evində (yeni öz ekologiyasıda hesab etmişdir. Ekologiya bir anlamda biologiya sözünün kiçik mənası kimide qəbul edilsə də , uzun aradan sonram ekologiya ayrıca özü ayrı bir sistem kimi biologiyadan tam ayrılmadan, ayrı bir sistem kimi qəbul edilmişdir. Ekologiyanın bir mənalı olaraq biosistemle tam əlaqəsi mövcuddur və ayrılmaz hissəsid. ekologiya uzun zaman inkişaf edərək ekosistemi yaratmışdır. Təbiət dedikdə təkcə canlı deyil cansız olanlarda ekosistemin ayrılmaz hissəsidir. Bəs bizim Ekologiyanın inkşafinda tesirinde rolumuz necədir.?
Əsasən ekologiyanın inksaf mərhələsində 7 faktl var.
1 biosferaya təbii sistemlərə insanların təsiri və qanunauyğunluqlari öyrənməli
2 Yer və bioloji ehtiyatların məntiqə uygun olaraq elmi əsaslarla tədbiqi
3 insan yaşadığı ekosistemi qoruması
4 insanlarin fəaliyyəti və təsiri altında təbiət dəyişiklərinin praqnozlasdirilmasi və mühafizəsi.
5 papulasiyanin tənzimlənməsi
6 ekosistemə ziyan verən insan əks təsir edən(mənfi) vasitələrdən az istifadə edilməli
7 yararsız hala gəlmiş tebii sistemlərin yenidən qurulmasına xidmət etməsi
Ekoloji şərait. - ekosistem, biomes, habitat, əhali, biosfer, flora, fauna,biokütle, ekoton,ekoloji yer, ardıcıllıq, biokumilasion, biomuxtelif, ekoloji müqavimət, təkamül,
Ekoloji şərait
Ekoloji şərait bu günki gündə necədir? Hansı formada inkişaf etdirilir və ziyanı
Hər kəs bilirki senayelerin inkşafı ekoloji tarazlığa kifayət qədər tesirləri çoxdur. Bəs bununla bağlı hansı işlər görülür. Ekoloji tarazlığı, təbiətinmuhavizesi ilə bağlı addımlar atılırmı. Bir qədər geniş və problemli ekosistemə yaşayırıq. Texnologiyanın ,sənayenin inkşafı uzun zaman ekosistemin təsiri olmuşdur indide yaşayırıq. Tarazlığın yaranması üçün geniş işlər görməliyik. Təkcə təbiətin mühafizəsi dedikdə ağac ekmekle deyil əks təsir göstərən 7 əsas ünsürdən birdirki onu qorumalıyıq. Ekoloji tarazlığın pozulmasi dedikdə həm atmosfer, biosfer, bütün tebeqelerin qorunması deməkdir. Son ekosistem tarazlığın qorunmasında əsasən avtomobil sənayesində mühüm addımlar atılmışdır. Məsələn - hibrit aftobiller, günəş panelləri əsasəndə dünya gündəmində olan Tesla aftomobilleri. Təssüf ki təbiətin mühafizəsi sahəsində uzun illərdir, indide əziyyət çəkirik. Əvvəllər zibilliklerin yandırılması əsasəndə azot təbəqəsinin aşağı düşməsi kimi faktlar ortaya çıxır. Son 5 ildə azot təbəqəsi normal hala gətirilmişdir. Artıq bu o demeydiki bu hərkəsi narahat edən mövzudur. Meşələrin yandırılması, ozon tebeqesin nazikləşməsi və dəlik əmələ gəlməsi. Atmosferdə parnik effekti yarada tozların çoxalması, torpağın zorlanması, yeni degenerasiyası, torpaqda,suda, havada, zərərli maddələrin çoxalması, okean seviyesinin qalxması, buzlaqların əriməsi, qlobal istiləşmə, bitgi aləminin(faunanın məhv edilməsi), elektromaqnit sahədə,səs-küyün çoxalması, təbbi fəlakətlərin çoxalması, həyat keyfiyyətinin aşağı düşməsi və genetik dəyişkənliye cevrilmesine kimi broblemlere qədər gəlib çatıb.
Təsəvvür edin bitgisiz həyat mümkün deyil . Təbiəti fotosintezsiz təsəvvür etmək necə olar.
Çox təəssüflə qeyd etməklə olarki bir çox böyük nüfuzlu təşkilatlar təbiətin qorunması ilə bağlı qanunlar qəbul etsələr də. Lazım olduqda başqa cür mübarizə aparılır. Problem çıxaranlarda özləri, qanun qəbul edəndə özləri, qoruyanda özləri. Lakin əziyyət çəkən hər kəs. Bundan yayınmaq mümkün deyil.
Ekologiya keçmişi, gələcəyi öyrədən onu necə qorumaq lazım olduğunu öyrədən özəl və həyatı lazım olan elm sahəsidir. Bu sahəni hər kəs bilməli anlamalı, gələcək nəsillərə ötürülməsidir. Ekologiya dünya üçün hər şeydir. Həmdə maraqlı insanlarıq, marsda həyat axtarırıq lakin öz dünyamızı necə qoruyuruq. Həm gülməli həm də lazımi işlər mesqul oluruq. Özünü düzəldə bilməyən dünya həmdə başqa yerdə həyat axtarır. Bir həyatı korlayan digər yerdə həyat axtara bilməz.
Bir söz bilirik ekologiya. Lakin qorunmasını yox
