Vətənimizi ikiyə bölən müqavilələr

Salam axşamınız xeyir! Bilirəm hər birimiz gərginik dünyada baş verən hadisələrə. Bu gün isə yenə 4 hərbiçimiz şəhid olub. Yenə 4 ocaqi sönmüş ev. Bu gün düşündüm ki nə paylaşım. Ele oturmuşdum işdə iki məktəbli gəldi. Bunlara iş görə görə bir iki sual verdim. Uşaqların cavabları meni üzdü. Azərbaycanı ikiyə bölündüyu müqavilələri bilmirdilər. Hele etinasız da dedilər ki bizə o qədər də lazım olmacaq. Biz 4 ci kursa hazırlaşırıq. Bize tarix lazım deyil. Mən aqressiv halda Tarixini bilmədən heçnə əldə edə bilmərsən deyə irad bildirdim. Və düşündüm ki ölkəmizi ikiyə bölən Türkmənçay və Gülüstan müqaviləsi haqda danışacam. Türkmənçay müqaviləsi 1828 ci il fevral ayının 10 da Təbrizin Türkmənçay kəndində bağlanmışdır. Bu bədnam ve vətənimizdə böyük faciələrə yol açan müqavilənin 16 maddəsi var. Nədir Türkmənçay müqaviləsi? Rus İran müharibəsinin bitdiyinin sübutudur. Bu müqavilə də Rusiyanın qələbəsindən bəhs edirdi. Bu müqaviləyə Rusiya tərəfdən Poskevic imza atmışdır. Müqavilənin müəyyən maddələri orta məktəbdə tarixdən oxuduqlarım dan qalıb. 3 cü bənddə İran Irəvan xanlığını, Naxçıvan xanlığını Rusiyaya güzəştə getdi. 5 ci maddə də İran şahı Xəzər dənizi və Qafqaz dağları arasındakı bütün ərazilərin Rusiyaya məxsus olduğunu rəsmi şəkildə tanıyır. Bu müqavilənin 6 ci maddəsi isə İran üçün lap işgəncə idi. Rusiya və İran arasında baş verən müharibədə Rusiya tərəfindən həlak olanların sayına pul təzminatı ödəməyi öhdəliyi götürrdu. Əlbəttə ki Buda İran üçün əsil faciə idi. Müqavilənin bu bəndə İran da əhali arasında ruslara qarşı qəzəb yaratdı ve 1829 ci ildə qəzəblənmiş əhali Rusiyanın Irandakı səfirliyinə hücum etdi və hamını qətlə yetirdilər. Demək ki qəzəbli kütlənin qarşında böyük güc sahibi olsanda məğlub olursan. Müqavilənin 16 ci maddəsi hər iki tərəf hərbi əməliyyatlarını dayandığını yazılı şəkildə bəyan etməlidir. 12 çi maddəde qeyd edili.ki hər iki tərəf müharibədə əsir düşənləri azad edilməli və 4 ay ərzində qaytarılmalıdır. 14 ci maddə yalnız Rusiya gəmilərinin Xəzər dənizində üzməyə hüquqi vardır.
Birazda Gülüstan müqaviləsini xatırlayaq.
Rusiya - İran müharibəsin zamanı Iranın məğlub olmasi İngiltərə üçün əsil surpiriz idi. Yaranmış vəziyyətdən İngiltərə çox bacarıqlı istifadə etdi. İran - Rusiya danışıqlarına imkan yaratdı.1813 cü ildə oktyabr ayınin 12 si Qarabağda hər iki tərəfin iştirakı ilə bağlandı
Əslində tarixə barışıq kimi düşsə də bizim üçün faciə idi. Çünki Azərbaycan Rusiya və İran arasında bölüşdürülür di. Əziz gənclər əziz Steemitciler ölkəmizin tarixini dərindən öyrənmək hər birimizin borcudur.
Link to Photos
Link to Photos