Dokunmatik ekranlar, cep telefonlarının bir özelliği olarak gündelik yaşamımıza girmeye başladığında şaşırmış ve yadırgamıştık. Ama şimdi bebekler daha konuşmayı öğrenmeden dokunmatik ekranları nasıl kullanacaklarını öğreniyor. Bu kadar yaşamımızın içinde olmasına rağmen birçoğumuz bu teknolojinin nasıl çalıştığını bilmiyor. Dokunmatik ekranlar nasıl çalışıyor, sadece tek tipi mi var gibi sorularınız varsa cevaplarını burada bulabilirsiniz.
Dirençli Dokunmatik Ekranlar (Resistive Touchscreens)
En basit ve en sık rastlanan dokunmatik ekran tipi, dirençli dokunmatik ekranlardır. Bunlar daha çok ATM’lerde, süpermarketlerde vb. karşımıza çıkar. Bu ekranlar aralarına küçük bir boşluk olan iki esnek metalik katmandan oluşur. Bu iki katman içinden elektrik akımı geçer. Elimizle ekranın üstündeki esnek katmana dokunduğumuzda o katman, alttaki katmana temas ederek elektrik akımını keser. Parmağın dokunduğu nokta bu sayede tespit edilir. Bu tespit sayesinde de basmaya çalıştığımız düğme belirlenmiş olur.
Dirençli dokunmatik ekranlar sadece basınca karşı hassastır. Yani dokunma, basınca yol açmadığında dokunmayı fark etmez. Bununla birlikte parmak yerine bir kalemle, eldivenle vb. herhangi bir nesne ile basınç uygulandığında da ekran çalışır. Bu ekranlar, kaydırma ve çoklu dokunma özelliklerini desteklemez. Bu yüzden dirençli dokunmatik ekranlar akıllı telefonlarda kullanılmaz. Asıl ekran, camın arkasında olduğundan bu ekranların görüntü netliği iyi değildir.
Kapasitif Dokunmatik Ekranlar (Capacitive Touchscreens)
Üreticiler için en popüler ikinci seçenek ise kapasitif dokunmatik ekranlardır. Kapasitif dokunmatik ekranlarda, şeffaf bir elektrot katmanı kullanılır. Bu katman, bir cam panel üzerine yerleştirilir ve ardından katmanın üzeri koruyucu katmanla kaplanır. Parmağımızla ekrana dokunduğumuzda, elektrik yüklerinin bir kısmı ekrandan parmağımıza aktarılır. Ekranın dört tarafında bulunan sensörler elektrik akımındaki bu düşüşü algılar. Kapasitif dokunmatik ekranlar ya bir insanın parmağı ile ya da ürünün özel kaleminin dokunmasıyla çalışır.
Kapasitif dokunmatik ekranlar, dirençli dokunmatik ekranlara kıyasla çok daha iyi ekran görüntüsü sağlar. Üstelik ekranlar toz, yağ ve su gibi yüzey kirleticilere ve sıvılara karşı daha dirençlidir. Dezavantajları ise elektromanyetik ve radyo frekansları konusunda hassas olmalarıdır.
Yansıtıcı Kapasitif Dokunmatik Ekran (Projected Capacitive Touchscreen)
Normal kapasitif dokunmatik ekranlara çok benzerler ama onlardan farklı iki önemli avantajları vardır. Cerrahi eldivenlerle ve ince pamuklu eldivenlerle çalışabilirler ve çoklu dokunma özelliği yani birden fazla dokunuşu algılama özelliği de vardır.
Yansıtıcı kapasitif dokunmatik ekranlarda, camın içine gömülü şeffaf elektrot filmleri ve üç boyutlu elektrostatik alan oluşturmayı sağlayan IC (tümleşik devre) çipi kullanılır. Parmağımızla ekrana dokunduğumuzda, elektrik akımındaki değişiklik bu yapı sayesinde algılanır ve dokunulan nokta tespit edilir. Bu teknoloji, dayanıklılığı nedeni ile her geçen gün daha fazla tercih edilmektedir.
Kızılötesi Dokunmatik Ekranlar (Infrared Touchscreens)
Diğer teknolojilerin aksine kızılötesi dokunmatik ekranlarda ekstra bir katman kullanılmaz. Bu tip ekranların çalışma mekanizması ışık demeti kesinti teknolojisine dayanır. Ekranın üzerinde kızılötesi ışınları göndererek ve alarak oluşturulmuş görünmez bir ağ vardır. Işık huzmelerini kesen bir dokunuş bu ağ üzerindeki dokunulan noktanın tespit edilmesini sağlar.
Yüzey Akustik Dalga Teknolojisi (SAW Touch)
Bu ekranlarda, cam panelin kenarlarına transdüserler (enerji aktarımı yapan sistem) yerleştirilmiştir. Transdüserler, yüzeyde sensörler tarafından alınan bir görünmez ultrasonik (sesötesi) dalga ağı yaratır.
SAW dokunmatik ekranlar parmak, eldivenli bir el veya bir ekran kalemi ile kullanılabilir. Yüksek optik netlik, dokunma ömrünün oldukça uzun olması ve kullanım kolaylığı en önemli avantajlarıdır. Dezavantajı ise ekran yüzeyinde oluşabilecek kirlenmelere karşı hassas olmasıdır. Kirlenmesi durumunda ekranda çalışmayan alanlar oluşabilir.