Kripto para işlemlerinin tamamen şeffaf olduğunu ve tüm işlemlerin doğrulanabilir olduğunu birçok defa söylemiştik. Bu yazıda ise bu sistemin nasıl çalıştığını, işlem geçmişini görmeyi, bakiyelerimizi görmeyi ve doğrulamayı nasıl yapacağımızı göreceğiz.
Güvenmek iyidir, kontrol etmek çok daha iyidir
Bitcoin gibi kripto para birimleri fiat adını verdiğimiz geleneksel para birimlerinden oldukça farklıdırlar. Kripto paralar blok zinciri adı verilen bir teknolojiyi kullanır ve bu sayede tüm işlemler dağıtık halde bulunan bir defterde tutulur. Bunun anlamı bir blok zinciri şimdiye kadar yapılan tüm işlemlerin tüm geçmişini tutar ve her şey kayıt altındadır.
Tüm işlemlerin herkese açık olması kendi yaptığınız işlemleri görüp doğrulayabilmenizin yanı sıra başkalarının işlemlerini de görebileceğiniz anlamına gelir. Bir arkadaşınız size bir miktar kripto para gönderdiğini söylüyorsa ancak siz bu gönderimi almadıysanız işlemi kolayca kontrol edebilir ve neyin yanlış olduğunu görebilirsiniz.
Block Explorer
Block Explorer kelimesini blok gezgini olarak çevirirsek sanırım çok da yanlış bir şey söylemiş olmayız. Blok gezginleri ile bir blok zincirinde şimdiye kadarki tüm işlemleri görebilir, herkesin bakiyesini kontrol edebilir ve çok daha fazlasını yapabilirsiniz.
Birçok farklı kripto para ve blok zinciri olduğu için birçok farklı blok gezgini de bulunmaktadır. Bir blok gezgini ile girdiğiniz adreslerin bakiyesine veya işlem kimlikleri (Transaction ID) ile işlem ayrıntılarına bakabilirsiniz. Girilen adresler için her gelen ve giden işlemi görebilirsiniz. Girilen işlem kimlikleri içinse işlemin hangi adresten gönderildiğini, giden adres bilgisini, ne kadarlık işlem yapıldığını ve bu işlem için ödenen ücreti görebilirsiniz.
Blok gezgininde kullanılan terimler
Bir blok gezgininde işlem analizi yapmak bu işe aşina olmayanlar için ilk başta biraz kafa karıştırıcı gelebilir. Aşağıda Bitcoin üzerinden bir örnekle maddeler halinde açıklamaları görebilirsiniz.
1- The Transaction Hash ID (işlem kimliği)
The Transaction Hash aynı zamanda işlem kimliği olarak da bilinir. Bu kod dizesi yapılmış olan belirli bir işlemin tanımlayıcısıdır. Daha basit bir deyişle yapılan işlemle ilişkili koddur. İşlemin ayrıntılarına bakmak isterseniz bu kod dizesini bir blok gezginine girmeniz gerekmektedir.
Transaction ID (işlem kimliği) örneği
109a556751d8582dac62ef0d547fbeaaaaa465801d7c7d88edgsdf3c9
2- The sending address (gönderici adresi)
The sending addressi gönderici adresi olarak çevirebiliriz. Gönderici adresi hangi adresin kendisine bağlı kripto para birimlerinden ne kadar gönderdiğini gösterir. Bu adrese bağlı gelen ve giden işlem geçmişini de istenirse görüntülenebilmektedir.
Not: Bitcoin'de change address adı verilen bir adres sistemi bulunmaktadır. Bu adres Bitcoin ve türevlerine özel olmakla birlikte diğer kripto paralarda bulunmamaktadır. Bitcoin için blok gezginine girdiğinizde bu adresi görebilirsiniz. Teknik olarak detaylarını açıklamayacak olsam da kontrol edilmesi durumunda kafa karıştırıcı olmaması için kısaca belirtmek istedim. Değişim adresinin (change address) daha iyi anlaşılabilmesi için basit bir örnek ile ilerleyelim.
- Ahmet'in Bitcoin adresinde 1 BTC'si bulunuyor
- Ahmet bu tutarın 0.1'ini Mehmet'e göndermek istiyor
- Ahmet işlemi gerçekleştirdiğinde 0.1 BTC Mehmet'in cüzdanına gider
- Kalan 0.9 BTC ise change address adı verilen ve tamamen Ahmet'in cüzdanının kontrolünde olan başka bir adrese gider
3- The fees (ücretler)
Birçok kripto para birimi ağının işlemlerle ilgili ücretleri vardır. Bu bölümde yapılan işlem için ne kadar ücret ödendiği işlemini görebilirsiniz. Bu işlem ücretleri doğrulama bloklarına ödenmektedir.
4- The receiving address (alıcı adresi)
Bu bölümde hangi adreslerin yapılan işlem için alıcı olduğunu görebilirsiniz. Bu adreslere bakılarak işlem geçmişleri görüntülenebilmektedir. Bitcoin için genellikle bu adreslerin altında yukarıda açıkladığımız değişiklik adresi de bulunmaktadır.
5- The transaction status (işlem durumu)
Bir işlemin tamamlanabilmesi için önce onaylanması gerekmektedir. Onaylanmamış bir işlem geçersiz sayılabilir veya iptal edilebilir. Onaylanmamış işlemler için henüz alınmadı olarak kabul etmek en doğrusudur. Bu bölümde birden fazla gönderen veya alan adres görünebilir. Genellikle borsalar işlem ücretlerini düşürmek amacıyla işlemleri toplu olarak gönderirler ve bu nedenle bu alanda birden fazla işlem görüntülenebilmektedir.
Image Resources
Image 1 - Pixabay.com
Image 2 - Pixabay.com
Translated from Ledger