Günümüzde pek çok insan dizüstü bilgisayarlarını kullanarak internete bağlanıyor ve çoğu zaman da konumlarının bilinmesini gerektiren aktiviteler yapıyorlar. Akıllı telefonlarımızın ve tabletlerimizin tam konumumuza ulaşabiliyor olması bugün bize garip gelmiyor. Çoğunun içinde GPS donanımları olduğunu biliyoruz ve konumumuzun tespit edilmesi bu nedenle bize oldukça normal geliyor. Diğer yandan dizüstü bilgisayarların içinde GPS donanımı bulunmuyor ama buna rağmen neredeyse tam konumumuzu bulabiliyorlar. İçinde GPS donanımı olmayan cihazlar konum tespitinde işletim sistemlerinin içinde bulunan "konum servisleri" (Location Services) isimli sistemi kullanıyorlar. Bu sistem bugün kullandığımız Windows 10, macOS, iOS, iPadOS, Android ve Chrome OS gibi tüm modern işletim sistemlerinde bulunuyor ve çalışmak için bir GPS donanımına gerek duymuyor.
Konum servisleri tam olarak nedir?
Konumunuza erişmek isteyen bir uygulamaya izin verdiğinizde bu uygulama doğrudan cihazınızın GPS donanımına erişip konumunuzu almaya çalışmaz. Bunun yerine işletim sisteminin konum servisleri sistemine nerede olduğunuzu sorar. Konum servisleri sistemi ise sizin tam konumunuzu bulabilmek için birçok farklı yöntem kullanır. Cihazınızda bir GPS donanımı varsa bu, konum hizmetleri sisteminin kullandığı yöntemlerden sadece bir tanesidir. Mesela cihazınız bir mobil şebekeye bağlıysa bulunduğunuz tam konumu öğrenebilmek için yakında bulunan ve 3 baz istasyonundan oluşan bir üçgenin içine alınırsınız. Cihazınızın bu baz istasyonlarından aldığı sinyalin gücüne (RSSI) bakılarak konumunuz gerçekte olduğunuz yere oldukça yakın bir şekilde bulunabilir.
Konum servisleri sisteminin konumunuzu bulmak için kullandığı bir diğer yöntem ise Wi-Fi bağlantılarıdır. Burada aklınıza hemen bilgisayarınızın internete bağlı olduğu IP adresi gelmesin. Konumuzun bununla hiçbir ilgisi yok. IP adresi sadece uygulamalara bulunduğunuz konumla ilgili genel bir fikir verebilir. Mesela şehir bilgisini IP adresi ile bir uygulama tahmin edebilir ancak ülkemizde o da pek doğru çalışmamaktadır. Diğer yandan Wi-Fi bağlantıları kullanılarak yapılan konum tahminleri ise neredeyse tam adresinizi gösterecek kadar doğru olabilir.
Wi-Fi bağlantısı ile konum nasıl bulunabiliyor?
Cihazlarınızın Wi-Fi bağlantısı ile konumunuzu bulabilmesi işlemi şu şekilde çalışıyor: Cihazınız yakınlardaki Wi-Fi noktalarının isimlerini, MAC adreslerini ve bu noktaların sinyal güçlerini (RSSI) tarayıp bir liste oluşturuyor. Daha sonra dünyadaki bilinen Wi-Fi noktalarının ve coğrafi konumlarının bulunduğu sunuculara bağlanarak kendi oluşturduğu listeyi bu sunucularla paylaşıyor. Yapılan karşılaştırma sonucunda da sizin yaklaşık bir konumunuz ortaya çıkıyor. Konum servisleri sistemi bu işlemleri gerçekleştirirken aynı anda gerekliyse GPS donanımı ve baz istasyonlarından aldığı bilgiler sayesinde de konumunuzu daha da kesinleştirebiliyor.
Bu noktada dünyadaki Wi-Fi noktalarının isimleri, konumları ve hatta MAC adreslerinin nasıl olup da bir veri tabanına yüklenmiş olabileceğini merak edebilirsiniz. Aslında cevabı oldukça basit. Yıllar önce Google, Apple, Microsoft ve hatta başka haritalama servisleri dünyadaki neredeyse her ülkenin her şehrini ve sokaklarını gezdi. Bunları yaparken aynı zamanda sokak sokak Wi-Fi sinyallerini de taradılar ve tek tek kaydettiler. Oluşturmuş oldukları veri tabanları bugün kullandığımız konum servisleri sisteminin temelini oluşturdu.
Elbette artık bu şirketler arabalarla sokak sokak gezip Wi-Fi sinyali taramıyorlar. Gelişen teknoloji ve akıllı cihazların kullanımlarının artması veri tabanlarının güncellenmesi için bu işlemin yapılması gerekliliğini ortadan kaldırdı. Günümüzde konumunuzu bulabilmek için kullandığınız konum servisleri sistemi elde ettiği Wi-Fi bilgilerini bu sunuculara göndererek veri tabanının güncel kalabilmesini sağlıyor. Örnek olarak iPhone kullandığınızı ve Apple'ın Haritalar uygulamasını açtığınızı var sayalım. iPhone, Haritalar uygulamasını açtığınızda konumunuzu GPS üzerinden belirleyecek ve yakınlarınızdaki Wi-Fi noktalarını taramaya başlayacaktır. Daha sonra bu bilgilerden oluşturduğu listeyi ve sizin o anki gerçek konumunuzu Apple'ın sunucularına göndererek oradaki bilgilerin güncellenmesini sağlayacaktır. Aynı senaryoyu Google ve Android tarafı için de düşünebilirsiniz.
Gizlilik ne olacak?
Şirketler Wi-Fi bilgilerinden oluşturulan bu veri tabanlarının tamamen anonim olduğunu belirtiyorlar. Hatta pek çok konum servisi hizmeti veren şirket konum bilgilerinin nasıl toplandığı ile ilgili detaylı bilgiler veriyor. Diğer yandan modeminizin yaydığı Wi-Fi sinyali, onu tespit edebilecek her cihaz tarafından dinlenebilir. Çalışma prensibi budur. Siz sadece bir şifre koyarak izniniz dışında başka cihazların kendi yarattığınız ağa dahil olmasını engellersiniz. Konum servislerinde kullanılan Wi-Fi bilgileri cihazların kime ait oldukları ile ilgilenmez ve bu bilgileri herhangi bir sunucuya yüklemez. Bu servisler sadece modemin tanımlayıcı numarasını, yaydığı Wi-Fi sinyalinin adını ve bilinen konumunu alır. Ayrıca uygulamalar ve internet tarayıcıları siz izin vermedikçe bu bilgilere ulaşamazlar.
Veri tabanında olmak istemiyorsam ne yapmalıyım?
Konum servislerinde kullanılan Wi-Fi veri tabanlarından çıkmak mümkündür ancak biraz araştırma yapmayı gerektirecektir. Örnek olarak Wi-Fi adınızın sonuna _nomap yazarsanız Google sizin sinyalinizi ve konumunuzu veri tabanından çıkartacaktır. Ancak bu sadece Google için geçerli. Dünyada birçok farklı şirket konum servisleri hizmetleri için bu veri tabanlarından oluşturuyor ve hepsi Google gibi çalışmıyor olabilir. Pratikte bu servislerden çıkabilmek de çok mümkün görünmüyor bu nedenle uğraşmaya da değmeyecektir.
Image Resources
Image 1 - Pixabay.com
Image 2 - Pixabay.com
Image 3 - Pixabay.com