En basit tanımıyla bir yıldızın ulaşabileceği, yaşamının sonunda gelebileceği son noktadır. Ama her yıldız ömrünün sonunda bir kara delik olur mu? Hayır. Güneş kütlesinin yaklaşık 20 katı kütleye yakın yıldızlarda yaşamının ulaşabileceği son noktadır.
Nasıl oluşur?
Yıldızın artık yakabileceği hiçbir enerjisinin kalmadığı yani gerçekleştirebileceği bir nükleer füzyon durumu artık kalmadığı takdirde, artık kütle çekimini dengeleyebilecek yıldızın içinde başka bir kuvvet kalmamıştır. Böylece kütle çekimi baskın çıkar ve yıldızın tüm maddesi merkeze doğru kütle çekiminin nedeniyle içeriye doğru çöker. Buna kara delik denmesinin nedeni ise ışığın bile bu kütle çekiminden kurtulamıyor, kaçamıyor oluşudur. Bir cismi görebilmemiz şu anlama gelir cismin üzerindeki ışığın gözümüze ulaşması gerekir. Ama kara delikten ışık bile kaçamıyor dedik, yani üzerinden ışık bile çıkamayacak. O halde biz o cismi göremeyeceğiz.
Peki Biz Kara Delikleri Nasıl Tespit Ediyoruz - Evrende Varlıklarını Nasıl Biliyoruz?
Birincisi bununla ilgili ciddi anlamda gözlemsel kayıtlarımız var. Evrende birçok yıldız ikili ve üçlü sistemlerden oluşuyor. Peki bu ne demek? İkili sistemden örnek verelim. Birden fazla iki yıldızın, bir ortak kütle merkezi etrafında birbiri etrafında dolanmasına ikili sistemden denir. Üç yıldız varsa üç veya çoklu sistemlerdedir.
Eğer yıldızlardan bir tanesi kara delik aşamasına geldi artık ömrünü sonlandırdı. Ama yoldaş yıldızı, yanındaki yıldızlar var. Yakın kütle çekim dinamiklerinin bozulduğu noktalarda yanındaki yıldızın maddesini üzerine çekebilir. Yani adete bir pipetle çekiyormuş gibi diğer yıldızın maddesi kara deliğin üzerine doğru gelir ve yıldız maddesi, yoldaş yıldızın maddesi kara deliğin üzerine doğru geldikçe çevresinde dolanarak, daireler çizerek merkezine doğru çekilir. Ve o oluşturduğu daire hemen hemen kara deliğin sınırlarını, çevresini, olay ufkunu verir.
Kara Deliğin İçine Girebilseydik Ne Olurdu?
Bu soru aslında yakın zamanda birçok bilim/kurgu filmine konu oldu. Örneğin Interstellar gibi. Kara deliğin içeresine girebilseydik en basit anlatımıyla şu olurdu… Az önce kara deliğin kütle çekiminden söz ettik. O halde bir kara deliğe doğruya yaklaşsaydık eğer önce en önde giden örneğin burnumuz daha çok kütle çekimine maruz kalır ve uzamaya, çekilmeye başlardı. Vektörel olarak gittikçe uzayarak –biraz komik olsa da literatürde spagetti gibi terimi kullanılır- kara deliğine doğru çekilirdik.
Görsel Kaynakları :
1 ve 2. Fotoğraf Link
3. Fotoğraf Link