Gromady galaktyk

Wydaje się, że galaktyki otoczone są kosmiczną pustką. Jednak w skali wszechświata wolne przestrzenie między galaktykami nie są wcale tak wielkie, jak mogłoby się wydawać. Większość galaktyk nie jest całkowicie osamotniona, łączą się one w grupy zwane gromadami i supergromadami galaktyk. Galaktyczne gromady różnią się wielością. Niektóre są dosyć małe i mieszczą się w obszarze o szerokości kilkuset tysięcy lat świetlnych. Natomiast duże gromady galaktyk skupiają ich tysiące i zajmują obszary o szerokości wielu milionów lat świetlnych. Mimo znacznych odległości między pojedynczymi galaktykami w gromadach, poruszają się one w jednym kierunku i są utrzymywane razem przez grawitacje tych galaktyk.

W ostatnich latach obserwacje nieba ukazały ponad 3000 gromad galaktyk. Te większe zajmują często 10 i więcej milionów lat świetlnych przestrzeni. Najbliższa nam duża gromada galaktyk znajduje się w gwiazdozbiorze Panny. Gromada ta liczy około 2000 galaktyk. Rozciągają się one na obszarze około 50 milionów lat świetlnych. Druga bliska nam gromada znajduje się w gwiazdozbiorze Warkocza Bereniki. Łączy ona w sobie około 1000 większych i ponad 20 tysięcy małych galaktyk! A pomyślmy, że nasza Droga Mleczna to tylko jedna galaktyka, która zawiera miliony gwiazd jak nasze Słonce. Wszechświat jest tak ogromny, że ciężko to sobie wyobrazić.

Nasza galaktyka należy do naszego Układu lokalnego. Najbliżej nam do Wielkiej galaktyki w Andromedzie (M31). Cały nasz Układ Lokalny zajmuje obszar o szerokości około 8 milionów lat świetlnych. W naszej grupie znajduje się około 35 galaktyk. Większość galaktyk z tej grupy to eliptyczne i nieregularne obiekty. Większe gromady skupiają w swoim centrum bardziej masywne galaktyki eliptyczne i im dalej od centrum tym zagęszczenie galaktycznej materii robi się coraz mniejsze. Wszystkiemu winna jest grawitacja działająca nawet na tych ogromnych odległościach. Wielkie gromady mają zazwyczaj budowę przypominająca ogromną kulę. Te mniejsze często mają nieregularny kształt.

Gromady galaktyk łączą się w jeszcze większe struktury, czyli supergromady. Amerykański astronom George Abell wyodrębnił ponad 50 supergromad dostrzegalnych z Ziemi. Największe supergromady zajmują obszar do 300 milionów lat świetlnych! Nasz Układ Lokalny należy do supergromady w gwiazdozbiorze Panny. Do dziś nie wiemy jak powstały te skupiska galaktyk, być może przez miliardy lat grawitacja sprawiła, że zbliżyły się do siebie wystarczająco, by tworzyć te ogromne grupy.