Wymysiöeryś - językowy skarb Śląska

Na Wierchnym Ślōnsku niy ino godajōm po ślōnsku

Mało kery wiy, co u nos na Ślōnsku eli we Polsce mŏmy lingwistyczny szac, kery richtich je unikalny we skali cołkiygo kraju.

Wilamowskŏ (eli Wilamowickŏ) gŏdka to je gŏdka, keryj używŏ dzisiej kole 30 ludzi bez kŏżdy dziyń, uczōm sie jij we szule tyż mode, no tryndy sōm dyć takie co UNESCO wpisoł ta gŏdka na lista fest zagrożonych zemrzyniym.

Skōnd sie wzienła?

Godajōm co gŏdka przynieśli ze sobōm ludzie (na historyji gŏdali co to byli "koloniści"), kerzy przybyli na tyn teryn kole XII roka ze Niymiec abo Niderlandōw.

Jak podowo Wiki gŏdka Wilamowjanōw na isto wrachowuje sie do skupiny germańskich godkōw. Wywodzi siee ôna ze trzinastastorocznyj mjymczyzny używanyj nad strzodkowům a dolnům Wezerōm (rzekōm).

Józef Latosiński klasyfikuje wilamowsko gŏdka jako zorta starogōrnoniymjeckij gŏdki (Althochdeutsch). Ze drugij zaś zajty ôbszor ksiynżynstwa Schaumburg-Lippe je wrachowowany we cołkij tajli do sztrefy Plattdeutsch - godki bliżnyj ńiderlandzkij. Wjelostoroczny rozwōj we izolacyji uod niymiyckiyj godki a druk polskigo becyrku sōm prziczynôm stanu, co Niymcy tyż niy poradzôm wilamowskij godki spokopić.
Ze ciekawostek, trza pedzieć, co we czasie Piyrwszyj Wojne pora osōb ze Wilamowic wziynli do armie i tako los chcioł, co trefili na ôbszor dzisiejszy Belgii abo Holandi. We przekŏzach ze tamtych czasōw ôsprawiali co miyjscowe ludzie dŏwali rada spokopić Wilamowiŏkōw.

Wilamowskŏ gŏdka przelŏzła bez procesa na ôdwyrtka/opy ôd ślōnskij niymjeckij inzelowij/ôstrowyj godki do ślōnskij godki - we pjyrszym przipadku germańsko godka boła pod ajnlfusym polskim, a we drugim - słowjańsko godka pomjynioła sie pod ajnflusym niymjeckij.

Ôbejrzyjcie sie!

Latoś boły prōby coby wpisać ślunsko gōdka na lista gŏdek regionalnych, coby dać pozōr, ale przede wszystkim piondze na ôchrona takich szacōw, ale jak to politykiery ze Warszawe, majōm we rzici wszystko i nic ôd komuny sie niy zmieniło....