Bezprawne wypowiedzenie umowy o pracę - i co dalej?

Wypowiedzenie umowy o pracę dokonane przez pracodawcę wbrew wymaganiom przewidzianym przez przepisy prawa pracy jest czynnością bezprawną.

Co to znaczy „bezprawność”?

Za bezprawność należy uznać złożenie oświadczenia wypowiadającego umowę bez uzasadnionej przyczyny (w sytuacji, gdy wypowiedzenie dotyczy umowy na czas nieokreślony), takie wypowiedzenie nazywane jest wypowiedzeniem nieuzasadnionym. Kodeks pracy nie określa katalogu przesłanek wypowiedzenia, które uznawane są za uzasadnione. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego za przyczyny uzasadniające wypowiedzenie umowy należy uznać m.in. niezadowalające wyniki pracy pracownika, nienależyte wykonywanie obowiązków pracowniczych, zmniejszenie stanu zatrudnienia w zakładzie pracy, utrata zaufania. Ponadto, bezprawne jest także złożenie oświadczenia wypowiadającego umowę z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu umów o pracę, określonych w Kodeksie pracy.

Kiedy wypowiedzenie narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę?

Wypowiedzenie narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, jeżeli zostało dokonane:

bez konsultacji zamiaru wypowiedzenia z właściwymi instancjami związkowymi,
w przypadku naruszenia szczególnej ochrony przed wypowiedzeniem, a w szczególności zakazu wypowiedzenia lub obowiązku uzyskania zgody odpowiedniego organu,
w przypadku krótszego od wymaganego okresu wypowiedzenia,
bez zachowania właściwej formy, obejmującej także podanie przyczyny wypowiedzenia,
bez poinformowania pracownika w sposób prawidłowy o przysługujących mu środkach prawnych od wypowiedzenia.

Ochrona pracownika w przypadku bezprawnego wypowiedzenia umowy o pracę dochodzi do skutku zawsze na jego żądanie.

O co może ubiegać się pracownik?

Pracownik może wnieść odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę do sądu pracy. Do środków ochrony prawnej pracownika zalicza się:

roszczenie o uznanie bezprawności wypowiedzenia lub przywrócenie pracownika do pracy,
roszczenie o wypłatę wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy,
roszczenie z tytułu bezprawnego wypowiedzenia.

Orzeczenie o bezskuteczności wypowiedzenia lub przywróceniu pracownika do pracy

W sytuacji, gdy pracownik wybiera zachowanie pracy, to pozbawienie bezprawnego wypowiedzenia skutków prawnych następuje w dwojaki sposób. Uzależnione jest to od tego, czy okres wypowiedzenia jeszcze trwa, czy uległ już zakończeniu. W pierwszej sytuacji sąd pracy orzeka, że wypowiedzenie pracy jest bezskuteczne, zaś w drugim przypadku przywraca pracownika do pracy na poprzednich warunkach. Bezprawne wypowiedzenie jest czynnością ważną, która powoduje rozpoczęcie biegu okresu wypowiedzenia, a z chwilą upływu tego okresu - ustanie stosunku pracy. Orzeczenie o bezskuteczności wydane przed końcem okresu wypowiedzenia zapobiega dalszemu biegowi okresu wypowiedzenia i zakończeniu stosunku pracy. Orzeczenie takie jest wydawane przed upływem okresu wypowiedzenia. Uznając wypowiedzenie umowy o pracę za bezskuteczne, sąd na wniosek pracownika może w wyroku nałożyć na zakład pracy obowiązek dalszego zatrudnienia pracownika do czasu prawomocnego rozpoznania sprawy. Orzeczenie przywracające pracownika do pracy powoduje, że stosunek pracy „odżywa na nowo” i trwa nadal bez potrzeby zawarcia ponownej umowy. Orzeczenie takie jest zawsze wydawane przez sąd po upływie okresu wypowiedzenia umowy o pracę. Pracownik zobowiązany jest do zgłoszenia gotowości niezwłocznego podjęcia pracy w ciągu 7 dni od przywrócenia do pracy lub nawet po tym terminie, w przypadku gdy przekroczenie terminu spowodowane było przyczynami niezależnymi od pracownika. Termin ten biegnie od dnia prawomocności orzeczenia przywracającego pracownika do pracy. Po wypełnieniu powyższej przesłanki, stosunek pracy powstaje na nowo i pracodawca nie może odmówić ponownego zatrudnienia pracownika na poprzednich warunkach, czyli dopuszczenia do pracy wykonywanej przed zwolnieniem, z zachowaniem dotychczasowego wynagrodzenia.

Wynagrodzenie za czas pozostawanie bez pracy

Pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy. Pracownicy otrzymują wynagrodzenie w wysokości ograniczonej, w zależności od długości obowiązującego okresu wypowiedzenia:

gdy okres wypowiedzenia wynosił mniej niż 3 miesiące - wynagrodzenie przysługuje za czas nie dłuższy niż 2 miesiące,
gdy okres wypowiedzenia wynosił 3 miesiące - wynagrodzenie przysługuje nie więcej niż za 1 miesiąc,
jeżeli umowę o pracę rozwiązano z pracownikiem, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku albo z pracownicą w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego, a także w przypadku, gdy rozwiązano umowę o pracę z pracownikiem - ojcem wychowującym dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego - wynagrodzenie przysługuje za cały czas pozostawania bez pracy.

Obliczona w ten sposób należność nie ulega zmniejszeniu o wynagrodzenie, które pracownik uzyskał, podejmując, w czasie pozostawania bez pracy, zatrudnienie u innego pracodawcy.

Odszkodowanie z tytułu bezprawnego wypowiedzenia

W przypadku, gdy pracownik nie chce zachować lub odzyskać bezprawnie utraconego miejsca pracy, może wystąpić z żądaniem odszkodowania. Sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe - w takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu. Jeżeli pracownik objęty jest ochroną szczególną (m.in. pracownik w wieku przedemerytalnym, pracownica w okresie ciąży lub w czasie urlopu macierzyńskiego), sąd może uczynić to tylko wtedy, gdy przywrócenie pracownika do pracy jest niemożliwe z powodu upadłości lub likwidacji pracodawcy. Odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.

Odszkodowanie z tytułu naruszenia przepisów o wypowiadaniu umów terminowych

Jeżeli wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na okres próbny oraz umowy o pracę zawartej na czas określony nastąpiło z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu tych umów, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie. W takim przypadku pracownik nie może być przywrócony do pracy, ani otrzymywać wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy.

w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny - odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać,
w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony - odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za 3 miesiące.

Pracownikowi, któremu przyznano odszkodowanie, wlicza się do okresu zatrudnienia okres pozostawania bez pracy, odpowiadający okresowi, za który przyznano odszkodowanie.

Katarzyna Zajchowska

USPP WPiA UKSW

Posted from my blog with SteemPress : https://mieszkaniectargowka.pl/index.php/2018/04/26/bezprawne-wypowiedzenie-umowy-o-prace-i-co-dalej/