Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez psa

Witam,
postaram się przedstawić Państwu odpowiedzialność jaką ponosi właściciel zwierzęcia lub inna osoba, która się nim posługuje. Przedstawiono także wyciąg z regulaminu obowiązującego w Warszawie, jednak w innych miastach wygląda to częstokroć tak samo lub podobnie.
Zachęcam do przeczytania.

Problematyka wyrządzenia szkody przez psa dotyka głównie dwóch materii – odpowiedzialności za skutek w postaci pogryzienia oraz odpowiedzialności za spowodowanie stanu zagrożenia, nawet bez pogryzienia.

Odpowiedzialność za skutek możemy podzielić na cywilną i karną.
Odpowiedzialność cywilna.
Kto odpowiada?
Za zwierzę (oczywiście nie tylko za psa) i jego poczynania odpowiada osoba, która „zwierzę chowa albo się nim posługuje” (art. 432 §1 kodeksu cywilnego). Nie ma znaczenia, czy ta osoba jest właścicielem psa, czy zajmuje się nim z dobroci serca, czy z chęci zarobku – najważniejsze jest to, że się nim opiekuje, pielęgnuje, żywi, dba o jego zdrowie. Odpowiedzialność może ponosić także np. firma, która „posługuje się” zwierzęciem, np. pies pilnuje budynków firmy biegając po zamkniętym terenie.
Za co odpowiada?
Odpowiedzialność dotyczy tego, co zwierzę robi samoistnie, z własnych popędów, bez kierowania przez człowieka. Odpowiedzialność jest za szkodę, która została komuś wyrządzona przez to zwierze. Szkodę możemy podzielić na dwa obszary: szkoda majątkowa – zniszczone ubranie, koszty leków, rehabilitacji, utracony przez leczenie zarobek itp. oraz krzywda, czyli cierpienie psychiczne – poczucie strachu, dolegliwości bólowe, wstyd przed pokazywaniem zdeformowanego w wyniku ugryzienia ciała. Za szkody majątkowe należy się odszkodowanie, a za krzywdę należy się zadośćuczynienie.
Kiedy nie odpowiada?
Gdy osoba, która „zwierzę chowa albo się nim posługuje” udowodni, że nie ponosi winy w nadzorze nad zwierzęciem, to nie ponosi odpowiedzialności. Trzeba jednak zauważyć, iż brak winy ma udowodnić nie osoba poszkodowana, a osoba odpowiedzialna za naprawienie szkody. Ustawodawca przerzucił tzw. ciężar dowodu na osobę, która „zwierzę chowa albo się nim posługuje” i uznał, że jest domniemanie, iż wina leży po jej stronie. Nawet jeśli tej osobie nie można przypisać winy w nadzorze, to jeśli zasady współżycia społecznego tego wymagają, wówczas poszkodowany może i tak żądać od niej naprawienia szkody.
Jak uzyskać odszkodowanie?
Po ugryzieniu przez psa najlepiej wezwać Pogotowie i Policję. Pogotowie pomoże nam w opatrzeniu ran, zaś notatka sporządzona przez policjanta, będzie ważnym argumentem przemawiającym za tym, że zdarzenie miało rzeczywiście miejsce. Jeśli nie wezwano służb, warto mieć świadka tego wydarzenia, który potwierdzi zdarzenie, np. w sądzie. Tak czy inaczej należy listem poleconym wezwać osobę odpowiedzialną do zapłaty odpowiedniej kwoty tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia. Jeśli nie odniesie to skutku, pozostaje wówczas droga sądowa, czyli pozew o zapłatę skierowany do sądu właściwego dla miejsca zamieszkania osoby odpowiedzialnej za zwierzę.

Od powyższego należy odróżnić sytuację, gdy człowiek kieruje zwierzęciem, np. szczuje psem, wówczas odpowiada tak, jak za własne działania.

Odpowiedzialność karna.
Niezależnie od odpowiedzialności cywilnej pogryzienie przez psa może także rodzić odpowiedzialność karną tego, kto przez zaniechanie środków ostrożności doprowadził do pogryzienia.
Jeśli dojdzie do ugryzienia i obrażenia będę znaczne, czyli dojdzie przynajmniej do „naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia” trwającego dłużej niż 7 dni (art. 157 §1 kodeksu karnego), wówczas należy sprawę zgłosić na policję lub do prokuratury – sprawcy (temu który odpowiada za psa) grozi wówczas nawet kara pozbawienia wolności.
W przypadku krótszego „naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia” trwającego nie dłużej niż 7 dni (art. 157 §2 kodeksu karnego), przestępstwo jest ścigane z oskarżenia prywatnego, czyli bez prokuratora.
W postępowaniu karnym także można domagać się naprawienia szkody.

Odpowiedzialność za zagrożenie.
W przypadku niezachowania ostrożności, nawet bez skutku w postaci pogryzienia, osoba trzymająca psa może zostać ukarana karą grzywny do 250 zł lub karą nagany (art. 77 kodeksu wykroczeń). Jeśli ktoś puszcza psa bez nadzoru, to straż miejska może tę osobę ukarać mandatem.
Osobnym tematem, którego nie będę tu szczegółowo rozwijał są środki ostrożności zwykłe (wymagane zwyczajowo przy trzymaniu zwierzęcia) lub nakazane (określone przez prawo w odniesieniu do wszystkich lub niektórych ras), przy trzymaniu zwierzęcia, o których wspomina art. 77 kodeksu wykroczeń. Przytoczę jedynie § 28 ust. 4-5 Regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie m.st. Warszawy w wersji obowiązującej do końca 2018 roku:
„4. Na terenach przeznaczonych do wspólnego użytku psy powinny być wyprowadzane na smyczy, a zwierzęta agresywne lub mogące stanowić zagrożenie dla otoczenia, również w kagańcach i pod opieką osób dorosłych, które zapewnią sprawowanie nad nimi kontroli.

1. Dopuszcza się zwolnienie psa ze smyczy jedynie w miejscach mało uczęszczanych przez ludzi oraz na obszarach oznaczonych jako wybiegi dla psów, pod warunkiem zapewnienia przez właściciela lub opiekuna pełnej kontroli zachowania psa”.
   oraz art.10a ust.3 ustawy o ochronie zwierząt:
   „Zabrania się puszczania psów bez możliwości ich kontroli i bez oznakowania umożliwiającego identyfikację właściciela lub opiekuna”.

Należy także wspomnieć, że jeśli w wyniku niezachowania środków ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia, człowiek zostaje narażony na „bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu” (art. 160 kodeksu karnego), to wówczas osoba odpowiedzialna za zwierzę może podlegać nawet karze pozbawienia wolności.

Pozdrawiam
r.pr. Mikołaj Iwański
http://mikolajiwanski.pl/