در زمینشناسی، دورههای مختلفی برای عمر کرهی زمین شناخته شده است. آخرین دورهای که بهطور رسمی در زمینشناسی تعریف شده است، دورهی هولوسن است که از حدود ده هزار سال پیش شروع شده است. این دوره شامل تمام تمدن و ترقی بشر و تاریخ مکتوب است. قبل از آن، دورهای قرار داشت که اصطلاحاً به آن عصر یخ گفته میشود، و از حدود دو و نیم میلیون سال قبل تا حدود ده هزار سال قبل را در بر میگیرد.
در زمینشناسی، دورههای مختلفی برای عمر کرهی زمین شناخته شده است. آخرین دورهای که بهطور رسمی در زمینشناسی تعریف شده است، دورهی هولوسن است که از حدود ده هزار سال پیش شروع شده است. این دوره شامل تمام تمدن و ترقی بشر و تاریخ مکتوب است. قبل از آن، دورهای قرار داشت که اصطلاحاً به آن عصر یخ گفته میشود، و از حدود دو و نیم میلیون سال قبل تا حدود ده هزار سال قبل را در بر میگیرد.
آنتروپوسن اصطلاح جدیدی است که بر مبنای این باور تعریف شده است که تأثیرات بشر در محیط زیست به چنان ابعادی رسیده است که باید برای آن دورهی جدید تعریف شود. این اصطلاح از ریشهی «آنتروپو» به معنای انسان گرفته شده است.
شواهد متواتر جهانی نشان میدهد که فرآیندهای اتمسفری، زمینشناختی، زیستشناختی، و سایر فرآیندهای زمین بر اثر فعالیتهای انسانها دچار دگرگونی شدهاند.
آنتروپوسن بهعنوان یک دورهی زمینشناختی در داخل دورهی هولوسن و یا به دنبال آن تعریف میشود.
شروع دورهی آنتروپوسن
دربارهی اینکه دورهی آنتروپوسن دقیقاً از چه زمانی شروع میشود، اتفاق نظری وجود ندارد. (البته باید توجه داشت که حتی دربارهی وجود این دوره نیز اختلافنظرهایی وجود دارد و همهی دانشمندان در صاحبنظران دربارهی آن متفقالقول نیستند.) برخی از کارشناسان شروع آن را از دوازده تا پانزده هزار سال قبل میدانند، ولی اکثریت معتقدند که این دوره از سال ۱۹۴۵ میلادی آغاز شده است. این سال زمان «آزمایش ترینیتی» یا نخستین آزمایش سلاح هستهای بود.
خصوصیات دورهی آنتروپوسن: اثرات انسان بر محیط زیست
اثرات انسانها بر تنوع زیستی مهمترین شاخصهی آنتروپوسن است. در واقع، گفته میشود که به علت فعالیتهای بشر، وارد «ششمین انقراض بزرگ روی زمین» شدهایم. به نظر میرسد که فعالیتهای بشر سبب شده است که نرخ انقراض گونههای زیستی روی زمین صد تا هزار برابر تسریع شود. برخی از کارشناسان میگویند که ما هماکنون در یک بحران انقراض هستیم، بهطوریکه هماکنون بالغ بر ۷٪ تمام گونههای روی زمین از بین رفتهاند.
افزایش جمعیت و تمدن بشر موجب تغییر اکوسیستم در سراسر جهان شده است، که این خود یکی از دگرگونیهای مهمی است که مشخصهی آنتروپوسن محسوب میشود. استفادهی روزافزون از سوختهای فسیلی و تجمع گازهای گلخانهای منجر به گرم شدن کرهی زمین و تغییرات اقلیمی در سرتاسر جهان شده است که این هم یکی دیگر از شاخصههای دوران آنتروپوسن است. نابودی جنگلها و احداث راهها نیز از مشخصات دیگر این دوره به شمار میروند.