ေရႊေမာ္ေဓာဘုရားသမိုင္း(ပဲခူး) အပုိင္း ၁

ေရႊေမာ္ေဓာဘုရားသမိုင္း(ပဲခူး)

ေရႊေမာ္ေဓာဘုရားသည္ ျမန္မာနိုင္ငံရွိ တန္ခိုးႀကီးဘုရားမ်ားအနက္ တစ္ဆူအပါအဝင္ျဖစ္၍ သင္တိုင္းေစတီေခၚ မကိုဋ္ေစတီမ်ိဳးျဖစ္သည္။ ပဲခူးၿမိဳ႕၏ အေရွ႕ပိုင္း ဟသၤာကုန္းအစုတြင္ အေနာက္ဖက္ဆုံးက်ေသာ ပဲကူး၊ သုဒႆ န၊ မင္းသီတ၊ မရင္သိႏၷ၊ မေဝါ ဟူ၍ ေခတ္အလိုက္ အမည္ေျပာင္းခဲ့ေသာ ကုန္းငယ္ေပၚ၌ ေရႊေမာ္ေဓာေစတီတည္ရွိသည္။ ယခုအခါ၌မူ ထိုကုန္းကို ေရႊေမာ္ေဓာကုန္းဟု အေခၚမ်ားသည္။ ေရႊေမာေဓာဘုရားသည္ ပဲခူး(မြန္ဘာသာျဖင့္ ဗေဂါ)ၿမိဳ႕၏ က်က္သေရေဆာင္၊ ပဲခူးနယ္တစ္ဝိုက္တြင္ အထင္ရွားဆုံး သာသနိက အေဆာက္အအုံ တစ္ခုျဖစ္သည္။ ထိုဘုရားသည္ ပဲခူးေဒသ၏ ဘာသာေရး သက္တမ္းတစ္ေလၽွာက္တြင္ အဓိကက်ေသာ သာသနိကအေမြႏွစ္ျဖစ္ေပသည္။

မူရင္းဘုရားသမိုင္း

ေရႊတိဂုံေစတီေတာ္သမိုင္းႏွင့္ ဆင္ဆင္တူသည္။ ကုန္သည္ညီေနာင္ႏွစ္ဦး(တဖုႆ ႏွင့္ ဘလိက မဟုတ္ပါ။)က ျမတ္စြာဘုရားထံမွ ဆံေတာ္ႏွစ္ဆူပင့္ေဆာင္လာၿပီး ပဲခူးေဒသမွာ ေစတီတည္ထား ဌာပနာခဲ့ၾကပါသည္။ ဘုရားသမိုင္းသည္ အမ်ိဳးမ်ိဳးကြဲျပားေနေပခဲ့ေသာ္လည္း အမ်ားအားျဖင့္ ဘိုးေတာ္ဘုရားလက္ထက္ (၁၇၈၂-၁၈၁၉)ခုႏွစ္(၁၆-၁ရရာစု) ကို အေျခခံထားပါသည္။ ကုန္သည္ညီေနာင္ႏွစ္ဦးသည္ မဟာသလႏွင့္ စူဠသလ (Maha-sala and Cula-sala)ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။
ပဲခူးၿမိဳ႕ ေရႊေမာေဓာ ေစတီေတာ္
မူရင္း သမိုင္းရာဇဝင္( Foundation myth)မွာ ဟသၤာကုန္းဘက္ကိုထိုးဆင္းသြားေသာ အေရွ႕ဘက္ေစာင္းတန္းမွာ တည္ရွိခဲ့သည့္ မြန္ႏွင့္ ပါဠိ ေက်ာက္စာတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။ ထိုေက်ာက္စာတြင္ ၁၅ ရာစုက တစ္ခ်ိန္တည္းေရးထိုးခဲ့ပါသည္။
Donald M. Stadtner မွ သူ႔၏စာတမ္းတြင္ ” The earliest myth associated with the Shwemawdaw stems from completely different sources than the current legend. Our sole surviving evidence comes inthe form of two 15th-century inscriptions, one in Mon and the other in Pali,both located along the eastern stairway leading to the promontory of the Hintha Kone.” ေရးခဲ့ပါသည္။
မြန္ေက်ာက္စာမွာ ဂဝမၸတိက ကုသိနာ႐ုံ(Kusinagara)မွ ဗုဒၶအံေတာ္(tooth relic)တစ္ဆူကို သထုံျပည္သို႔ ပင့္ေဆာင္လာခဲ့ပါသည္။ ထို အံေတာ္ဟာ အလိုအေလ်ာက္ ၃၃ ဆူပြားလာခဲ့ၿပီး သထုံဘုရင္သည္ ထိုအံေတာ္မ်ားျဖင့္ ဌာပနာၿပီး ေစတီ ၃၃ ဆူ တည္ခဲ့သည္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ အံေတာ္ ၃၃ ဆူကို ေနရာဌာနအသီးသီးကို ေျပာင္းေရႊ႕ တည္ထားကိုးကြယ္ၾကသည္ဟု မြန္ ႏွင့္ ပါဠိ ေက်ာက္စာ ႏွစ္ခုလုံးမွာ ဆိုထားပါသည္။ ထို ၃၃ ဆူထဲမွ တစ္ဆူသည္ Madhavaဟု ပါဠိေက်ာက္စာမွာ ေဖာ္ျပထားပါသည္။ Mudhava ဟု ကလ်ာဏီေက်ာက္စာမွာ ေတြ႕ရွိရသည္။ ေနာက္ပိုင္းမွာMau Tau(မုဟ္တ´) မြန္ဘာသာျဖင့္ေခၚဆိုလာၾကသည္။ ထိုမွတဆင့္ မြန္ခရိုနစ္ကယ္(Mon chronicle) မွာ “Mohtau Pagoda” or “Muhtau Pagoda” ဟု ေရးသားေဖာ္ျပရာမွ ေရႊေမာေဓါလို႔ အမည္တြင္လာခဲ့သည္။
မြန္လူမ်ိဳးေတြ တည္ထားကိုးကြယ္ခဲ့ေသာ ေစတီေတာ္မ်ားအထဲမွ ေရႊတိဂုံေစတီေတာ္၊ ေရႊေမာေဓာေစတီေတာ္ႏွင့္ က်ိဳက္လမိုင္း(လမိုင္းဘုရား)တို႔သည္ အျခားေစတီေတာ္တို႔ထက္ ထူးျခားထင္ရွားပါသည္။ ထိုေစတီ ၃ ဆူသည္ အေျခခံအားျဖင့္ ပုံစံတူညီၾကသည္။ သို႔ေသာ္ မတူညီသည့္အခ်က္ကား ေရႊတိဂုံေစတီသည္ ထိုေစတီ သုံးဆူ တြင္ သပၸါယ္ဆုံး၊ ေရႊေမာေဓာေစတီသည္ အျမင့္ဆုံး၊ က်ိဳက္လမိုင္းသည္ ထုအႀကီးဆုံးျဖစ္သည္။ ေရႊေမာေဓာေစတီကို မြန္ဘာသာျဖင့္ က်ာ္မုဟ္တ´(က်ိဳက္မုတူး)ဟုေခၚဆိုၾကျခင္းမွာ ေရွးအခါက မြန္အဖိုးႀကီးမ်ားသည္ ေဆးတံကို ေသာက္ၾကသည္။ အဖိုးႀကီး တစ္ေယာက္သည္ ဉာဏ္ေတာ္ျမင့္ေသာ ေစတီေတာ္၏ စိန္ဖူးေတာ္ကို ဖူးေျမာ္ရန္ ေမာ့ၿပီးၾကည့္ေသာအခါ ေဆးတံမွ က်လာေသာမီးပြားက သူ၏ ႏွာေခါင္းကို ထိၿပီး ပူေသာေၾကာင့္ က်ာ္မုဟ္တ´(က်ိဳက္-ဘုရား+ မုဟ္-ႏွာေခါင္း+တ´-ေလာင္သည္)ဟု ယေန႔ထိ အခ်ိဳ႕ေသာမြန္လူမ်ိဳးမ်ားက ေခၚဆိုေနၾကဆဲပင္ျဖစ္သည္။ [၂]
တည္သည့္ႏွစ္
ေရႊေမာ္ေဓာေစတီ တည္သည့္ႏွစ္မ်ားႏွင့္ ဌာပနာသည့္ ပစၥည္းအေၾကာင္းကို အမ်ိဳးမ်ိဳးဆိုၾကသည္။ အခ်ိဳ႕က ဘုရား ပရိနိဗၺာန္ မစံမီကပင္ တည္သည္ဟု လည္းေကာင္း၊ အခ်ိဳ႕က ဘုရား ပရိနိဗၺာန္စံၿပီးမွ တည္သည္ဟု၎၊ အခ်ိဳ႕က ဘုရားဆံေတာ္ကို ဌာပနာသည္ဟု၎၊ အခ်ိဳ႕က သြားေတာ္ကို ဌာပနာသည္ဟု ၎ ေရးသားၾကသည္။ သို႔ရာတြင္ ဘုရားဒါယိကာမ ဟံသာဝတီဘုရင္မ ရွင္ေစာပုႏွင့္ သားမက္ေတာ္ ဘုရားဒါယကာ ဓမၼေစတီမင္းတို႔ ၈၂၄ ခုႏွစ္တြင္ ထိုးခဲ့ေသာ ေမာ္ေဓာသမိုင္း ပါဠိေက်ာက္စာအရမူ သထုံမင္းစူဠ သိရိမာေသာကသည္ သာသနာႏွစ္ ၂၃၇ ခုေလာက္တြင္ ဘုရားရွင္၏ သြားေတာ္ဓာတ္ကို ဌာပနာကာ ေရႊေမာ္ေဓာ ဂႏၶကုဋိတိုက္ကို ေရွးဦးစြာတည္ေၾကာင္း ထင္ရွားသည္။
ထိုတိုက္ေစတီကို မေဝါေစတီဟု သမုတ္ၿပီးေသာ္ သာသနာႏွစ္ ၂၃၈ ခုႏွစ္တြင္ ေရစက္ခ် လွူဒါန္းသည္။ ယင္းသို႔ တည္ၿပီးေနာက္ ေမာ္ေဓာေစတီသည္ ငလ်င္ အႀကိမ္ႀကိမ္ မိ၍ ၿပိဳက်ရာ အႀကိမ္ႀကိမ္ ျပန္တည္ခဲ့ရသည္။ ရွင္ဥေယ်ဓမၼ၏ ေရႊေမာ္ေဓာသမိုင္းႏွင့္ သထုံရာဇဝင္အဆိုအရ သာသနာႏွစ္ (၃၄၇၊ ၄၅၄၊ ၅၃၂၊ ၅၆၆၊ ၆၀၈၊ ၆၉၇၊ ရ၇၅၊ ၈၄၃၊ ၉၃၁၊ ၁၀၀၄၊ ၁၀၇၁၊ ၁၁၅၉၊ ၁၁၉၆၊ ၁၂၈၀၊ ၁၃၅၇၊ ၁၄၁၉၊ ၁၅၃၀၊ ၁၆၀၃၊ ၁၇၀၅၊ ၁၈၁၃၊ ၁၈၃၀၊ ၁၈၉၂) ခုႏွစ္မ်ားတြင္ ၂၂ ႀကိမ္တိုင္တိုင္ ငလ်င္ေၾကာင့္ ေမာ္ေဓာတိုက္ေစတီ ၿပိဳေလရာ မင္းအဆက္ဆက္တို႔ ျပန္လည္တင္ေပးရေလသည္။ သကၠရာဇ္ ရ၅၈ ခုႏွစ္တြင္ ေနာက္ ၂၃ ႀကိမ္ေျမာက္ ၿပိဳ ျပန္ေလသည္။