Tsunami Tehlikesi

Eskiden Med Cezir dalgaları olduğu düşünülen Tsunami kısaca sismik dalgaların denizlerde oluşturduğu etkidir. Depremler, meteorlar, büyük kasırgalar gibi çeşitli kaynaklardan oluşabilirler. Ülkemiz bir iç denize komşu olduğu için okyanus kıyısı kadar ciddi bir tsunami tehlikesine açık değildir. Yine de küçük çaplı deniz yükselmeleri yaşanabilir. Tsunami dalgalarının hızı saatte 800 kilometreye kadar çıkabilir. Sığ sularda ise bu hız 30 kilometreye kadar düşer. Bu durum göz önüne alındığında koşarak bu dalgalardan uzaklaşmanız mümkün değildir. Tsunamiyi önceden haber verme imkanımız da pek yoktur. Yalnız deniz suyunun çekilmesi tsunamiye işaret olabilir, böyle bir durum gözlemlerseniz derhal yüksek noktalara doğru harekete geçmeniz gerekmektedir. Filmlerde gördüğünüz gibi dev dalgalar halinde gelmez tsunami. Deniz suyunun hızlı bir şekilde yükselmesi sonucu gerçekleşir. Bu dev dalgaların şiddeti oldukça yüksektir ve önüne ne gelirse alıp götürür. Araçları oyuncakmış gibi sürükler, ağaçları yerinden söker, bazen karanın kilometrelerce içine kadar ulaşabilirler.

Genellikle en büyük tsunami kaynağı şiddetli depremlerdir. Yer kabuğunun ani yükselmesi ile dalgalanan okyanus havuza taş atılmış gibi dalgalar oluşturur. Lakin bu dalgalar inanılmaz boyutlarda su taşımaktadır. 800 kilometreye bulan hızlarıyla çok hızlı bir şekilde karaya ulaşırlar, bu süreçte hızları azalır fakat bu hız azalması dalgaların yüksekliğini de arttırır. Çok büyük su kütlesine sahip bu dalgalar hızla karanın içine doğru yayılırlar. 2004 yılında Hint okyanusunda meydana gelen 9,1 şiddetindeki depremin sebep olduğu tsunami Sumatra adasında tam bir yıkıma sebep olmuş ve insanlık tarihinin en büyük kitlesel ölümlerinden birisine yol açmıştır. Tam 284 bin insan hayatını kaybetmiştir. 2011 yılında Japonya’da meydana gelen tsunamide ise 15 bin insan hayatını kaybetmiştir.

Tropikal kasırgalarda oluşturdukları alçak basınç yüzünden bazen tsunamiye sebep olabilirler. Bu alçak basınçlar deniz suyunun seviyesini yükselterek gel git dalgalarının birkaç katı boyuta ulaştırabilirler. Myanmar’da 2008 de bu tarz bir tsunami meydana gelmiş ve yaklaşık 50 bin kişinin ölümüne yol açmıştır. Ayrıca su altı volkanları ya da şiddetli nükleer bomba denemeleri de küçük çaplı tsunamilere sebebiyet verebilir.